Imperiał

(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5
Półimperiał carycy Elżbiety (1756)
Imperiał Piotra III (1762)

Imperiał (ros. империал) – wielorublowa złota moneta rosyjska wprowadzona do obiegu w 1755 i emitowana do 1917 r.[1] Nazwa będąca pochodną od łac. imperialis (cesarski).

Wprowadzony za panowania cesarzowej Elżbiety imperiał był monetą 10-rublową zawierającą 11,61 g złota o próbie 916 (za Pawła I i Aleksandra I wynosiła ona 987). W obiegu znajdował się także 5-rublowy półimperiał o wadze 5,85 g. Po reformie walutowej Kankrina (1838) wartość imperiała ustalono na 10 rubli 30 kopiejek.

W związku z postępującym spadkiem wartości pieniądza kredytowego (bilety bankowe, asygnaty) względem monet srebrnych, pod koniec XIX wieku wartość nominalna imperiała osiągnęła 15 rubli, a półimperiała – 7,5 rubli. Reforma walutowa w 1897 r. wraz z wprowadzeniem złotego rubla spowodowała niedogodności w obrachunkach imperiałów 7,5- i 15-rublowych, dlatego od tegoż roku zaczęto bić wygodniejsze i lżejsze monety złote o nominale 5 i 10 rubli, czyli i imperiała. W 1899 emisję starszych imperiałów przerwano i stopniowo wycofywano je z obiegu[2]. Skutkowało to ukrytą dewaluacją rubla, w którym zmniejszono też zawartość czystego złota, jednakże reforma ta wpłynęła na przejściowe ustabilizowanie rosyjskiej waluty[3].

Wczesne imperiały nosiły na awersie popiersie panującego, na odwrocie – herb cesarstwa. Od 1796 nie umieszczano już popiersia władcy, które ponownie pojawia się od 1886. Oznaczenia „imperiał” i „półimperiał” spotykane są jedynie na rzadkich monetach 5- i 10-rublowych z lat 1895–1897[4].

W Polsce imperiałami często nazywano wszystkie złote monety carskie, które określano potoczną nazwą pece (półimperiały i imperiały)[5].

Przypisy

  1. Polskie źródła podają datę końcową 1897 (por. Andrzej Mikołajczyk: Leksykon numizmatyczny. Warszawa-Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 143).
  2. Dlatego źródła rosyjskie uznają tę datę za koniec emisji imperiałów właściwych. Późniejsze monety złote uważane są za tzw. zołotoj rubl, czyli zwielokrotnienie rubla (Por. Słowar’ numizmata).
  3. В.В. Зварич: Нумизматический словарь, dz. cyt. w bibliografii.
  4. H. Kahnt: Das große Münzlexikon, dz. cyt. w bibliografii.
  5. J. Korzeniowski: Spekulant. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976, s. 192; J.I. Kraszewski: Latarnia czarnoksięska. Warszawa: PIW, 1954, s. 128.

Bibliografia

  • Helmut Kahnt: Das große Münzlexikon von A bis Z. Regensburg: Battenberg/H. Gietl, 2005, s. 203.
  • Владимир В. Зварич: Нумизматический словарь. Львов: Вища школа, 1980, s. 67.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: PIW, 1991, s. 404.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Russia 1762 10 Roubles.jpg
Russia 1762 10 Roubles
Elizaveta Imperial (5 rbl) 74001265.jpg
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC BY-SA 2.5
Russia, Tsars of Russia. Yelizaveta Petrovna (Elizabeth). 1741-1762.
AV Imperial (5 Roubles) (8.18 g, 12h). Moskva (Moscow) mint. Dated 1756.
БМ ЕЛИСАВЕТЪ•І•ІМП•І•САМОД•ВСЕРОС (By the grace of God, Elizabeth I. Emp(ress) and Autocrat of all Russia); mintmark in exergue (СПБ), crowned bust right; Åë on truncation
ІМПР.СКАЯ РОССЇИ С МОН. ЦЕНА ПЯТЬ РУБ “Russian Empire, mon(ey) weight 5 rubles in Cyrillic, crowned cruciform coats-of-arms crowned cruciform coats-of-arms of Moskva, Kazan, Novosibirsk, and Astrkhan in ornate frames around central imperial Russian coat-of-arms; flowers at angles; 1–7–5–6 in voids.

In an NGC slab graded AU 55, lightly toned. Rare. Small C countermark in left field of obverse.

Ex Hutten-Czapski Collection with his collector’s mark.