In iure cessio
In iure cessio (od łac. cedere = „ustąpić”, „odchodzić”) – w prawie rzymskim odstąpienie prawa przed pretorem, jeden ze sposobów pochodnego nabycia własności kwirytarnej.
Geneza i przebieg in iure cessio
In iure cessio była dwustronną czynnością prawną, dokonywaną w formie pozornego procesu windykacyjnego. Wywodziła się ona z postępowania legis actio sacramento in rem, tj. procesu, którego przedmiotem było prawo o charakterze bezwzględnym (np. własność). Nabywca występujący jako pozorny powód, stwierdzał przed pretorem – na pierwszym etapie procesu (in iure) – dotykając jednocześnie nabywany przedmiot laską, iż dana rzecz należy do niego. Zbywający występujący jako pozorny pozwany, uznawał powództwo, potwierdzając roszczenia powoda lub milcząco się z nimi zgadzając. W konsekwencji przegrywał proces, na zasadzie confessio in iure. Nie było potrzeby kontynuowania postępowania, a pretor przyznawał „sporną” rzecz powodowi (nabywcy).
Charakter in iure cessio
Ponieważ do dokonania in iure cessio konieczne było wszczęcie procesu legisakcyjnego, jego uczestnikami mogli być jedynie obywatele rzymscy, mający prawo uczestniczenia w takim procesie (zdolność sądową). In iure cessio była sformalizowaną czynnością prawną o charakterze abstrakcyjnym. Ponadto nie można jej było obwarować warunkiem (condicio) ani terminem (dies), gdyż należała do tzw. actus legitimi.
In iure cessio wyszła z użycia w IV w., a ostatecznie została zniesiona w kodyfikacji justyniańskiej.
Zastosowanie in iure cessio
Za pomocą in iure cessio:
- nabywano własność kwirytarną (w szczególności na res mancipi),
- ustanawiano służebności,
- powierniczo przenoszono własność rzeczy,
- dokonywano darowizny,
- wyzwalano niewolników (manumissio vindicta),
- dokonywano adopcji,
- odstępowano spadek (in iure cessio hereditatis).
Bibliografia
- Marek Kuryłowicz, Adam Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116.
- Władysław Rozwadowski "Prawo rzymskie" Wydanie II. Poznań 1992 ISBN 83-01-10031-1