Instrument muzyczny

Instrument muzyczny

Instrument muzyczny – przyrząd wytwarzający dźwięk, przeznaczony do wykonywania muzyki.

Dźwięk w instrumencie muzycznym wytwarzany jest za pomocą wibratora, którego własności fizyczne wpływają na wysokość dźwięku i jego barwę – najbardziej charakterystyczną cechę pozwalającą odróżnić poszczególne instrumenty tylko za pomocą słuchu. Wibrator jest głównym elementem instrumentu muzycznego; dwa pozostałe to incytator i rezonator, czyli element pobudzający wibrator do drgań i element zwiększający głośność dźwięku. Zarówno incytator, jak i rezonator wpływają na barwę dźwięku wytwarzanego przez instrument muzyczny.

Instrumentami muzycznymi nazywane są również przedmioty o niemuzycznym przeznaczeniu podstawowym, które zyskują cechy instrumentu muzycznego poprzez świadome wykorzystanie w utworze muzycznym. Przykładem takiego jest dzwon wieżowy (klasyczny), którego przeznaczeniem podstawowym jest sygnalizacja. W XIX wieku został wprowadzony do instrumentarium orkiestry symfonicznej (obecnie bardziej popularny w formie dzwonu rurowego), przez co zyskał miano instrumentu muzycznego.

Podział instrumentów muzycznych

Najczęściej stosowana klasyfikacja instrumentów muzycznych dzieli je na strunowe, dęte i perkusyjne. Mimo iż powszechna i popularna, nie jest jednak naukowa i z punktu widzenia samej idei kategoryzacji, pozbawiona sensu, gdyż brak w niej wspólnego kryterium podziału. Kryterium wydzielenia grupy instrumentów strunowych jest rodzaj drgającego materiału (struna), instrumentów dętych – incytator, czyli siła pobudzająca wibrator do drgań (zadęcie), instrumentów perkusyjnych – działanie samo w sobie (łac. percussio – uderzanie). Curt Sachs – twórca nowoczesnej instrumentologii w swojej książce Historia instrumentów muzycznych pisze, że w podobny sposób można by podzielić wszystkich Amerykanów na Kalifornijczyków, bankierów i katolików[1].

Klasyfikacja popularna, poprzez swoje ograniczenia zakresowe, obejmuje tylko fragment współczesnego instrumentarium. Nie da się według niej zaszeregować części instrumentarium historycznego, ludowego i egzotycznego, a nawet niektórych współczesnych instrumentów takich jak harmonika szklana (instrument pocierany), drumla i pozytywka (instrumenty z języczkami szarpanymi).

Klasyfikacja popularna, mimo iż nienaukowa i nielogiczna, jest z powodu swojej intuicyjnej przystępności dla niewykwalifikowanego odbiorcy najbardziej rozpowszechniona w mediach, a nawet w środowiskach naukowych.

Opracowana przez Curta Sachsa i Ericha von Hornbostela klasyfikacja naukowa dzieli instrumenty muzyczne według źródła dźwięku (tzw. wibratora). Została ona opracowana w sposób pozwalający – według jej autorów – zakwalifikować każdy instrument muzyczny niezależnie od jego pochodzenia.

Błędem spotykanym w mediach popularnych, a także w środowiskach naukowych jest stosowanie nazewnictwa naukowego do określania grup instrumentów w podziale popularnym, i na odwrót. Przykładem może być wymienne stosowanie określeń „instrument dęty” i „aerofon”, czy „idiofon” i „instrument perkusyjny”, ponieważ instrumenty dęte stanowią tylko część aerofonów a idiofony – część instrumentów perkusyjnych.

Klasyfikacja naukowa

Klasyfikacja popularna

Wymienione poniżej podgrupy trzech podstawowych grup instrumentów w podziale popularnym mogą być w niektórych przypadkach stosowane zamiennie. Wynika to z faktu praktycznego podejścia do klasyfikacji i większego lub mniejszego spopularyzowania terminologii.

Włoskie skróty nazw instrumentów[2]

Zobacz też

Przypisy

  1. Terminologia. W: Kurt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Przełożył Stanisław Olędzki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005, s. 435. ISBN 83-7233-036-0.
  2. Danuta Gwizdalanka: Słowniczek oznaczeń i skrótów muzycznych. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014, s. 74-78. ISBN 978-83-224-0551-2.

Bibliografia

  • Krzysztof Baculewski: Encyklopedia muzyki. Pod redakcją Andrzeja Chodkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2006. ISBN 978-83-01-13410-5.
  • Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.
  • Kurt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Przełożył Stanisław Olędzki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005. ISBN 83-7233-036-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Early romantic guitar by Pierre Rene Lacote (FRETS.com Museum).jpg
Early romantic guitar (1836) by Pierre Rene Lacote in the collection of Frank Ford