Irządze (województwo śląskie)

Irządze
wieś
Ilustracja
Dwór w Irządzach, obecnie urząd gminy
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

zawierciański

Gmina

Irządze

Liczba ludności (2008)

567

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

42-446[1]

Tablice rejestracyjne

SZA

SIMC

0132552

Położenie na mapie gminy Irządze
Mapa konturowa gminy Irządze, w centrum znajduje się punkt z opisem „Irządze”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Irządze”
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego
Mapa konturowa powiatu zawierciańskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Irządze”
Ziemia50°37′35″N 19°41′07″E/50,626389 19,685278
Strona internetowa

Irządze – wieś w Polsce, położona w regionie Progu Lelowskiego, w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Irządze.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Irządze oraz parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wacława, należącej do dekanatu lelowskiego, diecezji kieleckiej.

W okolicach wsi bierze swój początek rzeka Białka, dopływ Pilicy.

Nazwa

Według legendy nazwa wsi wiąże się ze słowami Dobrawy: I ja tu rządzę!.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża[2], w którym miejscowość wymieniona jest w formie Irzandze[3].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Irzandz wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Irządze[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0132569Czarne Poleczęść wsi
0132575Góryczęść wsi
0132612Wielki Dółczęść wsi

Historia

Historia miejscowości wiąże się z żoną Mieszka I, Dobrawą (Dąbrówką). Nazwa wsi wiąże się z jej słowami: I ja tu rządzę!. Dzięki niej został wzniesiony kościół pod wezwaniem św. Wacława (stan obecny z XIII-wieku, częściowo spalony podczas potopu szwedzkiego). Został odbudowany w XVII wieku. Obecnie w miejscowości znajdują się dwie szkoły: Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha i Gimnazjum im. Jana Pawła II, które wybudowane zostało w 2006 roku[7].

Zabytki

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. ↑ Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 28-31.
  3. ↑ Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. 27.
  4. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.207.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ Gmina Irządze, Historia

Linki zewnętrzne

Gmina Irządze
Siedziba gminy
Wsie
Osada
Osada leśna
Integralne
części wsi
  • Cegielnia
  • Chojnak
  • Czarne Pole
  • Dąbrówki
  • Eskimosy
  • Feliksów
  • Folwark
  • Gawrońce (Sadowe)
  • Gawrońce (Wilgoszcza)
  • Góra
  • Góry (Irządzie)
  • Góry (Wilków)
  • Góry (Zawada Pilicka)
  • Kałuże
  • Karczmiska
  • Kierków
  • Kolonia Poprzeczna
  • Kolonia Szosa
  • Komisarska
  • Krochmalnia
  • Krztynia
  • Kulzów
  • Marcjampol Witowski
  • Mostki
  • Nad Przepaścią
  • Pod Lasem
  • Pod Wilkowem
  • Podfeliksówka
  • Podgórze
  • Podkopce
  • Przymiary (Sadowe)
  • Przymiary (Wilgoszcza)
  • Rudna
  • Sikornik
  • Stara Wieś (Wilgoszcza)
  • Stara Wieś (Zawadka)
  • Ściegna
  • Wielki Dół
  • Wyszki

POL gmina Irządze COA.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
POL gmina Irządze COA.svg
Herb gminy Irządze, woj. śląskie
Irzadze kosciol 76s4g.JPG
Autor: Tomasz2706, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Wacława Irządze, Irządze
Dwór w Irządzach.JPG
Autor: Tomasz2706, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Zespół dworski – dwór i park dworski Irządze, Irządze
Zawiercie County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Zawiercie County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.74 N
  • S: 50.35 N
  • W: 19.25 E
  • E: 20.00 E
Irządze, Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha - fotopolska.eu (305967).jpg
(c) Arro / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha w Irządzach - widok od strony boiska szkolnego. Po lewej stronie widoczne dobudowane, obecnie główne wejście do budynku. Wcześniej używano wejścia widocznego w centralnej części obiektu. Po prawej stronie widzimy dobudowaną część szkoły, oddaną do użytku w roku 1993.
Irządze, Gimnazjum im. Jana Pawła II - fotopolska.eu (305573).jpg
(c) Arro / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Gimnazjum im. Jana Pawła II w Irządzach. Po lewej stronie widoczny fragment budynku Szkoły Podstawowej im. Jana Ledwocha.