Isaac La Peyrère

Okładka wydania Rappel des Juifs z 1643 r.

Isaac La Peyrère (ur. 1594 lub 1596, zm. 1676[1]) – francuski teolog pochodzenia żydowskiego, badacz Biblii.

Urodził się w Bordeaux w rodzinie nawróconych na kalwinizm Żydów, prawdopodobnie pochodzących z Portugalii[2]. Obracając się w kręgu ówczesnej elity intelektualnej, przyjaźnił się z Gassendim, La Mothe le Vayerem, Salmasiusem i Naudém[2]. W 1640 roku został sekretarzem Kondeusza Wielkiego[1].

W 1643 roku opublikował anonimowo swoją pierwszą pracę, Rappel des Juifs. Wyłożył w niej mesjanistyczno-millenarystyczny pogląd o zbliżającym się nawróceniu Żydów na chrześcijaństwo i ich powrocie pod wodzą króla Francji do Palestyny, co zapoczątkuje erę mesjańską[1][2]. W 1644 roku odwiedził Danię. Na podstawie zebranych wówczas materiałów opublikował później sprawozdania na temat Grenlandii (Relation de Groenland, 1647) i Islandii (Relation de l’Islande, 1663)[1][2].

W 1655 roku ukazały się drukiem w Amsterdamie napisane już w 1643 roku prace La Peyrère’a Prae-Adamitae i Systema Theologicum ex Prae-Adamitarum Hypothesi[2]. Dowodził w nich, że Biblia nie jest kroniką dziejów całej ludzkości, a jedynie narodu izraelskiego. W związku z tym Adam nie był pierwszym człowiekiem, gdyż Bóg stworzył przed nim inne ludy zamieszkujące Ziemię. Podważał także ogólnoświatowy zasięg Potopu i Mojżeszowe autorstwo Pięcioksięgu[1]. Poglądy La Peyrère’a wywołały wielki skandal, jego dzieła spalono publicznie w Paryżu, samego autora uwięziono natomiast pod zarzutem herezji. Zwolniono go po sześciu miesiącach, gdy zgodził się na publiczne odwołanie swoich twierdzeń, konwersję na katolicyzm i odbycie pielgrzymki do Rzymu, gdzie ukorzył się przed papieżem[2]. Po powrocie do Francji w 1659 roku wstąpił do zakonu filipinów[1][2]. Przyznanie się do winy i konwersja na katolicyzm miały w rzeczywistości charakter pokazowy, La Peyrère najprawdopodobniej nigdy nie porzucił swoich poglądów[1][2].

Radykalne poglądy La Peyrère’a wywarły wpływ na późniejszą krytykę historyczną przekazu biblijnego, były inspiracją m.in. dla Spinozy[2]. Z drugiej strony teza o „przedadamowym” pochodzeniu ludów pogańskich stanowiła podporę dla teorii XIX-wiecznych rasistów, będąc używana jako biblijny dowód na niższość Indian i Murzynów[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h LA PEYRÈRE, ISAAC (ang.). jewishvirtuallibrary.org. [dostęp 2015-08-26].
  2. ↑ a b c d e f g h i The Encyclopedia of Philosophy. T. IV. London: Crowell Collier and Macmillan, 1967, s. 391.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Du Rappel Des Juifs, Issac de Peyrere.jpg
Du rappel des Juifs by Isaac de la Peyrere, Paris, 1643