Iwan Łazariew (1763–1803)

Iwan Pietrowicz Łazariew (ur. 1763, zm. 18 kwietnia 1803) – rosyjski wojskowy, uczestnik wojny kaukaskiej i podboju Gruzji przez Rosję.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej z guberni kazańskiej. Uzyskał wykształcenie wojskowe w szlacheckim korpusie piechoty. Służbę rozpoczął w wieku dwunastu lat w stopniu kaprala lejbgwardii. W 1784 został awansowany na korneta, pięć lat później – na sekund-rotmistrza. Walczył w wojnie rosyjsko-szwedzkiej 1708–1790. Po jej zakończeniu, w stopniu podpułkownika, został przeniesiony do nowo utworzonego Moskiewskiego Pułku Grenadierów. W 1792 został dowódcą czwartego batalionu Kubańskiego Korpusu Jegrów. Jego sukcesy w walkach pod Anapą i Derbentem sprawiły, że Łazariewowi powierzono formowanie 17 i 18 pułków piechoty jegrów, tworzonych poprzez przeformowanie korpusów jegrów na Kaukazie i Kubaniu. Sam został mianowany dowódcą 18 pułku jegrów, otrzymując równocześnie awans na pułkownika. W 1798 awansował na generała-majora^[1].

W roku następnym car Paweł I skierował go do podległej Rosji^[a] Kartlii i Kachetii (Gruzji Wschodniej), w celu odparcia najazdu perskiego. Do Tbilisi przybył 20 listopada 1799 i został uroczyście przejęty przez króla Kartlii i Kachetii Jerzego XII^[1]. W tym samym roku pokonał Awarów w bitwie nad Jori, za co został odznaczony krzyżem komandorskim orderu św. Jana Jerozolimskiego^[1].

Po śmierci Jerzego XII Łazariew nakłonił jego syna Dawida, by nie koronował się na króla sam, lecz zgodnie z postanowieniami traktatu gieorgijewskiego czekał na zgodę cara Pawła. Najprawdopodobniej wiedział już wtedy, że w rosyjskich kręgach rządowych planowano bezpośrednio przyłączyć Gruzję do Imperium Rosyjskiego, a nie utrzymywać jako protektorat królestwo rządzone przez Bagratydów^[2]. Królewicz Dawid nie poszedł jednak za radą rosyjskiego generała, lecz ogłosił się regentem Kartlii i Kachetii za radą grupy doradców, na czele której stał Solomon Leonidze. Dowiedziawszy się o tym, Łazariew nakazał uwięzienie Leonidzego. Zdołał on jednak zbiec z aresztu i schronić się w niepodległym jeszcze Królestwie Imeretii^[2]. Według innego źródła Leonidze został aresztowany po spotkaniu gen. Łazariewa z gruzińską szlachtą dzień po śmierci Jerzego XII, gdy Leonidze zaczął bezskutecznie protestować przeciwko planom podporządkowania Gruzji Rosji^[3]. 16 i 17 lutego 1801 w katedrze Sioni w Tbilisi^[3], a następnie także w innych parafialnych cerkwiach (początkowo gruzińskich, a następnie także ormiańskich^[1] odczytany został manifest Pawła ogłaszający włączenie Gruzji do Rosji^[4].

Zabójstwo Łazariewa

Łazariew rozpoczął następnie utrwalanie władzy rosyjskiej w Gruzji. Otrzymał od cara polecenia, by sprowadzić do Gruzji osadników ormiańskich i rosyjskich, jak również ożywić miejscową gospodarkę, by nowa prowincja Imperium Rosyjskiego nie była zależna od rządowych subwencji. Aresztował także książąt Machabeli i Amilachwari, protestujących przeciwko wcieleniu Kartlii i Kachetii do Rosji. Brał udział w tworzeniu nowej, tymczasowej administracji prowincji, w której znalazło się jedynie kilku Gruzinów – tłumaczy i doradców. Na jej czele znalazł się gen. Karl Knorring, który jednak szybko wyjechał do Gieorgijewska, pozostawiając zarządzanie Gruzją w rękach gen. Łazariewa oraz radcy stanu Piotra Kowalenskiego^[3]. Łazariew skrajnie negatywnie odnosił się do ludności gruzińskiej^[3].

Okrucieństwo gen. Knorringa, który powrócił do Gruzji, oraz Piotra Kowalenskiego wobec miejscowej ludności, jak również ich gospodarcze nadużycia sprawiły, że car Aleksander I usunął obydwu ze stanowisk i skierował na ich miejsce gen. Pawła Cycjanowa, zrusyfikowanego Gruzina, jako gubernatora wojskowego, oraz Dmetre Orbelianiego jako gubernatora cywilnego. Łazariew pozostał mimo to na Kaukazie. Brał udział w zaplanowanych jeszcze w 1801 wywózkach członków gruzińskiej rodziny królewskiej, Bagratydów, do Rosji. W marcu 1803, przy próbie siłowej wywózki wdowy po Jerzym XII, Marii, został przez nią zasztyletowany^[3]. Jego uroczysty pogrzeb odbył się 22 kwietnia tego samego roku^[1].

Uwagi

Przypisy