Iwan Koniew

Iwan Koniew
Иван Степанович Конев
Ilustracja
Marszałek Związku Radzieckiego Marszałek Związku Radzieckiego
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia?/ 28 grudnia 1897
Łodejno, gubernia wołogodzka, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

21 maja 1973
Moskwa

Przebieg służby
Lata służby

1916–1973

Siły zbrojne

Coat of Arms of Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego
Red star.svg Armia Czerwona

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna domowa w Rosji II wojna światowa:

powstanie węgierskie

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej Bohater Mongolii
Order „Zwycięstwo”
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Rewolucji Październikowej Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Suworowa I klasy (ZSRR) Order Suworowa I klasy (ZSRR) Order Kutuzowa I klasy (ZSRR) Order Kutuzowa I klasy (ZSRR) Order Czerwonej Gwiazdy Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal jubileuszowy „Dwadzieścia lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „Za zdobycie Berlina” Medal „Za wyzwolenie Pragi” Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu I klasy Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Partyzanckiej Gwiazdy I klasy (Jugosławia) Order Klementa Gottwalda Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja) Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania) Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” – Gwiazda I Klasy Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 Medal Przyjaźni Chińsko-Radzieckiej (Chiny) Order Zasługi WRL I Klasy (1949–1953) Order Węgierskiej Wolności Order Suche Batora (Mongolia) Order Suche Batora (Mongolia) Order Czerwonego Sztandaru (Mongolia) Order Ludowej Republiki Bułgarii I klasy Srebrny Order Zasługi dla Ojczyzny (NRD)
Marsz. Iwan Koniew w Pradze, 1945
Znaczek Poczty Kirgistanu z marsz. Iwanem Koniewem, 2005

Iwan Stiepanowicz Koniew (ros. Иван Степанович Конев, ur. 16 grudnia?/ 28 grudnia 1897 we wsi Łodejno, zm. 21 maja 1973 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1944), pierwszy dowódca Zjednoczonych Sił Zbrojnych Państw Stron Układu Warszawskiego (1955–1960), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1944, 1945), od 23 kwietnia 1955 Honorowy Obywatel Krakowa, Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1970) oraz Bohater Mongolii (1971), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1.–8. kadencji (1937–1973).

Życiorys

Urodził się we wsi Łodejno k. Podosinowca w rodzinie chłopskiej. W 1912 ukończył szkołę ziemską w sąsiedniej wsi Puszma. Służbę wojskową rozpoczął w 1916, jako szeregowiec w armii carskiej. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej został skierowany na Front Południowo-Zachodni. Zdemobilizowany w stopniu sierżanta w 1918.

W 1918 wstąpił do partii komunistycznej RKP(b) i Armii Czerwonej, w szeregach której walczył w wojnie domowej. W 1934 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego. Cztery lata później objął dowództwo 2 Samodzielnej Armii Dalekiego Wschodu, a później Zabajkalskiego Okręgu Wojskowego i Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego. W czasie II wojny światowej dowodził 19 Armią, a potem Frontem Zachodnim. 17 października objął dowództwo Frontu Kalinińskiego. Współwinny klęski na przedpolach Moskwy w 1941, omal nie stanął przed plutonem egzekucyjnym. Uratowało go wstawiennictwo gen. Gieorgija Żukowa. Samodzielne dowództwo objął ponownie w sierpniu 1942.

Od czerwca 1943 był dowódcą Frontu Stepowego (później 2 Frontu Ukraińskiego). Na jego czele brał udział w kontrofensywie radzieckiej na łuku kurskim. 20 lutego 1944 mianowany marszałkiem Związku Radzieckiego[1]. Pod jego dowództwem wojska radzieckie wyzwoliły Charków, sforsowały Dniepr i przeprowadziły operację kirowską oraz korsuńsko-szewczenkowską. Dokonał także rozbicia humańskiego zgrupowania wojsk niemieckich. Przeprowadził lwowsko-sandomierską operację zaczepną, w rezultacie czego została zajęta Zachodnia Ukraina. Od maja 1944 dowodził 1 Frontem Ukraińskim, którego wojska doprowadził do Berlina. Jednak mimo lepszej sytuacji strategicznej, Józef Stalin nie powierzył mu zaszczytu uderzenia na Reichstag, centrum miasta. Dokonał tego marsz. Gieorgij Żukow. W końcowym etapie wojny marszałek przeprowadził błyskawiczną akcję, efektem której było wyzwolenie Pragi.

W latach 1945–1946 był dowódcą Centralnej Grupy Wojsk Radzieckich i wysokim komisarzem w Austrii. W trakcie sporu Gieorgija Żukowa z Józefem Stalinem, wraz z innymi oficerami, poparł marszałka. Po jego dymisji ze stanowiska naczelnego dowódcy wojsk lądowych w 1946 objął tę funkcję. Został też zastępcą ministra obrony ZSRR. W latach 1950–1951 został głównym inspektorem Armii Radzieckiej. W roku 1950 był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR, a w roku 1952 – członkiem Komitetu Centralnego KPZR. W latach 1952–1955 pełnił funkcję dowódcy Karpackiego Okręgu Wojskowego. W 1955 po utworzeniu Układu Warszawskiego, był pierwszym dowódcą jego zjednoczonych sił (do roku 1960). W tym samym czasie pełnił funkcję pierwszego zastępcy ministra obrony ZSRR (1956-1960). W roku 1956 dowodził stłumieniem antykomunistycznego i antyradzieckiego powstania na Węgrzech. W latach 1961-1962 w okresie kryzysu berlińskiego był głównodowodzącym wojskami radzieckimi w NRD.

Od roku 1962 zajmował stanowisko generalnego inspektora grupy inspektorów w Ministerstwie Obrony ZSRR[2].

Jest autorem obszernych wspomnień z okresu służby wojskowej – „Czterdziesty piąty” (Warszawa 1968) oraz „Notatki dowódcy frontu” (Warszawa 1981).

Zmarł 21 maja 1973 w Moskwie i został pochowany pod Murem Kremlowskim na Placu Czerwonym. W jego pogrzebie uczestniczyła delegacja Wojska Polskiego z wiceministrem obrony narodowej – zastępcą ministra ds. ogólnych gen. Józefem Urbanowiczem na czele.

Na początku lat 90. utracił tytuł honorowego obywatela Krakowa[3].

Udział w działaniach wojennych na terenie Polski

18 stycznia 1945 wojska 1 Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marsz. Iwana Koniewa zdobyły większą część Krakowa, następnie uprzemysłowiony obszar Górnego Śląska w zasadzie bez strat. Ofensywa wojsk radzieckich, polegała na okrążeniu wojsk niemieckich w taki sposób, iż pozostawiono im wąską gardziel, którą mogli ewakuować się w kierunku na Żory, Wodzisław Śląski, Racibórz oraz Opawę. Katowice zdobyto 27 stycznia 1945, Chorzów zaś 28 stycznia 1945.

Kolejne miejscowości wąskiego gardła zostały zdobyte:

  • Żory – 24 marca 1945 (zniszczenia wyniosły 80% zabudowy miasta);
  • Rybnik – 26 marca 1945 (zniszczeniu uległo 25% zabudowy miasta);
  • Wodzisław Śląski – 26 marca 1945 (zniszczenia wyniosły 80% zabudowy miasta);
  • Racibórz – w 31 marca 1945 (zniszczenia miasta wyniosły 85%[4]);
  • Opawa – 22–24 kwietnia 1945 (znaczna część miasta uległa uszkodzeniu lub całkowitemu zniszczeniu).

Awanse

  • gen. por. 04 czerwca 1940;
  • gen. płk 11 września 1941;
  • gen. armii 26 sierpnia 1943;
  • marszałek Związku Radzieckiego 20 lutego 1944.

Odznaczenia

Radzieckie

Zagraniczne

Pomnik marsz. Iwana Koniewa w Pradze

Upamiętnienie

Pomnik Koniewa w Kirowie, przeniesiony z Krakowa
Pozostałość pomnika w Krakowie, pomalowana w barwy Ukrainy po inwazji Rosji w 2022 roku

W 1987 roku wzniesiono w Krakowie pomnik marsz. Iwana Koniewa, którego autorem był prof. Antoni Hajdecki. Pomnik zdemontowano w styczniu 1991[6]. Został on na prośbę Rady Narodowej z Kirowa w Rosji przekazany do tego miasta.

Zespół Piwnicy pod Baranami nagrał utwór pt. Marszałek Koniew, będący fragmentem wywiadu z prof. Antonim Hajdeckim[7]. Muzykę napisał Zbigniew Preisner[6].

Przypisy

  1. Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении генералу армии Коневу И. С. военного звания маршала Советского Союза» от 20 февраля 1944 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 29 февраля (№ 12 (272)). — С. 1
  2. Ryszard Sławecki, Manewr, który ocalił Kraków, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976
  3. Tamara Barriga: Niechciani honorowi obywatele. Miasta zmagają się z przeszłością. tvn24.pl, 6 kwietnia 2015. [dostęp 2016-03-23].
  4. Kazimierz Popiołek, Historia Śląska od zarania dziejów do 1945 roku
  5. Конев Иван Степанович, www.warheroes.ru [dostęp 2019-03-05].
  6. a b 9 stycznia 1991 r. Pomnik marszałka Iwana Koniewa wywieziony z Krakowa. nowahistoria.interia.pl. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  7. Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie – M. Jankosz Piwnica pod Baranami. Historia kilku piosenek. [dostęp 2021-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Red star.svg
A red star. 1922-1943. Used as a symbol of communism in some occasions. The symbol can also represent socialism. Also seen on Soviet aircraft.
Золотая Звезда Героя Советского Союза.svg
Medal “Gold Star” of a “Hero of the Soviet Union”
Order of Lenin Ribbon Bar.svg
Ribbon bar for the Soviet decoration Order of Lenin. Drawn by Zscout370.
SU Order of the Red Banner ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Banner. The Soviet Union (USSR).
Order of the Bath (ribbon).svg
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY 2.5
Ribbon of the Order of the Bath
Croix de Guerre 1939-1945 ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1939-1945 (France)
Order suvorov1 rib.png
Order of Suvorov ribbon, class one
Order of the partisan star with golden wreath Rib.png
Ribbon of Order of the partisan star with golden wreath
Defmoscow rib.png
Soviet ribbon bar for the medal for the Defense of Moscow.
Military cross BAR.svg
Military Cross medal ribbon
Coat of Arms of Russian Empire.svg
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Heroy MNR.jpg
The Gold Star Medal (Hero of the Mongolian People's Republic).
OrdenSuheBator.png
Baretka: Order Suche Batora – Mongolia.
Order of the Bath UK ribbon.svg
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY 2.5
Ribbon of the Order of the Bath
SU Medal For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941-1945 ribbon.svg
Ribbon bar of the Medal "For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941–1945". The Soviet Union (USSR).
TCH CS Vojensky Rad Bileho Lva 1st (1945) BAR.svg
Baretka: Czechosłowacki Wojenny Order Białego Lwa "za Zwycięstwo" I Klasy – Czechosłowacja.
50 years saf rib.png

Ribbon bar for Soviet medal "50th Anniversary of the Soviet Armed Forces"

Source: Drawn by User:Zscout370
20 years of victory rib.png
Ribbon bar for the Soviet medal "20 Years of Victory"
SU Order of the Red Star ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Star‎. The Soviet Union (USSR).
20 years saf rib.png
Ribbon bar of the Jubilee Medal "XX Years of the Workers' and Peasants' Red Army"
SU Medal For the Capture of Berlin ribbon.svg
Ribbon bar of the ‎Medal "For the Capture of Berlin". The Soviet Union (USSR).
Ukrainian flag painted on remains of monument which celebrated conquering Russian general, Kraków, Poland.JPG
Autor: anonymous family member who agreed to this license and prefers to be anonymous, Licencja: CC0
Ukrainian flag painted on remains of monument which celebrated conquering Russian general (Kraków, Poland - statue removed in 1991, flag painted in 2022 after Russian invasion of Ukraine). Location: https://www.openstreetmap.org/way/230301751#map=19/50.07631/19.88785
40 years saf rib.png
Ribbon bar of the Jubilee Medal "40 Years of the Armed Forces of the USSR".
Памятник Ивану Степановичу Коневу.jpg
Autor: Tornado-84 evgeny, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Ussr-army-1943-marshal soviet union-horizontal.PNG
Shoulder board of “Marshal of the Soviet Union” (OF10) – from 1943 to 1955. This type of rank insignias has been used in the Red Army from 1943 to 1946, and in the Soviet Army from 1946 to 1955. In 1955 the layout of shoulder boards has been changed.
100 lenin rib.png
100th Anniversary of Lenin's Birth medal ribbon
Prague liberation 1945 konev.jpg
Autor: Karel Hájek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Prague liberated by Red Army in may 1945 - marshall Konev
Patriotic Order of Merit GDR ribbon bar silver.png
Ribbon bar of the "Patriotic Order of Merit" of the GDR (three classes), here in silver.
Czechoslovak War Cross 1939-1945 Bar.png
Baretka Czechosłowackiego Krzyża Walecznych 1939-1945.
Order kutuzov1 rib.png
Ribbon bar for the Order of Kutuzov 1st Class (public domain by User:Zscout370)
OrdenZnam.png
Planck of the state award of the Mongolian National Republic - awards of " the Red Banner "
Ivan Stepanovic Konev.jpg
Autor: Matěj Baťha, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ivan Stěpanovič Koněv, socha na náměstí Interbrigády, Praha-Bubeneč
Cs2okg.png
Ribbon bars of the Order of Klement Gottwald
POL Order Krzyża Grunwaldu 1 Klasy BAR.svg
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu I klasy
30 years saf rib.png
Ribbon bar of the Jubilee Medal "30 Years of the Armed Forces of the USSR".
Sino Soviet Friendship Ribbon.svg
Autor: Ericmetro, Licencja: CC0
Sino Soviet Friendship Medal Ribbon
Gold Star Hero CSSR.png
Autor: Otakár Španiel (sochár) Kei (foto), Licencja: CC BY-SA 4.0
Gold Star of the Hero of Czechoslovak Socialist Republic
HUN Order of Merit of the HPR 1kl BAR.png
Autor: Kei, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon Order the Merit of the Hungarian People's Republic 1 class
Ivan S. Konev.jpg
Il maresciallo dell'Unione Sovietica Ivan S. Konev
HUN Order of the Hungarian freedom.png
Autor: Kei, Licencja: CC BY 3.0
Планка ордена Венгерской свободы