Izar

Izar
ε Boötis A/B
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wolarz

Rektascensja

14h 44m 59,217s[1]

Deklinacja

+27° 04′ 27,21″[1]

Paralaksa (π)

0,01610 ± 0,00066[1]

Odległość

202,1 ± 8,3 ly
62,0 ± 2,5[2] pc

Wielkość obserwowana

AB: 2,35[2]
A: 2,45 ± 0,01[3]
B: 4,801 ± 0,009[4]m

Ruch własny (RA)

−50,95 ± 0,59[1] mas/rok

Ruch własny (DEC)

21,07 ± 0,58[1] mas/rok

Prędkość radialna

−16,31 ± 0,19[1] km/s

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

olbrzym / karzeł

Typ widmowy

G9 II-III[2] / A0 V[4]

Masa

A: ~4 M
B: ~2[5] M

Promień

A: 33 R
B: ~2[5] R

Wielkość absolutna

AB: −1,61[2]m

Jasność

A: 400 L
B: 27[5] L

Wiek

~300 mln lat[5]

Temperatura

A: 4500 K
B: 8700[5] K

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7718[2] pc

Mimośród

0,0453[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 36 Boo
Bonner Durchmusterung: BD+27°2417
Boss General Catalogue: A: GC 19856
Katalog Henry’ego Drapera: A: HD 129989
B: HD 129988
Katalog Hipparcosa: HIP 72105
Katalog jasnych gwiazd: A: HR 5506
B: HR 5505
SAO Star Catalog: A: SAO 83500
Pulcherrima, Micar, Mirak

Izar (Epsilon Boötis, ε Boo) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, odległa od Słońca o około 202 lata świetlne.

Nazwa

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Izar, wywodzi się od arabskiego ‏إزار‎ ’izār, „pas” lub „okrycie”, podobnie jak słowo arab. ‏المئزر‎ miʼzar[5][6], którym też dawniej była określana[6], a które obecnie jest wyłączną nazwą gwiazdy Zeta Ursae Majoris[5][7]. Inną arabską nazwą była ‏منطقة العوّاء‎ minṭáqa al awwa, „pas krzyczącego”[6]. Tablice alfonsyńskie określały Epsilon Boötis nazwą Perizoma, oznaczającą „przepaskę biodrową”[6]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Izar dla określenia tej gwiazdy[7].

Charakterystyka obserwacyjna

Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, po Arkturze[5]. Obserwowana wielkość gwiazdowa Izara to 2,35m, a jego wielkość absolutna to −1,61m[2].

Jest to gwiazda podwójna, której składniki są oddalone na niebie o 2,9″ (pomiar z 2017 roku)[8][9]. Układ tworzy jaśniejsza pomarańczowa i słabsza biała gwiazda[5], która dzięki silnemu kontrastowi wydaje się niebieskozielona[6]. Podwójność gwiazdy odkrył Friedrich Struve, a kontrast barw składników skłonił go do nadania jej nazwy łac. Pulcherrima, „najpiękniejsza”[5][6].

Charakterystyka fizyczna

Epsilon Boötis A (właściwy Izar) to pomarańczowy olbrzym lub jasny olbrzym[3][2], należący do typu widmowego K0[3][5] lub G9[2]. Gwiazda ma temperaturę 4500 K i jasność 400 razy większą niż Słońce. Jest około cztery razy masywniejsza od Słońca, a jej promień jest 33 razy większy. Gwiazda ma około 300 milionów lat, początkowo była znacznie gorętszą gwiazdą typu B, a 10–20 milionów lat temu w jej jądrze ustała synteza wodoru w hel. W przyszłości gwiazda odrzuci otoczkę i stanie się białym karłem[5].

Epsilon Boötis B to biała gwiazda ciągu głównego (karzeł) należąca do typu widmowego A. Jej temperatura to 8700 K, a jasność jest 27 razy większa od słonecznej. Masa i promień tej gwiazdy są około dwukrotnie większe niż masa i promień Słońca. Będąc mniej masywnym, składnik ten ewoluuje wolniej i stanie się pomarańczowym olbrzymem dopiero za około miliard lat, gdy jaśniejsza gwiazda już umrze[5].

Jest to układ fizycznie podwójny, gwiazdy dzieli co najmniej 185 au, a okres obiegu środka masy to około 1000 lat[5][10]. Odległa o 175,5″ (w 2001 roku) gwiazda „C” o wielkości 12,58m ma odmienny ruch własny i nie jest związana z Izarem[8][11].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Izar w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h i Anderson E., Francis C.: HIP 72105. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
  3. a b c eps Boo A w bazie SIMBAD (ang.)
  4. a b eps Boo B w bazie SIMBAD (ang.)
  5. a b c d e f g h i j k l m n Jim Kaler: IZAR (Epsilon Boo). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
  6. a b c d e f Boötes. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 362. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. a b Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-24].
  8. a b Mason et al.: WDS J14450+2704AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  9. Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 322. ISBN 978-83-7670-323-7.
  10. Kamil Złoczewski: Kosmos. Od Wolarza po Herkulesa. T. 66. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013. ISBN 978-83-252-1919-2.
  11. UCAC4 586-051228 w bazie SIMBAD (ang.)

Media użyte na tej stronie

Bootes constellation PP3 map PL.svg
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Wolarza. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.