Józef Kotarbiński

Józef Kotarbiński
Ilustracja
Józef Kotarbiński (przed 1905)
Data i miejsce urodzenia

27 listopada 1849
Czemierniki

Data i miejsce śmierci

20 października 1928
Warszawa

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Józefa Kotarbińskiego na cmentarzu Powązkowskim

Józef Kotarbiński (ur. 27 listopada 1849 w Czemiernikach, zm. 20 października 1928 w Warszawie) – polski pisarz, krytyk i aktor teatralny i filmowy, brat Miłosza, mąż Lucyny.

Życiorys

Był wychowankiem Warszawskiej Szkoły Głównej, gdzie uczył się z Henrykiem Sienkiewiczem, Aleksandrem Świętochowskim oraz Piotrem Chmielowskim. W 1871 ukończył Cesarski Uniwersytet Warszawski.

Początkowo poświęcał się krytyce literackiej i teatralnej, którą później uprawiał, redagował dział literacki "Głosu Warszawskiego". Od 1882 r. redagował "Kolce", poza tym drukował liczne prace w różnych czasopismach. Oddzielnie wydawał szkice obyczajowopsychologiczne Niezdrowa miłość (1898) oraz książkę o Stanisławie Wyspiańskim Pogrobowiec romantyzmu (1909). Wydał też kilka tomów studiów i szkiców krytycznoliterackich i z własnych wspomnień.

Zadebiutował 7 września 1877 r. w Teatrze Letnim w Warszawie, grając w Mazepie Juliusza Słowackiego. Od tego czasu występował w Warszawie (1877-1893 oraz 1905-1926) i w Krakowie (w latach 1893-1905). Grał i reżyserował także w Poznaniu, Częstochowie i Lwowie. Od 3 kwietnia 1920 r. do 24 marca 1921 r. był prezesem ZASP.

Pogrzeb Józefa Kotarbińskiego, 23 października 1928 roku
Scena zbiorowa z inscenizacji Dziadów, Teatr Miejski w Krakowie, premiera 31 stycznia 1901. Pośrodku Józef Kotarbiński jako Dziedzic-Upiór

Przez 6 lat (1893-1899) był bliskim współpracownikiem Tadeusza Pawlikowskiego. W latach (1899-1905) był dyrektorem Teatru Miejskiego w Krakowie, gdzie repertuarem i doborem sił aktorskich utrzymał ten teatr na bardzo wysokim poziomie, trwale zapisując się w dziejach teatru polskiego. Stworzył premierę Wesela (1901) Stanisława Wyspiańskiego, wystawił także Wyzwolenie (1903) i inne dzieła pisarzy polskich: Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Adama Mickiewicza (Dziady).

Wydał albumy: Aktorzy i aktorki[1], Ze świata ułudy [2]oraz W służbie sztuki i poezji (1929).

Był profesorem w warszawskiej Szkole Derynga i w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Jego uczniami byli: Wanda Siemaszkowa, Stanisława Wysocka i Mieczysław Frenkiel. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie wraz z żoną Lucyną (kwatera C-IV-11/12)[3].

Role filmowe

Odznaczenie

Przypisy

  1. J. Kotarbiński, Aktorzy i aktorki, wyd. 1924, wersja cyfrowa pierwodruku w serwisie Polona.pl
  2. J. Kotarbiński, Ze świata ułudy, wyd. 1926, wersja cyfrowa pierwszego wydania w serwisie Polona.pl
  3. Cmentarz Stare Powązki: ALINKA KOTARBIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-02].
  4. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.

Bibliografia

  • Listy Lucyny i Józefa Kotarbińskich, wybór i opracowanie Zofia Jasińska, wyd.: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

DZIADY Adam Mickiewicz – Nie znałeś litości panie!.jpg
Pocztówka (wyd. Salon Malarzy Polskich, Ser. 23) z 1919 r. z reprodukcją fotografii autorstwa Józefa Sebalda, przedstawiającej scenę z Dziadów Adama Mickiewicza w inscenizacji Stanisława Wyspiańskiego (Teatr Miejski w Krakowie, premiera 31.10.1901). Aktorzy: Józef Kotarbiński jako Dziedzic-Upiór, Bolesław Puchalski jako Chłop-Kruk, Grzegorz Senowski jako Ptak II, Julian Strycharski jako Ptak III, Adolf Walewski jako Ptak I
Józef Kotarbiński cropped.jpg
Józef Kotarbiński, 1885 r.
Pogrzeb Józefa Kotarbińskiego.png
Autor: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, sygnatura: 1-K-8359, Licencja: CC BY-SA 4.0
Погребението на Юзеф Котарбински.
Józef Kotarbiński - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY 3.0
Grób Józefa Kotarbińskiego na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera C, rząd 4, grób, 11-12)