Józef Mrozek

Józef Mrozek

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	4 lipca 1908 Brzozów
Data i miejsce śmierci	11 lutego 1970 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1929-1959
Siły zbrojne	Wojsko Polskie II RP Gwardia Ludowa ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Brygady Międzynarodowe
Jednostki	Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10A, 39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich, Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego, WUBP w Gdańsk, w Szczecinie, w Poznaniu, Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (LWP)
Stanowiska	dowódca 1 kompanii Brygady im. Dąbrowskiego, dowódca 1 batalionu Brygady im. Dąbrowskiego, szef WUBP w Gdańsku, szef WUBP w Szczecinie, szef WUBP w Poznaniu, zastępca szefa Oddziału II sztabu Generalnego WP
Główne wojny i bitwy	Hiszpańska wojna domowa, Bitwa o Madryt, Bitwa nad Ebro, II wojna światowa
Odznaczenia

Grób Józefa Mrozka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Józef Mrozek (ur. 4 lipca 1908 w Brzozowie, zm. 11 lutego 1970 w Warszawie) – działacz komunistyczny, pułkownik Wojska Polskiego, funkcjonariusz MBP.

Życiorys

Urodził się 4 lipca 1908 w Brzozowie^[1]. Był synem Andrzeja i Katarzyny. 20 lutego 1929 zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum Klasycznym w Brzozowie^[1][2][3]. Od 1929 służył w Wojsku Polskim. Do stycznia 1931 odbywał służbę wojskową w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10A w Nisku i w 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich w Jarosławiu. W 1931 podjął pracę jako praktykant w Izbie Skarbowej w Poznaniu. Od listopada 1931 do maja 1933 reporter w "Dzienniku Gdyńskim". Uczestniczył w działalności kulturalno-oświatowej ZMW "Wici". Od 1934 sekretarz Związku Bezrobotnych w Gdyni. W 1935 został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 3061. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[4].

Na przełomie 1936 i 1937, po krótkim okresie pracy w "Krakowskim Kurierze Wieczornym", wyjechał nielegalnie do Hiszpanii, gdzie walczył w wojnie domowej w Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego, w której był dowódcą 1 kompanii, a następnie 1 batalionu. Uczestniczył w obronie Madrytu. Ranny w kwietniu 1937 pod Morata de Tajuña, przebywał w szpitalach w Murii i Orihuela. Od listopada 1937 dowódca kompanii w polskim batalionie rezerwowym w Casas-Ibáñez koło Albacete. W marcu 1938 powrócił do Batalionu im. Dąbrowskiego i jako dowódca kompanii walczył na froncie aragońskim (Belchite, Caspe, Lerida). W maju tego roku został członkiem Komunistycznej Partii Hiszpanii. W bitwie nad Ebro (lipiec-wrzesień 1938) adiutant batalionu w stopniu kapitana. Po wycofaniu Brygad Międzynarodowych z szeregów armii republikańskiej przebywał w obozach repatriacyjnych w Katalonii (Pradel, Palafrugell), po upadku Barcelony w styczniu 1939 zgłosił się ponownie na front i jako zastępca dowódcy, następnie dowódca nowo uformowanego batalionu polskiego brał udział w ostatnich walkach odwrotowych. Drukował w Hiszpanii korespondencje: artykuły w "Dąbrowszczaku" i "Ochotniku Wolności". 9 lutego 1939 wraz z innymi żołnierzami Brygady internowany we Francji.

Członek KPH i KPF. Po wkroczeniu Niemców do Francji, w marcu 1941 zgłosił się na roboty do Niemiec z zamiarem przedostania się do Polski. Pracował w stoczni w Bremie, skąd jesienią 1941 przedostał się do Warszawy.

Początkowo współpracował ze Stowarzyszeniem Przyjaciół ZSRR, następnie wstąpił do PPR i GL. Zajmował się organizowaniem prasowego organu GL i został redaktorem naczelnym pisma "Gwardzista". Z racji przygotowania wojskowego skierowano go na doradcę pierwszego oddziału partyzanckiego GL. W końcu maja 1942 wyjechał w lasy piotrkowskie, gdzie wstąpił do oddziału GL im. Stefana Czarnieckiego, dowodzonego przez Franciszka Zubrzyckiego "Małego Franka". 10 czerwca 1942 został ranny w walce z Niemcami koło wsi Polichno, a następnego dnia schwytany i uwięziony w Piotrkowie i Radomiu, następnie zesłany do obozu w Auschwitz. W marcu 1943 przewieziony do obozu w Gross-Rosen, pod koniec 1943 do Sachsenhausen, gdzie był członkiem Międzynarodowego Komitetu Ruchu Oporu.

Po wyzwoleniu obozu i powrocie do Polski w maju 1945 został funkcjonariuszem aparatu bezpieczeństwa; od sierpnia 1945 do lutego 1946 był dyrektorem gabinetu ministra bezpieczeństwa publicznego, od marca 1946 do lutego 1947 szefem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku, od marca 1947 do października 1948 szefem WUBP w Szczecinie, od listopada 1948 do stycznia 1950 szefem WUBP w Poznaniu. Od 1950 w stanie spoczynku, redaktor "Rolnika Polskiego" i sekretarz redakcji "Sztandaru Młodych". 13 listopada 1956 przywrócony do służby i wyznaczony na stanowisko zastępcy szefa Oddziału II Sztabu Generalnego WP. 7 września 1959 przeszedł na emeryturę. Zmarł 11 lutego 1970 w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera B18-4-11)^[5].

Ordery i odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu II klasy
• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Złoty Krzyż Zasługi

Przypisy

Bibliografia

• Twarze poznańskiej bezpieki. Wystawa, Instytut Pamięci Narodowej
• Polski Słownik Biograficzny, t. XXII/1, Wrocław-Warszawa-Gdańsk 1977
• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982
• Hiszpańska wojna narodoworewolucyjna 1936-1939 i udział w niej Polaków, dodatek do nr 3/1986 Wojskowego Przeglądu Historycznego, Warszawa 1986
• Aparat bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1945-1990, Instytut Pamięci Narodowej, Gdańsk 2010.
• Uczniowie oraz absolwenci Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. W: Jerzy Ferdynand Adamski: 75 lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. Brzozów: Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie, 1984, s. 33.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2014-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 maja 2014)].