Józef Puchniewski

Józef Puchniewski (pierwszy z lewej) jako członek trupy warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli" (1875).

Józef Puchniewski (ur. 1848, zm. 1 listopada 1926 w Sosnowcu)[1] – aktor, reżyser, dyrektor teatrów prowincjonalnych oraz warszawskich teatrów ogródkowych, organizator ruchu teatralnego.

Kariera aktorska

Prawdopodobnie debiutował w zespole Fryderyka Sellina w Łodzi (1866)[1]. W kolejnych latach występował w teatrach objazdowych, m.in. w zespołach Dionizego Feliksiewicza (1870), Marcelego Czesława Knapczyńskiego (1870), Pawła Ratajewicza (1871-1872), Juliana Grabińskiego (1873-1875), Anastazego Trapszy (1878), Jana Szymborskiego i Stanisława Trapszy (1884), Łucjana Kościeleckiego (1890-1891) i Kazimierza Kamińskiego (1892-1893). Występował także warszawskich teatrach ogródkowych: "Eldorado" (1872/1873), "Allhambra" (1873, 1876), "Tivoli" (1875), "Alkazar" (1875, 1877), "Wodewil" (1899), "Fantazja" (1900). W 1875 wystąpił Warszawskich Teatrach Rządowych, jednak nie nawiązał stałej współpracy. Okresowo współpracował z Teatrem we Lwowie (1876, 1886), Teatrem Ludowym w Warszawie (1900), Teatrem Ludowym w Krakowie (1902) i Teatrem Polskim w Kijowie (1914). Występował chętnie w sztukach Aleksandra Fredry m.in. w rolach: Dolskiego (Wielki człowiek do małych interesów), Janusza (Pan Jowialski), a także w innych rolach komediowych m.in. Fikalskiego (Dom otwarty Michała Bałuckiego) i Zdzisława (Radcy pana radcy Michała Bałuckiego)[2][1].

Zarządzanie zespołami teatralnymi

W 1878 r. zorganizował własny zespół teatralny, wraz z którym dawał przedstawienia na prowincji (m.in. w Siedlcach, Piotrkowie Trybunalskim, Kaliszu, Płocku, Kielcach, Częstochowie i Łodzi) oraz w warszawskich teatrach ogródkowych. Zespół działał do ok. 1890 r. Po kilkuletniej przerwie (podczas której występował m.in. w Petersburgu, Moskwie i Rydze) Józef Puchniewski znów wystawiał przedstawienia z własnym zespołem. W 1895 r. zorganizował zespół we współpracy ze Stanisławem Staszewskim. W kolejnych latach prowadził zespoły teatralne samodzielnie, m.in. w Kijowie (1906) i Włocławku (1908). W 1886 r. przebywając przez dłuższy czas w Lublinie objął dyrekcję tamtejszego teatru[3][4]. W 1905 r. objął dyrekcję teatru w Sosnowcu[1][5][6]. W okresie I wojny światowej mieszkał w Zawierciu, gdzie reżyserował w amatorskim zespole teatralnym.

Zespoły prowadzone przez Józefa Puchniewskiego miały formę teatrów wędrownych, jedynie przez krótkie okresy miały stałe siedziby w Łodzi (1886-1887) oraz Częstochowie (1898)[1]. Prezentowały głownie repertuar operowy i operetkowy. Józef Puchniewski zasłużył się jako propagator twórczości Stanisława Moniuszki.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Puchniewski Józef, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 575-576.
  2. ↑ Józef Puchniewski (w:) Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2022-09-22]
  3. ↑ Teatr lubelski II poł. XIX w. – pocz. XX w. (w:) Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN – Leksykon [online] [dostęp 2022-10-04]
  4. ↑ Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie [online] [dostęp 2022-10-04]
  5. ↑ Teatr Zagłębia (w:) Spacerownik teatralny [online] [dostęp 2022-10-04]
  6. ↑ Anna Tokarska, Józef Puchniewski – człowiek teatru i działacz kulturalny w Zagłębiu Dąbrowskim (1885-1913), „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Studia Bibliologiczne” (nr 4 (1188)), 1991, s. 49-56.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Truppa warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli" (1875).jpg
Autor:

Kostrzewski, Franciszek (1826-1911) Redakcja

Pillati, Henryk (1832-1894) Redakcja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rycina zamieszczona w czasopiśmie "Mucha" (1875, nr 33) dostepnym w Bibliotece Cyfrowej Polona [online] [dostep 2022-10-11] przedstawia truppę warszawskiego teatru ogródkowego "Tivoli". Od lewej: Józef Puchniewski, Ludwika Grabińska, Julian Grabiński, Laurenty Sikorski.