Józef Relidzyński
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 11 stycznia 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 7 stycznia 1964 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
  _3r_BAR.svg){kind=small}  | |
Józef Relidzyński (ur. 11 stycznia 1886 w Kielcach, zm. 7 stycznia 1964 w Dartford) – polski poeta, pisarz, scenarzysta i legionista, zastępca członka Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich od 1937 roku[1].
Życiorys
Gimnazjum ukończył w Warszawie. Studiował przez rok w „Akademie der Sozial-und Handelswissenschaften” we Frankfurcie nad Menem, a następnie przez dwa lata na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (prawdopodobnie jako wolny słuchacz). Debiutował jako pisarz w 1904 opowiadaniem „W godzinę smutku i tęsknoty” („Dziennik Poznański”). Współpracował też z „Bluszczem”, „Krytyką”, „Kurierem Warszawskim”, „Nową Reformą”, „Sfinksem”, „Słowem Polskim”, „Światem” oraz „Tygodnikiem Illustrowanym”. W 1907 ogłosił broszurę „W kwestii żydowskiej”[2]. W 1908 debiutował jako poeta tomem poetyckim Poezje, chwalonym przez Kazimierza Tetmajera[2]. W tym czasie był członkiem „Sokoła”, jak również aktorem warszawskich, lwowskich i krakowskich[2] scen teatralnych. Podczas I wojny światowej był żołnierzem 4. pułku piechoty Legionów (adiutant Andrzeja Galicy[2]). Wydał wtedy trzy tomiki poetyckie: Wieją wiosenne wiatry, Laury i ciernie i Pędzącą sławę[3]. Był internowany w obozie w Beniaminowie przez Austriaków[2].
Był żonaty (od 1919) z Wandą z Zybertów Jarszewską, aktorką teatralną i filmową, z którą miał córkę[2].
W 1920 był sekretarzem i referentem prasowym w delegacji do rokowań polsko-radzieckich w Mińsku. W 1922 wystąpił z armii. W 1925 należał do założycieli PEN Clubu polskiego i był jego sekretarzem generalnym. W 1932 został naczelnikiem, zajmującego się cenzurą filmów, Centralnego Biura Filmowego przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (promował go Bronisław Pieracki)[2]. W latach 1926–1928 był redaktorem naczelnym miesięcznika Lot Polski o tematyce obronności, obrony powietrznej i lotnictwa[4].
Podczas dwudziestolecia międzywojennego był twórcą literatury rozrywkowej oraz sensacyjnej. Walczył w czasie kampanii wrześniowej. Internowany przez Rosjan po 17 września 1939[3] (przebywał w Wilnie[2]). Wstąpił do armii generała Andersa, a po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Anglii[3] (od 1948[2]), gdzie publikował w prasie polonijnej[2]. Był członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Mieszkał w polskim schronisku wojskowym „Antokol” w Beckenham. Zmarł w Dartford. Pochowany na Elmers End Cemetery w Birkbeck (Kent)[2].
Autor m.in. „Pieśni Legionów” (Okwieciła się dziś ziemia wiosną...) oraz „Roty Piłsudczyków”, powstałej na wieść o wywiezieniu Józefa Piłsudskiego do więzienia w Magdeburgu (1917)[3].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)[5]
- Krzyż Niepodległości (22 grudnia 1931)[6]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)[7]
Dzieła
- Wieją wiosenne wiatry. Poezje wolnościowe i legionowe (tomik, 1916; odzewem na ten tom był wiersz Jana Lechonia P. Józefowi Relidzyńskiemu z tego samego roku),
- Traugutt (dramat),
- Duma o księciu Józefie (oba powyższe w zbiorze Laury i ciernie, 1917),
- Tryptyk listopadowy (trzy tomy, 1920),
- Rota Górnoślązaków (1920, parafraza „Roty” autorstwa Marii Konopnickiej),
- Pędząca sława. Wiersze i fragmenty (tom, 1921),
- Nad żołnierza nie masz pana… Pieśni żołnierskie (1921),
- Gałąź cyprysu. Liryki (1921),
- Nike Legionów. Poezje (1922),
- Tajemnica przystanku tramwajowego (opowiadanie i scenariusz filmowy, 1922),
- Niewolnica miłości (scenariusz filmowy, 1923),
- Noc miłosna kawalera de la Croix (opowiadanie, 1923),
- Z dni krwi i chwały (opowiadanie, 1925),
- Czarna dama. Historie groteskowe (opowiadanie, 1927),
- Viola d’amore (poemat, 1928),
- Powrót z tamtego świata (opowiadanie, 1928),
- Tajemnica skrzynki pocztowej (scenariusz filmowy, 1929),
- Maska z pałacu królewskiego (opowiadanie, 1931),
- powieści: Niewolnica miłości (1923), Romans znajdy (1927), Miłość Renaty Jazłowieckiej (1932),
- U źródeł mocy i wielkości Józefa Piłsudskiego (1945, Tel-Awiw),
- Dwa miasta (Lwów-Wilno). Poemat (1946, Jerozolima),
- Rapsod Warszawy (1946, Jerozolima)[2].
Przypisy
- ↑ Sprawozdanie Zarządu Okręgu Stołecznego Związku Legionistów Polskich w Warszawie za Czas od dn. 1.IV.1937 r. do dn. 30.IV.1939 r., s. 3.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ a b c d opr. Jędrzej Dydo, Wstań Polsko moja. Antologia poezji i piosenki z okresu I wojny światowej, Krzyż Nowohucki, Kraków, 1981, s.33
- ↑ Ewa Busse-Turczyńska, Sylwetki lotników w polskiej prasie międzywojennej, rozdział „Polska prasa lotnicza dwudziestolecia międzywojennego”, s. 16, Biblioteka Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW.
- ↑ Wykaz odznaczonych orderem wojskowym „Virtuti Militari” V kl. oficerów i szeregowych z b. 4-go pułku piechoty Legionów Polskich. Żołnierz Polski nr 28 (307), 9 lipca 1922, s. 15
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi w służbie państwowej”.
Media użyte na tej stronie
Ppor. Józef Relidzyński (polski poeta, dziennikarz, scenarzysta, prozaik, żołnierz i urzędnik państwowy) w czasie służby w Legionach Polskich.