Język czamalalski
 | Ten artykuł od 2011-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 4–5 tys. | ||
| Pismo/alfabet | brak piśmiennictwa | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| Kod ISO 639-3↗ | cji | ||
| IETF | cji | ||
| Glottolog | cham1309 | ||
| Ethnologue | cji | ||
| WALS | chm | ||
| SIL | CJI | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język czamalalski (nazwa własna: Чамалалдуб мичIчI) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez Czamalalów. Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Czamalalski jest blisko spokrewniony z językiem bagulalskim, oraz tindyjskim.
Dane mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem są bardzo rozbieżne i niepewne. Według statystyk w 1926 r. języka tego używało 3438 osób. W późniejszym czasie Bagulalowie uznawani byli za odłam Awarów i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z roku 1968 mówiły o 5 tys. użytkowników języka, dane, podawane za rok 1990 donosiły o ok. 5 tys. Bagulalów, natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie Federacji Rosyjskiej w 2000 r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosiła 12 osób, z tego 3 na terenie Dagestanu. Porównanie danych statystycznych z różnych lat pozwala stwierdzić, iż użytkownicy czamalalskiego zostali najprawdopodobniej uznani za użytkowników innego języka kaukaskiego (andyjskiego bądź też awarskiego), o ile, statystyki zostały przekłamane. Możliwe jest bowiem, iż w ciągu ostatnich lat doszło do pełnej asymilacji Czamalalów.
Językiem czamalalskim posługuje się ludność w kilku niewielkich wioskach w południowodagestańskim okręgach cumadyjskim.
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest język awarski, jako największy język literacki Dagestanu. Niektórzy Czamalalowie znają także rosyjski, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej.
Czamalalski jest językiem ergatywnym. Posiada bardzo skomplikowaną deklinację (ze względu na znaczną liczbę przypadków) i względnie prostą koniugację. Ze względu na historię tego języka widoczne są wpływy języka tureckiego, arabskiego oraz rosyjskiego. Obserwuje się także obecność pewnych słów, zapożyczonych przypuszczalnie z godoberyjskiego.
Język czamalalski jest bardzo słabo zbadany. Studia nad językiem czamalalskim zapoczątkowały pod koniec XIX w. prace niemieckiego kaukazologa, Adolfa Dirra (1867–1930), lecz badania na większą skalę podjęto dopiero po II wojnie światowej, szczególnie w latach 90. XX w., kiedy to zorganizowano szereg ekspedycji naukowych, mających na celu zebranie informacji naukowych na temat tego języka.