Język elamicki

Ten artykuł od 2011-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Tabliczka zapisana pismem elamickim

Gliniana tabliczka z traktatem o sojuszu zawartym między Naram-Sinem z Akadu a Hitą, elamickim władcą z Awan; najstarszy znany tekst historyczny spisany w języku elamickim; zbiory Luwru.

Język elamicki – wymarły język starożytnego Elamu, używany przez lud Elamitów od III tysiąclecia p.n.e. W okresie od VI do IV wieku p.n.e. był oficjalnym językiem starożytnej Persji, wyszedł z użycia po podbojach Aleksandra Wielkiego.

Choć Elamici osiedli na obszarze pomiędzy lewobrzeżnymi dopływami Tygrysu a południowym Zagrosem już w V tysiącleciu p.n.e., swój język zaczęli wyrażać w formie pisemnej prawdopodobnie na początku III tysiąclecia p.n.e. Z tego okresu pochodzi najstarszy odkryty dokument o charakterze administracyjnym, spisany w archaicznej formie elamickiego, tj. w protoelamickim. Język średnioelamicki, używany w XIII–VII wieku p.n.e., poświadczony został przez inskrypcje, zapisane alfabetycznym pismem klinowym. Dotyczyły władców i kwestii religijnych. Nowoelamicki znany jest z inskrypcji dwu-, trójjęzycznych z okresu Achemenidów. Używany był w administracji na równi ze staroperskim. Typologicznie język elamicki jest językiem aglutynacyjnym o nieustalonej przynależności genetycznej^[1] (niektórzy łączą go jednak z językami drawidyjskimi^[2], postulując istnienie rodziny elamo-drawidyjskiej).

Pismo elamickie

Na przestrzeni wieków wykształciły się trzy różne formy zapisu języka elamickiego.

• Pismo protoelamickie jest najstarszym znanym systemem pisma używanym kiedykolwiek na terenie dzisiejszego Iranu (ok. 3100–2900 p.n.e.). Uważa się, że wytworzyło się z wczesnego pisma klinowego. Pismo protoelamickie, składające się z co najmniej tysiąca różnych znaków, nie zostało jak dotąd odczytane.
• Pismo linearne zachowało się w postaci kilku skalnych inskrypcji. Przypuszcza się, iż może być sylabariuszem wywodzącym się z pisma protoelamickiego, chociaż nie zostało to potwierdzone. Używano go pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Nieudane próby odczytania pisma linearnego prowadzili m.in. Walther Hinz i Piero Meriggi.
• Elamickie pismo klinowe używane było od ok. 2500 do 331 p.n.e. i wywodzi się z pisma akadyjskiego. Składało się z ok. 130 symboli.

Przypisy

Bibliografia

• The Cambridge Ancient History, T. 1, Cz. 1, Prolegomena and Prehistory, red. I. E. S. Edwards, C. J. Gadd, N. G. L. Hammond, Cambridge 2008. ISBN 978-0-521-07051-5.
• Maria LuisaM.L. Uberti Maria LuisaM.L., Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu, AndrzejA. Mrozek (tłum.), MarekM. Stępień (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, ISBN 978-83-235-0680-5, OCLC 751354697 .