Język pendżabski

ਪੰਜਾਬੀ / پنجابی
Obszar

Indie (27 mln), Pakistan, Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania

Liczba mówiących

około 28 milionów[1]

Pismo/alfabet

gurmukhi, szachmukhi

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowyPendżab (Indie)
Organ regulujący?
?
UNESCO1 bezpieczny
Kody języka
Kod ISO 639-1pa
Kod ISO 639-2pan
Kod ISO 639-3pan
GOST 7.75–97пан 530
WALSpan
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku pendżabskim
Słownik języka pendżabskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Zasięg geograficzny języka pendżabskiego
Dialekty pendżabskie
Guru Granth Sahib, święta księga sikhów zapisana alfabetem gurmukhi
Tablica na stacji Southall w języku pendżabskim, pismo gurmukhi

Język pendżabski (ਪੰਜਾਬੀ pańdźabi), język wschodniopendżabski – język z centralnej grupy języków indoaryjskich indoeuropejskiej rodziny językowej, którym posługuje się ponad 28 mln osób, zamieszkujących historyczną krainę Pendżab na pograniczu indyjsko-pakistańskim. W indyjskim stanie Pendżab ma status języka urzędowego, nie jest natomiast urzędowym w pakistańskiej prowincji Pendżab[2].

Niekiedy za odmianę języka pendżabskiego uważany jest również język lahnda, używany w zachodnim Pendżabie (stąd jego alternatywna nazwa język zachodniopendżabski), jednakże zasadniczo klasyfikowany jest on jako odrębny język, którym posługuje się ok. 60 mln osób[3]. Język zachodniopendżabski należy do grupy północno-zachodniej języków indoaryjskich, natomiast pendżabski język literacki, oparty na centralnym dialekcie madźhi, do grupy centralnej, wraz z hindi. Przyczyną częstego włączania dialektów lahnda do języka pendżabskiego jest to, iż pendżabski język literacki jest wspólny dla użytkowników zarówno wschodnich, jak i zachodnich dialektów Pendżabu[4]

Ponadto używany w okolicach miasta Dżammu język dogri, którym posługują się ok. 2 mln mówiących, niegdyś uważany za odmianę pendżabskiego[5], obecnie klasyfikowany jest jako jeden z tzw. języków pahari.

Pismo

Do zapisu używa się, w zależności od państwa, szachmukhi (zmodyfikowanego pisma arabskiego) w Pakistanie, albo też gurmukhi, szachmukhi względnie dewanagari w Indiach.

Język pendżabski zapisywany pismem gurmukhi jest językiem tekstów i ceremonii religijnych dla ponad 15 mln sikhów – wyznawców sikhizmu.

Dialekty[6]

Zachodnie

  • multani – wyróżnia się odmiennym słownictwem, gramatycznie bliski dialektowi centralnemu, obecnie klasyfikowany jako odrębny język w ramach tzw. makrojęzyka lahnda[7]
  • pothohari – okolice miasta Rawalpindi
  • hindko – region Hazara, wyróżnia się odmiennym słownictwem

Centralny

  • madźhi – używany w okolicach dwóch ważnych centrów kulturalnych – Amritsaru i Lahauru; postrzegany jako „najczystsza” odmiana pendżabskiego, stanowi podstawę języka standardowego[2].

Wschodnie

  • doabi
  • malwai – Ludhiana, zachodnia część dystryktu Patiala
  • puadhi – wschodnia część dystryktu Patiala; wykazuje cechy przejściowe między pandźabi a hindi

Zobacz też

Przypisy

  1. Ethnologue report for language code: pan
  2. a b Sieklucka Anna: Język pendźabski, str. 15
  3. Ethnologue report for language code: pnb
  4. Sieklucka Anna: Język pendźabski, str. 17-18
  5. Sieklucka Anna: Język pendźabski, str. 17
  6. wg Sieklucka Anna: Język pendźabski, str. 14-18
  7. Ethnologue report for language code: skr

Bibliografia

  • Czterojęzyczna chrestomatia pendżabska, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, Warszawa 1998, ISBN 83-88238-11-6
  • Anna Sieklucka: Język pendźabski, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”, Warszawa 1998, ISBN 83-86483-88-1

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dialects Of Punjabi.jpg
Autor: Khalid Mahmood, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of dialects of Punjabi and some closely related languages.
Southall station welcome signage.JPG
Autor: Sunil060902, Licencja: CC BY-SA 3.0
Southall station entrance signage, also in Panjabi to reflect the population of Punjabi descent in the local area
Guru Granth Sahib.jpg
Autor: J Singh, Licencja: CC BY-SA 2.0
Guru Granth Sahib.