Języki bantuidalne południowe

Języki bantuidalne południowe – grupa języków bantuidalnych, wchodząca w skład języków benue-kongijskich z wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich. Według internetowej publikacji Ethnologue należy tu 671 języków[1].

Termin języki bantuidalne południowe (ang. Southern Bantoid) wprowadzony został po raz pierwszy w 1989 przez K. Williamsona, który bazował na wcześniejszej (1987) pracy R. Blencha, jako propozycja podziału języków bantuidalnych na gałęzie północną i południową[2]. Jednolitość gałęzi północnej była potem kwestionowana i obecnie przyjmuje się, że grupa ta może być polifiletyczna[a]. Grupa południowa natomiast traktowana jest jako poprawna jednostka genetyczna[b][3].

Największą grupą językową tu należącą są języki bantu. Jednak ich monofiletyczność[c] również jest kwestionowana, przy czym uwagi dotyczą części języków bantu A, które łączone powinny być w grupę z językami jarawan. Na określenie języków bantu po wyłączeniu części grupy (strefy) A używa się terminu „Narrow Bantu” (pl. języki bantu sensu stricto)[3].

Klasyfikacja

Oparty na pokrewieństwie podział języków bantuidalnych południowych po rewizjach R. Blencha przedstawia się następująco[3][4]:

  • ?języki bendi
  • języki tivoidalne – blisko spokrewnione ze wschodnimi beboidalnymi?
  • języki buru
  • języki nyang
  • języki beboidalne wschodnie
  • kontinuum językowe furu
  • języki ekoidalne
  • kontinuum językowe języków beboidalnych zachodnich – być może jako podgrupa „grassfields languages”
  • Grassfields languages (pl. języki trawiastych równin)
    • języki ambele
    • języki menchum
    • Narrow Grassfields langagues (pl. języki trawiastych równin w wąskim sensie)
      • języki ndemli
      • języki ring
      • języki momo
      • Grassfields South-Western languages
      • Grassfields Eastern languages
  • języki bantu A + języki jarawan
  • języki bantu (ang. Narrow Bantu)

Uwagi

  1. ↑ Analogicznie do takson polifiletyczny w biologii.
  2. ↑ Tj. grupa języków wywodzących się ze wspólnego pnia (faktycznie spokrewnionych).
  3. ↑ Analogicznie do takson monofiletyczny w biologii.

Przypisy

  1. ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Southern Bantoid, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2013-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-30] (ang.).
  2. ↑ Kay Williamson: Niger–Congo Overview. W: John Bendor-Samuel: The Niger–Congo languages. University Press of America, 1989, s. 3–45.
  3. ↑ a b c Roger Blench: Niger-Congo: an alternative view (in: Niger-Congo Classification). 2012. [dostęp 2013-10-28].
  4. ↑ Roger Blench: The Tivoid languages: Classification and comparative wordlist. Cambridge: 2011-11-06.