Języki południowohalmaherskie
| Obszar | wyspa Halmahera (Moluki Północne, Indonezja) |
|---|---|
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Podział | • grupa makian wschodni-gane |
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | sout3231 |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Języki południowohalmaherskie[1] – gałąź języków austronezyjskich używanych w indonezyjskiej prowincji Moluki Północne. Ich obszar geograficzny obejmuje południowo-wschodni fragment wyspy Halmahera (przede wszystkim rejon nadbrzeżny) oraz niektóre mniejsze wyspy północnych Moluków (Makian, Kayoa)[2]. Najpewniej rozprzestrzeniły się z północnej Nowej Gwinei[3].
Nie są spokrewnione z językami północnohalmaherskimi (niebędącymi językami austronezyjskimi), niemniej obie rodziny znalazły się w sferze kontaktów[4][5]. Ze względu na historyczną dominację Sułtanatu Ternate austronezyjskie języki regionu wykazują znaczne wpływy języka ternate[2].
Podział wewnętrzny
Serwis Glottolog (4.2) proponuje następującą klasyfikację[6]:
- Grupa makian wschodni-gane
- wschodniomakiański (taba, odmiany: wschodniomakiański właściwy, kajoa)
- gane
- Grupa środkowo-wschodnia
- buli (odmiany: buli, wayamli)
- maba
- patani
- sawai (odmiany: weda, sawai, kobe, faya-mafa, messa-dote)
- gebe
Języki gane i wschodniomakiański są krańcowymi punktami kontinuum dialektalnego (między nimi występują warianty saketa, wos i kajoa)[2]. Dialekt kajoa bywa rozpatrywany jako odrębny język. Również dialekty weda i sawai bywają wydzielane jako samodzielne języki[1]. Ethnologue (wyd. 23) zamiast grupy środkowo-wschodniej wyróżnia grupę południowo-wschodnią[7]. Klasyfikacja języka gebe nie została ustalona na gruncie lingwistyki, być może jest bliższy językom Raja Ampat[8], taką też klasyfikację podaje Ethnologue[9].
Ethnologue umieszcza w tej grupie również język irarutu[10], o niejasnej przynależności genetycznej[11]. Nierozstrzygnięty pozostaje także status języka kuri[12].
Zobacz też
- języki Moluków
- języki centralnomolukańskie
- języki yapen
- Molukańczycy
Przypisy
- ↑ a b Alfred Franciszek Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 77, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ a b c Dirk Teljeur: The symbolic system of the Giman of South Halmahera. Wyd. e-book (2019). Dordrecht–Providence: Foris Publications, 1990, s. 15–17, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 142. DOI: 10.1515/9783111672380. ISBN 978-3-11-167238-0. OCLC 1110710205. [dostęp 2022-02-24]. (ang.).
- ↑ James Collins: The Historical Relationships of the Languages of Central Maluku, Indonesia. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1983, s. 94, seria: Pacific Linguistics D-47; Materials in languages of Indonesia 13. DOI: 10.15144/PL-D47. ISBN 0-85883-289-5. OCLC 11562071. (ang.).
- ↑ Gary Holton: A unified system of spatial orientation in the Austronesian and non-Austronesian languages of Halmahera. W: Antoinette Schapper (red.): Contact and substrate in the languages of Wallacea. Cz. 1. 2017, s. 157–189, seria: NUSA: Linguistic studies of languages in and around Indonesia 62. DOI: 10.15026/89846. OCLC 1017738888. (ang.).
- ↑ Ronald Whisler, Jacqui Whisler: Sawai. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Wyd. e-book (2011). Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995, s. 659–668, seria: Trends in Linguistics. Documentation [TiLDOC] 10. DOI: 10.1515/9783110884012.1.659. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
- ↑ Harald Hammarström i inni, South Halmahera, Glottolog 4.2 [dostęp 2022-08-23] (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), South Halmahera, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 23, Dallas: SIL International, 2020 [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
- ↑ Albert Clementina Ludovicus Remijsen: Word-prosodic Systems of Raja Ampat Languages. Utrecht, Netherlands: LOT, 2001, s. 28, seria: LOT Dissertation Series 49. ISBN 978-90-76864-09-9. OCLC 55067520. (ang.).
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Gebe, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Irarutu, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Robert Blust. Central and Central-Eastern Malayo-Polynesian. „Oceanic Linguistics”. 32 (2), s. 241–293, 1993. DOI: 10.2307/3623195. ISSN 0029-8115. JSTOR: 3623195. (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kuri, [w:] Ethnologue: Languages of the World [online], wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).