Jacques Le Goff

Jacques Le Goff

Państwo działania	Francja
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1924 Tulon
Data i miejsce śmierci	1 kwietnia 2014 Paryż
Specjalność: mediewistyka
Alma Mater	École normale supérieure
nauczyciel akademicki
Uczelnia	École des hautes études en sciences sociales
Okres zatrudn.	1972–1977

Jacques Le Goff (ur. 1 stycznia 1924 w Tulonie, zm. 1 kwietnia 2014 w Paryżu) – francuski historyk specjalizujący się w mediewistyce.

Kariera akademicka

Nekrolog Jacques’a Le Goffa oraz etnolog Anny Zadrożyńskiej na bramie Uniwersytetu Warszawskiego na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie

Urodził się 1 stycznia 1924 roku w Tulonie^[1]. Studiował w École normale supérieure^[1], a następnie w Lincoln College w Oksfordzie i Ecole Française w Rzymie. W latach 50. był wykładowcą literatury na Uniwersytecie w Lille^[2]. Wkrótce wrócił jednak do Paryża, pracował w Ecole Pratique des Hautes Etudes (następnie École des hautes études en sciences sociales (EHESS), gdzie w latach 1972–1977 kierował przejętą po Fernandzie Braudelu Sekcją VI (Nauki Społeczne)^[2] – w roku 1977 stanowisko to objął François Furet; członek komitetu redakcyjnego Annales i jeden z najważniejszych twórców tej szkoły, członek Komitetu Prac Historycznych (1972) i prezydent EHESS (1975-77), jeden z dyrektorów przeglądu Annales économies sociétés civilisations.

Jacques Le Goff przez kilkadziesiąt lat zajmował się również dydaktyką uniwersytecką, kształtowaniem programów nauczania historii i geografii we Francji, wreszcie popularyzacją historii (m.in. w Radiu France-Culture).

Od początku pracy zawodowej szczególne związki łączyły Le Goffa z Europą Środkową. Pobyt w Czechosłowacji na stażu naukowym w 1948 roku sprawił, iż prawa człowieka w tych krajach stały mu się bardzo bliskie. Od 1962 roku żonaty był z Polką, Anną z Dunin-Wąsowiczów (zm. 11 grudnia 2004^[3]). Przyjaźnił się z polskimi historykami – między innymi z Witoldem Kulą i z Bronisławem Geremkiem – wspierał Polskę w okresie stanu wojennego. Członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk.

W 1993 roku nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego^[4], natomiast w 1998 roku tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze^[5].

Zmarł 1 kwietnia 2014 roku w Paryżu^[1].

Dokonania

Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli francuskiej szkoły historycznej Annales, jej tzw. „trzeciej generacji”. Ambicją szkoły było stworzenie „nowej historii”, która ograniczałaby koncentrację historyka na tradycyjnie pojętej historii politycznej a w jej miejsce oferowała m.in. historię gospodarczą, społeczną, demografię historyczną. Jacques Le Goff odegrał w tym dziele znaczącą rolę w zakresie „nowej” historii kultury. Interesowało go życie codzienne ludzi i ich mentalność. Można Le Goffa uznać za jednego z pionierów antropologii historycznej i historii mentalności.

Specjalista w zakresie historii średniowiecza (mediewista). Swoimi pracami zrehabilitował średniowiecze, uważane przez jego poprzedników za mroczny i posępny epizod Historii. Ukazał jego inny obraz. Wskazał, że średniowiecze tętniło życiem – był to okres, w którym kształtowało się nowoczesne społeczeństwo. Le Goff dowodził, że średniowiecze uformowało swoją własną cywilizację, różną zarówno od starożytności greko-romańskiej, jak i świata nowożytnego. Le Goff zakwestionował trafność samej nazwy okresu średniowiecza i jego chronologię wskazując na osiągnięcia i zmienność w jego obrębie. W szczególności zwrócił uwagę na tak zwane Odrodzenie XII wieku. Jako agnostyk Le Goff zajmował stanowisko pośrednie pomiędzy krytykami i apologetami wieków średnich.

Tłumaczenia prac na język polski

Książki:

• Inteligencja w wiekach średnich (Les intellectuels au Moyen Âge, 1957)
  • wyd. I: Czytelnik, Warszawa 1966
  • wyd. II: Volumen i Bellona, Warszawa 1997, seria Nowa Marianna
• Kultura średniowiecznej Europy (Civilisation de l’Occident médiéval, 1964)
  • wyd. I: Warszawa 1970, PWN
  • wyd. II: Warszawa 1994, Volumen i Klon, seria Nowa Marianna
  • wyd. III: Gdańsk-Warszawa 2002, Volumen i Marabut
• Człowiek średniowiecza (red.) (L’Homme médiéval, 1994)
  • wyd. I: Volumen i Marabut, Gdańsk-Warszawa 1996, seria Człowiek i Społeczeństwo
  • wyd. II: Świat Książki, Warszawa 2000
• Sakiewka i życie. Gospodarka i religia w średniowieczu, Marabut, Gdańsk 1995, seria Średniowiecze (La bourse et la vie, 1986)
• Narodziny czyśćca, PIW, Warszawa 1997 (La naissance du purgatoire, 1981)
• Świat średniowiecznej wyobraźni, Volumen i Bellona, Warszawa 1997, seria Nowa Marianna (L’imaginaire médiéval, 1985)
• Święty Franciszek z Asyżu, Czytelnik, Warszawa 2001 (Saint François d’Assise, 1999)
• Święty Ludwik, Volumen, Warszawa 2001, seria Nowa Marianna (Saint Louis, 1995)
• Apogeum Chrześcijaństwa. Ok. 1180 – ok. 1330, Czytelnik, Warszawa 2003, seria Pejzaże Kultury (Le XIIIe siècle. L’apogée de la chrétienté, 1992)
• Historia Europy dla dzieci, Świat Książki, Warszawa 2004 (L’Europe racontée aux jeunes, 1996)
• Najpiękniejsza historia miłości (współautorzy: Dominique Simonnet, Jean Courtin, Paul Veyne, Jacques Solé, Mona Ozouf, Alain Corbin, Ann-Marie Sohn, Pascal Bruckner, Alice Ferney) Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2004 (Plus belle histoire de l’amour, 2003)
• W poszukiwaniu średniowiecza (z Jeanem-Maurice’em de Montremy), Czytelnik, Warszawa 2005, seria Pejzaże Kultury (À la recherche du Moyen Âge, 2003)
• Historia ciała w średniowieczu (z Nicolas’em Truong’iem) Czytelnik, Warszawa 2006, seria Pejzaże Kultury (Histoire du corps au Moyen âge, 2003)
• Długie średniowiecze, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007 (Long moyen âge, 2004)
• Historia i pamięć, Wydawnictwa UW, Warszawa 2007 (Histoire et memoire, 1988)
• O średniowieczu, Oficyna Naukowa, Warszawa 2007 (Moyen Âge expliqué aux enfants) – tłum. Maryna Ochab
• Bóg średniowiecza. Rozmowy z Jean-Luc Pouthierem, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008 (Le Dieu du Moyen Âge, 2003)
• Średniowiecze i pieniądze. Esej z antropologii historycznej, Czytelnik, Warszawa 2011 (Le Moyen Âge et l’Argent, 2010)
• Niezwykli bohaterowie i cudowne budowle średniowiecza, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011 (Héros et merveilles du Moyen Âge, 2005)

Teksty w antologiach:

• Czas kościoła i czas kupca, [w:] Czas w kulturze (red. Andrzej Zajączkowski), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, seria Biblioteka Myśli Współczesnej
• Od czasu średniowiecznego do czasu nowożytnego, [w:] Czas w kulturze (red. Andrzej Zajączkowski), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, seria Biblioteka Myśli Współczesnej

Przypisy