Jakub Mikoś

Jakub Mikoś
Kapelan, kanonik
Data i miejsce urodzenia

22 lipca 1887
Golcowa

Data i miejsce śmierci

27 listopada 1954
Miłoszyce

Miejsce pochówku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

29 czerwca 1913

Jakub Mikoś[1] (ur. 22 lipca 1887 w Golcowej, zm. 27 listopada 1954 w Miłoszycach) – polski duchowny rzymskokatolicki, kapelan, kanonik, działacz społeczny.

Życiorys

Nagrobek ks. Jakuba Mikosia

Urodził się 22 lipca 1887 w Golcowej[2][3][4][5][6][7]. Był synem Marii, przed 1906 owdowiałej po rolniku z Golcowej[2]. W 1909 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Karol Friser, Władysław Owoc, Jan Scherff, Stanisław Sinkowski, Zygmunt Wrześniowski, Karol Zaleski)[8][9][10][11][5]. Od 1909 do 1913 kształcił się na studiach teologicznych w Seminarium Duchownym w Przemyślu[5]. Sakrament święceń otrzymał 29 czerwca 1913[12][13][6] i został duchownym rzymskokatolickim[4]. Ukończył studia wyższe[4]. W 1913 rozpoczął służbę jako katecheta szkolny[4]. Od tego roku do 1915 był wikarym w Ulanowie, skąd na początku 1916 w tym samym charakterze został przeniesiony do Sędziszowa[14][5][6].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w drugiej połowie 1919 ze stanowiska katechety w Sędziszowie został przydzielony jako katecheta do szkoły wydziałowej męskiej w Sanoku[15]. W pierwszej połowie 1920 został mianowany stałym katechetą szkoły wydziałowej w Sanoku[16]. W okresie II Rzeczypospolitej był kapłanem tamtejszej parafii pw. Przemienienia Pańskiego, działającej w kościele pod tym wezwaniem[17][18][19]. W 1920, podczas trwającej wojny polsko-bolszewickiej, zgłosił się do służby duszpasterskiej Wojska Polskiego[20]. Później został awansowany do stopnia kapelana rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[21][22][23][24]. Pełnił funkcję kapelana w więzieniu w Sanoku[5]. Pracował jako katecheta w Szkole Męskiej nr 2 im. Króla Władysława Jagiełły i w Prywatnym Polskim Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater (obie szkoły działające w budynku późniejszego II Liceum Ogólnokształcącego)[4][25][26][27]. Ponadto w roku szkolnym 1927/1928 był katechetą w macierzystym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (zmniejszoną liczbę godzin miał wówczas ks. Paweł Rabczak)[28].

W 1927 otrzymał tytuł kanonika[5] oraz wyróżnienie Expositorium Canonicale[29][30]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[31]. Należał do sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”: 1924, 1939[32][33] oraz zaangażował się także w próbę reaktywacji „Sokoła” w 1946[34][35]. Był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu[36].

Podczas II wojny światowej w trakcie okupacji niemieckiej pracował jako katecheta w Polskiej Szkole Handlowej (Polnische Öffentliche Handelsschule)[37][38]. W tych latach oraz tuż o zakończeniu wojny udzielał się jako kapelan organizacji o charakterze niepodległościowym[5]. W swojej działalności działał na rzecz członków konspiracji i partyzantów dokonując wystawiania fałszywych metryk chrztu, ułatwiając tym samym zmianę ich tożsamości[5]. Utrzymywał kontakty z kpt. Antonim Żubrydem (którego był wcześniej katechetą szkolnym), a według ks. Antoniego Wołka Wacławskiego miał nakłaniać go do zaprzestania działalności partyzanckiej Batalionu NSZ „Zuch”[39][40]. Ułatwiał kontakt z rodziną żołnierzowi tego oddziału, Michałowi Oleksiakowi[41]. Antoniemu Żubrydowi wystawił w 1946 nieprawdziwą metrykę, a po jej przejęciu przez funkcjonariuszy UB, duchowny był poszukiwany przez komunistyczne służby, wobec czego zagrożony aresztowaniem opuścił Sanok pod koniec czerwca 1946[5][40][42]. Początkowo przebywał w pobliskich Humniskach[42]. Potem wyjechał na teren archidiecezji wrocławskiej[6].

Po przybyciu na Ziemie Odzyskane został proboszczem w Jelczu[5]. Od 1947 do 1952 był proboszczem Parafii św. Józefa Oblubieńca w Bystrzycy Dolnej (filia Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bystrzycy Górnej)[43]. Od 1952 posługiwał w Parafii św. Mikołaja w Miłoszycach[44][45].

Zmarł 27 listopada 1954 w Miłaszycach[46][46][47][48]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[46].

Przypisy

  1. ↑ W ewidencji kościelnej piśmiennictwa diecezji przemyskiej przed 1939 tożsamość zapisywana w języku łacińskim jako „Jacobus Mikoś”.
  2. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 737.
  3. ↑ Elenchus Cleri Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1924. Przemyśl: 1924, s. 94.
  4. ↑ a b c d e Seweryn Lehnert: Spis nauczycieli publicznych szkół powszechnych i państwowych seminarjów nauczycielskich oraz spis szkół w okręgu szkolnym lwowskim obejmującym województwa lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Lwów: Wydawnictwo Książek Szkolnych w Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego, 1924, s. 65.
  5. ↑ a b c d e f g h i j III Powstanie i formowanie się oddziału. 3. Działalność SBO NSZ Kryptonim „ZUCH” w opiniach społeczeństwa. B. Kościół katolicki wobec działalności oddziału. Jakub Mikoś. W: Waldemar Basak: Rzecz o majorze Antonim Żubrydzie. Krosno: Ruthenus, 2008, s. 123. ISBN 978-83-7530-048-2.
  6. ↑ a b c d Borcz. Dekanat 2007 ↓, s. 56.
  7. ↑ Według innych źródeł: 1) 28 lipca 1887. Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934, s. 402. 2) 7 lipca 1887 Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 197 (poz. 168).
  8. ↑ XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 54.
  9. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 135 z 17 czerwca 1909. 
  10. ↑ Sprawozdanie jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888 – 1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu Wychowawców i Wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Lwów: Drukarnia Urzędnicza we Lwowie, 1938, s. 47.
  11. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-22].
  12. ↑ Elenchus Cleri Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1924. Przemyśl: 1924, s. 105.
  13. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl: 1937, s. 214.
  14. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 1, s. 28, styczeń-luty 1916. 
  15. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 8-12, s. 202, sierpień-grudzień 1919. 
  16. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 3-6, s. 78, marzec-czerwiec 1920. 
  17. ↑ Elenchus Cleri Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1924. Przemyśl: 1924, s. 72.
  18. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioecesis Premisliensis rit. lat. pro Anno Domini 1934. Przemyśl: 1934, s. 139.
  19. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl: 1937, s. 142.
  20. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 7-8, s. 92-93, lipiec-sierpień 1920. 
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1431.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1302.
  23. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 402.
  24. ↑ Wykaz kapelanów, służących czynnie lub w rezerwie w WP w okresie pokojowym w latach 1923-1939. Ordynariat Polowy Wojska Polskiego, 2011-03-01. [dostęp 2015-08-15].
  25. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 568.
  26. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne, Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Aneks 1, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 594.
  27. ↑ Tomasz Przystasz: Szkoła w spódnicy. W: Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 29.
  28. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 13, 14. 15.
  29. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 8-9, s. 210, 1927. 
  30. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl: 1937, s. 175.
  31. ↑ Edward Zając: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. W stulecie konsekracji 1897-1997. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1997, s. 45. ISBN 83-905046-4-2.
  32. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 154, 156. ISBN 978-83-939031-1-5.
  33. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2015-08-15].
  34. ↑ Historia 1889 – 1918 – 1945 – 1999. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2014-07-24].
  35. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
  36. ↑ Wykaz członków. „Rocznik Przemyski”. T. 4, s. 138, 1924. 
  37. ↑ Wojciech Sołtys: Polska Szkoła Handlowa / Polnische Öffentliche Handelsschule (1941-1944). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 50. ISBN 83-903469-0-7.
  38. ↑ Grono pedagogiczne w okresie 1941-1944. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 311. ISBN 83-903469-0-7.
  39. ↑ Andrzej Brygidyn: W latach powojennych. Życie polityczne. Kształtowanie się lokalnych struktur polityczno-administracyjnych. w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 766.
  40. ↑ a b Antoni Wołek Wacławski: Wyjaśnienie, dlaczego się ukrywałem. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 148. ISBN 978-83-903080-5-0.
  41. ↑ Andrzej Romaniak: Powstanie, działalność i likwidacja antykomunistycznego oddziału partyzanckiego NSZ pod dowództwem Antoniego Żubryda. W: Krzysztof Kaczmarski, Andrzej Romaniak (red.): Powiat sanocki w latach 1944–1956. Sanok – Rzeszów: Muzeum Historyczne w Sanoku / Instytut Pamięci Narodowej / Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie, 2007, s. 333. ISBN 978-83-60380-13-0.
  42. ↑ a b Borcz. Dekanat 2007 ↓, s. 79.
  43. ↑ Dziękowali za 100-lecie kościoła. gmina.swidnica.pl, 2011-06-14. [dostęp 2016-03-22].
  44. ↑ Historia parafii Miłoszyce. parafiamiloszyce.pl. [dostęp 2016-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-13)].
  45. ↑ Sprawozdanie duszpasterskie z okazji wizytacji kanonicznej w parafii Miłoszyce przeprowadzonej przez Księdza Biskupa Andrzeja Siemieniewskiego w dniu 27 maja 2013. parafiamiloszyce.pl, 2013-05-27. [dostęp 2016-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)].
  46. ↑ a b c Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1926 do 1956 r.. Sanok. s. 197 (poz. 168).
  47. ↑ Borcz. Dekanat 2007 ↓, s. 56, 60.
  48. ↑ Według Waldemara Basaka ks. Jakub Mikoś z uwagi na chorobę powrócił do Sanoka i tam zmarł.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Grave of Jakub Mikoś at Central Cemetery in Sanok 1.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób ks. kan. Jakuba Mikosia na Cmentarzu Centralnym w Sanoku