Jan Świtalski (krótkofalowiec)

Jan Świtalski
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1912
Zagórz

Data i miejsce śmierci

2 maja 1999
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Miejsce zamieszkania

Sanok

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie

Rodzice

Apolinary, Maria

Małżeństwo

Urszula

Dzieci

Celina, Tadeusz, Wojciech

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Krzyż Armii Krajowej Krzyż Partyzancki

Jan Świtalski (ur. 23 czerwca 1912 w Zagórzu, zm. 2 maja 1999 w Sanoku) – polski krótkofalowiec.

Życiorys

Urodził się 23 czerwca 1912 w Zagórzu jako syn Apolinarego[1][2] (piekarz we Lwowie i Zagórzu[3]) i Marii z domu Ferenc (1892-1968[4])[5]. Przed 1914 przeprowadził się z rodziną do Lwowa[1].

Zdał egzamin dojrzałości w V Państwowym Gimnazjum im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego we Lwowie[1]. Podjął studia na tamtejszym Wydziale Prawa i w Studium Dyplomatycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, które ukończył w 1937 z dyplomami magistra praw i magistra nauk dyplomatycznych[6][1]. Podczas studiów w 1934 został członkiem Lwowskiego Klubu Krótkofalowców, w którym był sekretarzem[7][8][1][9]. Po zdaniu egzaminu od marca/kwietnia 1937 dysponował licencją krótkofalowca[1] (znak wywoławczy SP1MJ[6][9][10][11]). W tym samym roku legitymował się liczbą ok. 3000 kontaktów radiowych z 80 państw świata[9][8][1].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas okupacji sowieckiej, od połowy 1941 w trakcie okupacji niemieckiej był zatrudniony w Instytucie prof. Rudolfa Weigla, pracując w dziale obsługi urządzeń elektrycznych powiązanych z produkcją szczepionek przeciw tyfusowi plamistemu[12][8][13]. Wówczas dokonał montażu radiostacji na podstawie projektu kierownika działu w Instytucie, inż. Jana Ziembickiego, która posłużyła następnie Armii Krajowej do prowadzenia komunikacji[12][13]. W kwietniu 1943 przyjął sugestię wstąpienia do Armii Krajowej, po czym został zaprzysiężony i służył jako radiotelegrafista Okręgu Lwów AK[12][8], używając znaku rozpoznawczego IKS2J na stacji nadawczej 6YL do końca wojny zajmował się odbieraniem i nadawaniem szyfrogramów w kontakcie z Londynem przez Brindisi we Włoszech[14][15]. Do stycznia 1944 zajmował się testowaniem stacji nadawczo-odbiorczych[12]. Od tego czasu z rozkazu dowództwa AK funkcjonował samodzielnie na radiostacji o większej mocy, działającej w różnych mieszkaniach lwowskich[16]. Od lipca 1944 w przeddzień akcji „Burza” we Lwowie otrzymał rozkaz współdziałania z oddziałami leśnymi operującymi na wschód od miasta[16]. Od tego czasu był dowódcy trzyosobowego patrolu, wyposażonego w przenośną radiostację, podlegającego „Antkowi”, po czym wykonywał meldunki[16]. Został aresztowany przez NKWD w swoim mieszkaniu w lwowskiej dzielnicy Zamarstynów w nocy 13/14 marca 1945[8][3][13]. Do maja 1945 był poddawany śledztwu w więzieniu przy ul. Łąckiego we Lwowie, po czym drogą lotniczą został przewieziony do Moskwy i osadzony w więzieniu Łubianka[8][17] oraz Butyrki[18]. Tam był poddawany śledztwu i nakłaniany do świadczenia przeciw AK na procesie szesnastu[19]. Później został przewieziony drogą kolejową z powrotem do Lwowa, gdzie we wrześniu 1945 wyrokiem sowieckiego sądu wojskowego został skazany na karę 10 lat w obozie pracy[3][20]. Wówczas skazani na pobyt w łagrze zostali także jego żona Urszula – 6 lat, oraz brat Stanisław – 7 lat[20]. W listopadzie 1945 wszyscy troje zostali wywiezieni na obszar obwodu permskiego (Połowinka)[20]. Wykonywał prace w kamieniołomie, później dzięki wsparciu prof. dr. inż. Jana Węgierskiego został pomocnikiem geodety[21]. W 1948 kary Jana i Urszuli Świtalskich zostały skrócone, wskutek czego w sierpniu tego roku mogli wrócić w rodzinne strony (brat pozostał w łagrze)[22].

Pod koniec sierpnia 1948 powrócił w rodzinne strony, początkowo przebywał w Zagórzu, a potem zamieszkał w pobliskim Sanoku[8][3][22]. Tam podjął pracę w radiowęźle jako technik dyżurny, od 1950 był kierownikiem punktu ZURiT[8][22]. W latach 50. otrzymał licencję nasłuchową (SP-8-001), w 1956 licencję nadawcy (po wojnie używał znaku rozpoznawczego SP8MJ)[7][22][10][11]. W zorganizowanych w 1954 międzynarodowych zawodach zajął pierwsze miejsce jako nasłuchowiec, łącząc się z 160 państwami[23]. Był jednym z pierwszych organizatorów kursów łączności na terenie województwa rzeszowskiego[24]. W 1966 był współzałożycielem Bieszczadzkiego Klubu Krótkofalowców, działającego w budynku Powiatowego Domu Kultury w Sanoku, którego był wieloletnim prezesem[6][3][10][25]. Przez 23 lata prowadził Biuro QSL, potwierdzające połączenia krótkofalarskie[25]. Był menedżerem okręgu SP8. Został członkiem Polskiego Związku Krótkofalowców (był członkiem zarządu wojewódzkiego PZK)[7], członkiem Centralnej Rady Radioklubów[7], Światowego Związku Łowców Dyplomów[25]. Podczas wieloletniej działalności krótkofalarskiej po wojnie nawiązał kontakt radiowy z przedstawicielami z ok. 280 krajów świata na 6 kontynentach (do 1966 nawiązał ok. 17 000 łączności z 172 krajami[6], do 1973 nawiązał 33 500 łączności z obywatelami ponad 200 państw[7], do 1997 nawiązał ponad 80 000 łączności z ponad 280 krajami[8][3]). Dwukrotnie zdobywał I miejsce w nieoficjalnych mistrzostwach świata „World-Wide DXContest” (w tym w 1967[26])[7]. W światowych zawodach zorganizowanych przez amerykański „Klub Łowców Dyplomów” (CHC) w 1966 zajął pierwsze miejsce wśród Polaków i trzecie wśród zawodników z Europy[27]. W okresie PRL był bezpartyjny[5]. Od kwietnia 1981 należał do koła miejskiego ZBoWiD w Sanoku[5]. Był także członkiem Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Sybiraków[3][25].

W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy 6 Marca (później ul. Józefa Piłsudskiego) 7[28]. Zmarł 2 maja 1999[11][25]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku 6 maja 1999. Wraz z nim zostały pochowane jego matka Maria i żona Urszula z domu Traczewska (1911-1993[29], dyplomowana pielęgniarka[3][22], kierująca szkoleniem praktycznym w Liceum Medycznym w Sanoku[30]). Oboje mieli syna Tadeusza[31].

Grobowiec rodziny Świtalskich w Sanoku

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczenia cywilne i wojskowe
Wyróżnienia krótkofalarskie
  • Dyplom WAC (1937)[11]
  • Statuetka „Złoty Mikrofon” (1966, przyznana Kalifornijski Klub Łowców Dyplomów jako pierwszemu Polakowi i piątej osobie z Europy za nawiązanie 500 łączności z członkami klubu)[32][33][25]
  • Dyplom WANJ (1967, jako pierwszy wyróżniony na półkuli wschodniej)[26]
  • Dyplom XO-23-XR przyznany przez Rumuński Związek Krótkofalowców (1967, jako pierwszy Europejczyk i drugi na świecie)[26]
  • Dyplom SPDX (przed 1973, za nawiązanie łączności z ponad 100 krajami)[7]
  • Odznaka honorowa Polskiego Związku Krótkofalowców (1973)[11][34][3]
  • Członek honorowy Polskiego Związku Krótkofalowców (1990)[25]
  • Złota odznaka honorowa Polskiego Związku Krótkofalowców (1997)[35][3]
  • inne nagrody i wyróżnienia (w tym trofea na zawodach w Polsce i zagranicą, ponad 700 dyplomów krótkofalarskich)[6][25]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Bańkowski 2000 ↓, s. 7.
  2. ↑ Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krośnie (1975) 1983-1990. Jan Świtalski. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-04].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Bańkowski 1999 ↓, s. 11.
  4. ↑ Kondolencje. „Nowiny”. Nr 162, s. 3, 9 lipca 1968. 
  5. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 103.
  6. ↑ a b c d e Bałda 1966 ↓, s. 6.
  7. ↑ a b c d e f g h i Bałda 1973 ↓, s. 3.
  8. ↑ a b c d e f g h i Olszański 1997 ↓, s. 6.
  9. ↑ a b c Radelyn Gaydardjiev: Historia Lwowskiego Klubu Radiowców. comhem.se. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  10. ↑ a b c Klub krótkofalowców. sdksanok.pl. [dostęp 2016-02-18].
  11. ↑ a b c d e Podkowa 2016 ↓.
  12. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 105.
  13. ↑ a b c Bańkowski 2000 ↓, s. 8.
  14. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 7, 8.
  15. ↑ Anita Czupryn: Krótkofalowcy – pasjonujące życie w eterze. polskatimes.pl, 2013-05-03. [dostęp 2016-02-18].
  16. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 106.
  17. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 7, 9.
  18. ↑ a b c d e f g Jerzy SQ8GBG 2012 ↓.
  19. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 8-9.
  20. ↑ a b c Bańkowski 2000 ↓, s. 9.
  21. ↑ Bańkowski 2000 ↓, s. 9-19.
  22. ↑ a b c d e Bańkowski 2000 ↓, s. 10.
  23. ↑ Mieć przyjaciół w Costa-Rica – nie jest tak trudno. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 274, s. 5, 17 listopada 1955. 
  24. ↑ Radiowcy na start! 38 zawodników wzięło udział w zawodach wojewódzkich. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 112, s. 5, 11 maja 1956. 
  25. ↑ a b c d e f g h Bańkowski 2000 ↓, s. 11.
  26. ↑ a b c Światowe sukcesy sanockich krótkofalowców. „Nowiny”. Nr 236, s. 6, 4 października 1967. 
  27. ↑ Sukcesy sanockiego krótkofalowca. W światowych zawodach klubu CHC – J. Świtalski pierwszy w Polsce i trzeci w Europie. „Nowiny”. Nr 279, s. 5, 24 listopada 1966. 
  28. ↑ „SP8MI” pracuje 30 lat. „Nowiny”. Nr 99, s. 6, 28 kwietnia 1966. 
  29. ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 178 (poz. 34).
  30. ↑ Krystyna Chowaniec: W latach powojennych, Szkoły ponadpodstawowe. Liceum Medyczne. W: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995, s. 889. ISBN 83-86077-57-3.
  31. ↑ Tadeusz Świtalski. Pozostaną w pamięci. Jan Świtalski. Pożegnanie. Nasz Jan. „Tygodnik Sanocki”. Nr 20, s. 11, 14 maja 1999. 
  32. ↑ Kolejny sukces sanockiego krótkofalowca. SP8MJ pierwszy w kraju i piąty w Europie uzyskał statuetkę ze złotym mikrofonem. „Nowiny”. Nr 112, s. 4, 13 maja 1966. 
  33. ↑ Jeszcze jedno wyróżnienie dla sanockiego krótkofalowca. „Nowiny”. Nr 213, s. 6, 8 września 1966. 
  34. ↑ Odznaka honorowa PZK. Odznaki honorowe. otpzk05.pl. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
  35. ↑ Odznaka honorowa PZK. Złote odznaki. otpzk05.pl. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
POL Krzyż Armii Krajowej BAR.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
Tomb of Świtalski family at Central Cemetery in Sanok 1.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Świtalskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.