Jan Żyznowski

Jan Żyznowski
Data i miejsce urodzenia1889
Warszawa
Data i miejsce śmierci15 lipca 1924
Paryż
Narodowośćpolska
Dziedzina sztukimalarstwo
Pieśń 1920

Jan Marceli Żyznowski (ur. 1889 w Warszawie, zm. 15 lipca 1924 w Paryżu) – polski powieściopisarz, krytyk, malarz i scenograf.

Życie i twórczość

Studiował malarstwo i literaturę w Paryżu. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu. Podczas I wojny światowej służył w oddziale Bajończyków Legii Cudzoziemskiej. Walczył na froncie zachodnim. W 1915 wyjechał do Petersburga, gdzie pracował z dziennikiem Głos Polski. Podczas krótkiego związku z formistami wystawiał z nimi w Polskim Klubie Artystycznym w Warszawie. Jego obrazy dekorowały Klub Futurystów Polskich w Hotelu Europejskim (1919). W 1921 artysta pokazał swe prace w salach wystawowych Zachęty i rozpoczął współpracę z pismem Formiści. W okresie 1920–1923 prowadził dział krytyki artystycznej czasopisma Rzeczpospolita, a w l. 1923–1924 - „Tygodnika Ilustrowanego” i „Pani”. W 1924 pisał recenzje z wystaw dla Wiadomości Literackich. Gdy zachorował na raka wątroby, poprosił swą narzeczoną Stanisławę Umińską, by go zastrzeliła. W 1925 sąd francuski uniewinnił zabójczynię[1].

Uprawiał malarstwo sztalugowe. Malował syntetyczne, zgeometryzowane kompozycje figuralnego o dynamicznej strukturze i pogłębionej ekspresji. Obwiedzione mocnym konturem postacie wpisywał w nieokreślone, abstrakcyjne tła wypełnione przełamanymi na kształt pryzmatu płaszczyznami. Tworzył również dekoracyjne, zrytmizowane kompozycje zrobione z giętkich, biegnących po łukach linii. Stosował mroczną, zgaszoną tonację barw.

Uczestnictwo zarówno w I wojnie światowej, jak i w wojnie polsko-bolszewickiej (1920) posłużyły mu jako materiał dla prawie całej jego twórczości. Młodopolska w stylistyce i ekspresywna proza Żyznowskiego cieszyła się w II Rzeczypospolitej popularnością i uznaniem za prawdziwe świadectwo wojny. Po II wojnie światowej jego twórczości nie wznawiano ze względów politycznych.

Dzieła literackie

  • Dla Polski pod Joffrem. Wspomnienia legionisty (1916)[2][3]
  • Zbiór nowel (1916)[4]
  • Krwawy strzęp (1923)[5]
  • Kamienie ugorne (1924)[6]
  • Z podglebia (1925)[7]

Przypisy

  1. ↑ Anna Mieszkowska, Dzieci Ireny Sendlerowej, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2009, s. 215, ISBN 978-83-7495-766-3, OCLC 750506114.
  2. ↑ Dla Polski pod Joffrem : 1 Rt. Etr. Bat. c. 2 Compagnie : wspomnienia legionisty. Cz. 1, polona.pl [dostęp 2019-09-11].
  3. ↑ Dla Polski pod Joffrem : 1 Rt. Etr. Bat. c. 2 Compagnie : wspomnienia legionisty. Cz. 2, polona.pl [dostęp 2019-09-11].
  4. ↑ Jan Żyznowski, Zbiór nowel, polona.pl [dostęp 2019-09-11].
  5. ↑ Jan Żyznowski, Krwawy strzęp : (wspomnienia Bajończyka), polona.pl [dostęp 2019-09-11].
  6. ↑ Jan Żyznowski, Kamienie ugorne : powieść, polona.pl [dostęp 2019-09-11].
  7. ↑ Jan Żyznowski, Z podglebia : powieść, polona.pl [dostęp 2019-09-11].

Bibliografia

  • Krystyna Jakowska: Podręczny słownik pisarzy polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 2006, s. 670.
  • Irena Kossowska: Żyznowski Jan. W: Słownik malarzy polskich. Od dwudziestolecia międzywojennego do końca XX wieku. T. 2. Warszawa: Arkady, 2006, s. 422-423. ISBN 83-213-41-43-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie