Jan (cesarz rzymski)
| ||||
.jpg) (c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0 | ||||
| Cesarz rzymski | ||||
| Okres | od 423 do 425 | |||
|---|---|---|---|---|
| Poprzednik | Flawiusz Honoriusz | |||
| Następca | Walentynian III | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Data śmierci | 425 | |||
| Moneta | ||||
 (c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0 | ||||
Jan (Ioannes, zm. 425) – cesarz zachodniorzymski od 20 listopada 423 do maja lub czerwca 425 roku. Znany jako uzurpator.
Jan był wysokim urzędnikiem rzymskim o nieznanym pochodzeniu. W roku 409 pełnił funkcję kierownika administracji (magister officiorum) uzurpatora, Pryskusa Attalusa[1], od 6 czerwca 412 do 12 czerwca 413 oraz 11 lipca 422 był prefektem pretorii Italii (prefect pretorio Italiae)[2]. W 423 roku (roku śmierci cesarza Cesarstwa Zachodniego — Honoriusza) Jan był pierwszym notariuszem dworu (primicerius notariorum) i naczelnikiem sekretariatu cesarza[3][4]. Po kilku miesiącach, w czasie których wydawało się, że cesarz Wschodu Teodozjusz II zamierza rządzić samodzielnie, wysocy funkcjonariusze rzymscy wybrali prawdopodobnie 20 listopada Jana na cesarza Zachodu[4].
Oprócz poparcia wysokich urzędników Jan zyskał sobie przychylność części senatorów, w tym wpływowej rodziny Anicjuszy. Po jego stronie opowiedział się dowódca Kastynus wyznaczony na konsula w 424. Poparcia nowemu władcy nie udzielił Bonifacjusz, który był komesem Afryki, co miało duże znaczenie dla dostaw zboża do Italii i spowodowało odsunięcie się senatorów od Jana. Skłoniło to Jana do wysłania w 424 wojsk do Afryki w celu podporządkowania sobie Bonifacjusza i zapewnienia ciągłości dostaw zaopatrzenia. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem. Tymczasem w Galii doszło do walk między zwolennikami i przeciwnikami Jana[3][5].
Teodozjusz II nie uznał wyboru Jana na władcę zachodniej części imperium. Posłów przysłanych przez Jana do Konstantynopola uwięził i zaczął organizować pod koniec 424 wyprawę zbrojną przeciw uzurpatorowi. Na czele znacznych wojsk skierowanych do Italii stanęli Ardabur i Aspar. Jan wysłał z dużą ilością złota młodego wtedy oficera Aecjusza, który pełnił służbę na jego dworze (jako cura palatinii, czyli odpowiedzialny za utrzymanie i naprawy budynków pałacowych lub urząd o charakterze wojskowym tribunus et cura palatini w oddziałach pałacowych), po pomoc do Hunów[6][7]. Jednakże oddziały Hunów wysłanych przez Ruga ich wodza przybyły wraz z Aecjuszem zbyt późno[8]. Jan przegrał walkę zdradzony przez oficerów, którzy wpuścili wojska Aspara do Rawenny. Po schwytaniu i publicznym upokorzeniu stracono Jana w Akwilei w maju lub czerwcu 425 roku[3][9][10].
Zwolennicy Jana w większości uniknęli represji. Na wygnanie skazano Castinusa, a rodzina Anicjuszy na kilka lat została odsunięta od zaszczytów i stanowisk. Aecjusz uzyskał przebaczenie i uratował rangę komesa, dzięki użyciu oddziałów Hunów, którzy starli się z oddziałami Aspara. To skłoniło cesarzową Gallę Placydię do porozumienia z Aecjuszem. Na łaskę mogli też liczyć urzędnicy, którzy zdradzili Jana[11].
Przypisy
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 37.
- ↑ Olszaniec 2014 ↓, s. 290, 292.
- ↑ a b c Pawlak 2010 ↓, s. 41.
- ↑ a b Krawczuk 1991 ↓, s. 492.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 14, 36, 41.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 496.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 15, 37.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 38.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 40.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 497.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 40–43.
Bibliografia
- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Iskry, 1991, s. 491–497. ISBN 83-207-1099-5.
- Szymon Olszaniec: Pefektura praetorio Italii, Illyrikum i Afryki (312–425 n.e.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014. ISBN 978-83-231-3250-9.
- Marcin Pawlak: Aecjusz i Barbarzyńcy. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2009, seria: mediterraneum, tom V. ISBN 978-83-88737-79-4.
- Marcin Pawlak: Rzymski zachód w latach 395–493. W: Świat rzymski w V wieku. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2010, s. 34. ISBN 978-83-62261-16-1.
Media użyte na tej stronie
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0
Joannes. 423-425 AD. AV Solidus (4.36 gm). Ravenna mint.
- D N IOHANNES PF AVG, rosette-diademed bust right
- VICTORIA AVGGG, Emperor standing right, holding Victory, Labarum, foot on captive, R-V, CONOB.
RIC X 1901 (R2); Depeyrot 12/1.
- Little is known of the origin and early career of Johannes (John), but at the time of the death of the western Emperor Honorius (August 15, 423 AD) he occupied a position of great influence as head of the palace bureaucracy in Ravenna. An ‘interregum’ of several months followed Honorius' death during which the eastern Emperor Theodosius II (402-450) was technically the ruler of the entire Empire. On 20 November the situation was dramatically changed by the proclamation of Johannes in Ravenna as emperor of the West. Theodosius refused to countenance this usurpation and decided to support the claim to the western throne of his young cousin, Valentinian, son of the late Emperor Constantius III and the Empress Galla Placidia. Towards the end of 424 a large army was despatched from the East with orders to remove Johannes from power and to install Valentinian III as emperor of the West. After various setbacks this task was accomplished and the unfortunate Johannes was taken prisoner in Ravenna and sent to Aquileia for execution. his reign had lasted little more than a year and a half.
- The rare coinage of Johannes was issued mostly from his capital of Ravenna where at least five denominations were produced. This attractive solidus is of the usual ‘western’ design, with a profile bust of the emperor on obverse and his standing figure spurning a barbarian captive on reverse. The portrait depicts the emperor bearded, an unusual feature at this time and one which was sometimes associated with pagan sympathies.
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0
Joannes. 423-425 AD. AV Solidus (4.36 gm). Ravenna mint.
- D N IOHANNES PF AVG, rosette-diademed bust right
- VICTORIA AVGGG, Emperor standing right, holding Victory, Labarum, foot on captive, R-V, CONOB.
RIC X 1901 (R2); Depeyrot 12/1.
- Little is known of the origin and early career of Johannes (John), but at the time of the death of the western Emperor Honorius (August 15, 423 AD) he occupied a position of great influence as head of the palace bureaucracy in Ravenna. An ‘interregum’ of several months followed Honorius' death during which the eastern Emperor Theodosius II (402-450) was technically the ruler of the entire Empire. On 20 November the situation was dramatically changed by the proclamation of Johannes in Ravenna as emperor of the West. Theodosius refused to countenance this usurpation and decided to support the claim to the western throne of his young cousin, Valentinian, son of the late Emperor Constantius III and the Empress Galla Placidia. Towards the end of 424 a large army was despatched from the East with orders to remove Johannes from power and to install Valentinian III as emperor of the West. After various setbacks this task was accomplished and the unfortunate Johannes was taken prisoner in Ravenna and sent to Aquileia for execution. his reign had lasted little more than a year and a half.
- The rare coinage of Johannes was issued mostly from his capital of Ravenna where at least five denominations were produced. This attractive solidus is of the usual ‘western’ design, with a profile bust of the emperor on obverse and his standing figure spurning a barbarian captive on reverse. The portrait depicts the emperor bearded, an unusual feature at this time and one which was sometimes associated with pagan sympathies.