Jan Borysewicz (żołnierz)

Jan Borysewicz

Krysia, Mściciel, Tato

Kapitan
Data i miejsce urodzenia	12 września 1913 Dworczany k. Wasiliszek (ob. Białoruś)
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1945 Kowalki (ob. Kalviai, Litwa).
Przebieg służby
Lata służby	1938–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	41 Suwalski Pułk Piechoty 77 Pułk Piechoty AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Odznaczenia

Tablica upamiętniająca Jana Borysewicza i innych poległych żołnierzy II batalionu 77 pp AK w kościele w Naczy

Jan Borysewicz ps. „Krysia”, „Mściciel” (ur. 12 września 1913 w Dworczanach koło Wasiliszek, zm. 21 stycznia 1945 pod Kowalkami koło Naczy) – żołnierz polskiego podziemia, kapitan Armii Krajowej.

Życiorys

Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Szczuczynie Nowogródzkim, w 1938 ukończył Szkołę Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej (Komorowo).

Podczas kampanii wrześniowej dowódca plutonu w I batalionie 41 pp, w latach 1940–1941 był więziony przez NKWD w więzieniach Baranowicze i Brześć, od lata 1941 w konspiracji, dowódca plutonu w 3. kompanii na terenie Wasiliszek, od czerwca 1943 dowódca oddziału partyzanckiego nr 314, następnie 3. kompanii w batalionie zaniemeńskim, od grudnia 1943 dowódca II batalionu 77 pułku piechoty AK, od maja 1944 komendant Zgrupowania „Północ” (II i V batalion 77 pp), w akcji „Ostra Brama” w zgrupowaniu „Południe” kpt. S. Sędziaka „Warty”, od sierpnia ponownie komendant Zgrupowania „Północ” i dowódca oddziału partyzanckiego.

Partyzantkę zaczynał z 7 osobami, rok później miał w swoim batalionie 650 świetnie uzbrojonych żołnierzy. Odnotował na swym koncie szereg udanych działań bojowych przeciw niemieckim siłom okupacyjnym m.in. rozbił więzienie w Ejszyszkach i zdobył Raduń^[1]. Zginął 21 stycznia 1945 pod Kowalkami w zasadzce grupy operacyjnej 105 pułku piechoty NKWD. Jego ciało Sowieci obwozili po wsiach i miasteczkach Ziemi Lidzkiej – wystawiono je na widok publiczny m.in. na rynku w Naczy, w Raduniu i Ejszyszkach.

Działający wówczas w okolicy oddział samoobrony wileńskiej pod dow. Władysława Więckiewicza ps. „Wiatr”, „Zemsta” zamierzał odbić ciała poległych, ale z racji licznego wtedy w Ejszyszkach oddziału NKWD zrezygnował z tego zamiaru.

Funkcjonariusze radzieccy mieli zawieźć zwłoki por. Borysewicza oraz jego żołnierzy do odległej o 2 km miejscowości Majak i zrzucić do studni o głębokości 5 metrów wraz z granatami i pociskami moździerzowymi. W 2009 przeprowadzono badania DNA szczątków, które nie potwierdziły przewidywań o odnalezieniu szczątków por. Borysewicza.

Komendant Jan Borysewicz został odznaczony pośmiertnie Orderem Virtuti Militari V kl. przez Delegata Sił Zbrojnych.

23 stycznia 2014 w Kowalkach został odsłonięty pomnik Jana Borysewicza^[2][3].

Przypisy

Literatura

• Marek Ney-Krwawicz, Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, w: „Mówią wieki” nr 9/1986.
• Jan Wasiewicz, Józef Wilbik, Krótki zarys organizacji Okręgu Nowogródek, [w:] Ze wspomnień żołnierzy AK Okręgu Nowogródek, oprac. Eugeniusz Wawrzyniak, Warszawa 1988.
• Jan Erdman, Droga do Ostrej Bramy, Warszawa 1990, s. 274–275 i in.
• Kazimierz Krajewski, Na Ziemi Nowogródzkiej „Nów” – Nowogródzki Okręg Armii Krajowej, Warszawa 1997.
• Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Jan Borysewicz „Krysia” Legenda Nowogrodzkiej Armii Krajowej. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” nr 1–2 (96–97) styczeń – luty 2009, Warszawa 2009, ISSN 1641-9561.
• NKWD o Polskim Podziemiu 1944-1948 (Konspiracja polska na Nowogródczyżnie i Grodzieńszczyżnie), pr. zb., s. 29.

Linki zewnętrzne

• Borysewicz Jan (1913-1945). Por./Kpt. ps. „Krysia”, „Mściciel”, „Tato”. Muzeum Powstania Warszawskiego
• Wzmianka o por. Janie Borysewiczu dostęp 15.09.2008
• Wzmianka o por. Janie Borysewiczu w Tygodniku Wileńszczyzny 15.09.2008