Jan II Jakub Heraklid Despot
 Moneta z wizerunkiem Jana Jakuba Heraklida | |
 | |
| hospodar Mołdawii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia | 1511 |
| Data śmierci | |
Jan II Jakub Heraklid Despot (rum. Ioan Iacob Heraclid, Despot Vodă; ur. 1511 na Krecie lub na Samos, zm. 1563) – hospodar Mołdawii w latach 1561–1563.
Życiorys
Pochodził z Grecji, podawał się za potomka władców wyspy Samos. Był awanturnikiem - najemnikiem, poetą, lekarzem; podczas swych podróży po Europie przeszedł na luteranizm. W latach 50. XVII w. przybył na dwór hospodara Aleksandra Lăpușneanu, gdzie wziął udział w spisku bojarskim, po którego niepowodzeniu musiał uciekać z Mołdawii. Powrócił tam w 1561 na czele oddziałów, które zawdzięczał pomocy Habsburgów i polskiego magnata Olbrachta Łaskiego, i pokonał Aleksandra w bitwie pod Verbia. Po objęciu tronu mołdawskiego zamierzał wystąpić przeciwko Turkom, jednak kłopoty finansowe spowodowały, że w 1562 zrezygnował z tych planów i uzyskał zatwierdzenie sułtana. Jego panowanie było jednak krótkie – otaczanie się przez Despota (jak oficjalnie się tytułował) cudzoziemcami i protestantami, próby nałożenia nowych podatków, a do tego konflikt z Łaskim spowodowały bunt bojarów, w którego trakcie Heraklid został zamordowany.
W okresie swego panowania założył szkołę łacińską w Cotnari, która była odtąd ważnym ośrodkiem kultury zachodniej w Mołdawii. Objąwszy tron mołdawski, został pierwszym cudzoziemcem na tronie mołdawskim (w późniejszych czasach osadzanie na tronach mołdawskim i wołoskim cudzoziemców, zwłaszcza Greków, było stałą praktyką turecką).
Heraklid jest głównym bohaterem powieści Teodora Jeske-Choińskiego O mitrę hospodarską[1].
Przypisy
- ↑ Walka o tron mołdawski, 19 marca 2012 [dostęp 2018-08-20].
Bibliografia
- J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970.
- http://historykon.pl/jakub-basilicus-wielki-awanturnik-i-wladca-moldawii-1561-1563/
- 1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).
Media użyte na tej stronie
Iacob Eraclid Despot of Moldavia
Autor: Dahn, Licencja: CC BY-SA 4.0
Reconstruction of Iacob Heraclid's small coat of arms, ca. 1563. tinctures and elements based on description in the 1555 imperial diploma, translated and published in Cătălin Pungă, "'Planul dacic' al lui Ioan Iacob Heraclid Despot (1561–1563)", in Ioan Neculce. Buletinul Muzeului de Istorie a Moldovei, Vol. XIX, 2013. The description largely omits 3rd quarter tinctures, which are mostly hypothetical and assumed to be based on heraldic symmetry (with lion proper, by analogy with fish and laurel tree being described as proper). The two-headed eagle is assumed to be Reichsadler, and depicted as such here, but may in theory also be the double-headed Byzantine eagle -- both appear on Heraclid's larger coats of arms. The charges are designed in accordance with coinage issued by Heraclid, and rendered, for instance in Enciclopedia României, 1938 edition. This includes a rearrangement of the fish and tree, which contradicts diploma; and the addition of inescutcheon with the arms of Moldavia, presumed azure an or (a recurring arrangement in the 16th century). While most of the symbolism remains mysterious, historian Andrei Pippidi suggests that the fish and ring stand for Polycrates of Samos, claimed by Heraclid as his ancestor ("Două portrete românești în Malta", in Studii și Materiale de Istorie Medie, Vol. XVIII, 2000).
Coat of arms of Moldavia (reconstruction). Base: Seals of Stephen III of Moldavia