Jan Rudowski (senator)

Jan Rudowski
Ilustracja
Jan Rudowski w 1935 roku
Data i miejsce urodzenia

18 lipca 1891
Kłuśno

Data i miejsce śmierci

2 lutego 1945
k. Sierakowa pod Lęborkiem

Poseł na Sejm III kadencji
i Senator IV kadencji (II RP)
Okres

od 1930
do 13 września 1938

Przynależność polityczna

BBWR

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Order Świętego Sylwestra

Jan Rudowski ps. „Czarny” (ur. 18 lipca 1891 w Kłuśnie, zm. 2 lutego 1945 k. Sierakowa[a] pod Lęborkiem) – polski działacz rolniczy, ziemianin, polityk, poseł na Sejm i senator w II RP, członek Rady Głównej Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych od 1934 roku[1].

Życiorys

Wykształcenie

Ukończył Gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie w 1910 roku, następnie Akademię Rolniczą w Berlinie (w 1914 roku). Odbył praktykę rolną w przodujących majątkach. W 1931 uzyskał dyplom pilota sportowego[2].

Działalność niepodległościowa

W 1920 roku ochotniczo zgłosił się do Wojska Polskiego i walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 201. szwadronie 1 pułku szwoleżerów. 17 sierpnia został ranny w szarży pod Ćwiklinem.

Praca zawodowa i społeczna

Od 1918 roku gospodarował w odziedziczonym majątku Półwiesk, który odbudował ze zniszczeń wojennych. M.in. wzniósł stylowy dworek oraz szkołę. Pierwszy w powiecie rypińskim zastosował ciągnik do uprawy roli.

Aktywnie brał udział w wielu organizacjach i inicjatywach, m.in.:

  • zorganizował rypińskie Okręgowe Towarzystwo Rolnicze (OTR) i w latach 1925–1929 był jego prezesem,
  • od 1924 roku był wybierany na członka rady gminnej i powiatowej we wszystkich kolejnych wyborach,
  • był inicjatorem i współtwórcą powstałego 31 stycznia 1926 roku Zrzeszenia Spółdzielni Mleczarskich Powiatu Rypińskiego „ROTR”; był jego prezesem do 1939 roku,
  • współpracował przy budowie rolniczego młyna spółdzielczego w Rypinie,
  • w 1938 roku przyczynił się do przekształcenia lokalnego Syndykatu Rolniczego w Powiatową Spółdzielnię Rolniczo-Handlową w Rypinie,
  • należał do władz Centralnego Towarzystwa Rolniczego (CTR), 27 grudnia 1927 roku został członkiem prezydium CTR w Warszawie,
  • w 1928 roku został wybrany prezesem rady nadzorczej Związku Spółdzielni Mleczarskich i Jajczarskich w Warszawie (tę funkcję pełnił do 1939 roku),
  • w październiku 1928 roku został jednym z przedstawicieli CTR w Komisji Unifikacyjnej Organizacji Rolniczych,
  • 15 listopada 1928 roku na konferencji u Prezydenta RP Ignacego Mościckiego przedstawił referat pt. Organizacje rolnicze („Gazeta Rolnicza”, 1928, nr 50),
  • 6 kwietnia 1929 roku został wybrany na członka prezydium Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych (CTOiKR), a 2 czerwca tego roku został jednym z dwóch wiceprezesów tego Towarzystwa, 25 marca 1930 roku – po ustąpieniu Kazimierza Fudakowskiego – został prezesem (do 28 kwietnia 1931 roku), później był członkiem zarządu (do 31 marca 1932 roku), w Radzie Głównej CTOiKR zasiadał do 1939 roku,
  • od 31 lipca 1937 roku był prezesem Katolickiego Stowarzyszenia Mężów Diecezji Płockiej[3],
  • w latach 1934–1935 był prezesem Aeroklubu Warszawskiego i członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma Skrzydlata Polska[2].

W listopadzie 1930 roku został wybrany posłem na Sejm III kadencji (1930–1935) z listy państwowej nr 1 (BBWR) w okręgu wyborczym nr 9 (Płock). Wyrokiem z 9 maja 1931 roku Sąd Najwyższy unieważnił wybory w Płocku, wskutek czego Rudowski (wraz z 4 innymi posłami) utracił mandat. W wyborach uzupełniających, przeprowadzonych 25 czerwca tego roku, ponownie został wybrany na posła. W Sejmie był przewodniczącym komisji rolnej, członkiem komisji budżetowej i komisji komunikacyjnej.

W 1935 roku został senatorem IV kadencji (1935–1938) powołanym przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. W tej kadencji pracował w komisji budżetowej i prawniczej[4][3][5].

II wojna światowa

Wkrótce po wybuchu II wojny światowej został wysiedlony przez Niemców z Półwieska i został rządcą w Łubkach. Będąc rotmistrzem rezerwy działał (pod pseudonimem Czarny) w Okręgu Pomorskim ZWZ-AK.

Został aresztowany przez Niemców w 1943 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie (nr obozowy 23 747). Przeżył tam do ewakuacji obozu zimą 1944/1945. Zginął 2 lutego 1945 roku koło wsi Sierakowo pod Lęborkiem w czasie marszu ewakuacyjnego. Został tam pogrzebany w przydrożnym rowie przez tamtejszego sołtysa. Po zakończeniu wojny córka Zofia pochowała ojca na cmentarzu w Sierakowie[3].

Ordery i odznaczenia

Życie prywatne

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Był synem Edwarda i Ludwiki z Rościszewskich. Ożenił się ze Stanisławą Marią Pogorzelską (1888–1971), z którą miał 3 córki:

  • Hannę (ur. 1918), późniejszą Melin,
  • Zofię (ur. 1920), późniejszą Chmielewską,
  • Marię Magdalenę (1923–1958), późniejszą Pisarek[3].

Pasją Rudowskiego było lotnictwo sportowe. W 1931 roku uzyskał dyplom pilota sportowego i kupił awionetkę, którą podróżował między Półwieskiem i Warszawą. Od 29 maja 1934 roku do 17 lutego 1935 roku był prezesem Aeroklubu Warszawskiego. Należał do komitetu redakcyjnego „Skrzydlatej Polski”.

Uwagi

  1. Tak podaje Polski Słownik Biograficzny, prawdopodobnie chodzi o Sierakowice

Przypisy

  1. Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Organizacyj i Kółek Rolniczych w Warszawie za 1934/5 Rok, Warszawa 1935, s. 17.
  2. a b Piotr Gałkowski, Ziemianie i ich własność w Ziemi Dobrzyńskiej w latach 1918–1947, Rypin 1999, s. 240, ISBN 83-912330-0-6.
  3. a b c d e Alina Szklarska-Lohmannowa: Rudowski Jan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 33: Rudowski Jan – Rustejko Józef. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1991, s. 1–2. ISBN 83-04-03925-7.
  4. Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 446.
  5. Biblioteka Sejmowa – Parlamentarzyści RP: Jan Rudowski. [dostęp 2012-05-27].
  6. M.P. z 1929 r. nr 276, poz. 638 „za zasługi na polu rozwoju rolnictwa i organizacji rolniczej”.

Media użyte na tej stronie

Order of Pope Sylvester BAR.svg
nastrino dell'Ordine di San Silvestro papa
Rudowski Jan.jpg
Senator IV kadencji Senatu II RP (1935–1938)