Jan Steen

Jan Steen

Autoportret z lutnią (1660-63)
Imię i nazwisko	Jan Havickszoon Steen
Data i miejsce urodzenia	1626 Lejda
Data i miejsce śmierci	poch. 3 lutego 1679 Lejda
Dziedzina sztuki	Malarstwo
Epoka	Barok
Ważne dzieła
Jedząca ostrygi Chora z miłości Kobieta przy toalecie Skutki pijaństwa Wybór pomiędzy bogactwem a młodością

Jedząca ostrygi (1658-60), Mauritshuis, Haga

Chora z miłości ok. 1660, Stara Pinakoteka, Monachium

Wybór pomiędzy bogactwem a młodością (1661-63), Muzeum Narodowe w Warszawie

Wnętrze chłopskiej chaty (1663)

Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają (ok. 1665)

Kobieta przy toalecie ok. 1659–1660 cm, Rijksmuseum, Amsterdam

Szkoła dla chłopców i dziewcząt (1670)

Jan Havickszoon Steen^[1] (ur. w 1626 w Lejdzie, zm. w 1679 tamże) – holenderski malarz okresu baroku.

Życiorys

Był synem bogatego handlarza piwem. Malarstwa uczył się prawdopodobnie u Nicolausa Knupfera w Utrechcie oraz u Adriaena van Ostadego w Haarlemie i swojego teścia – pejzażysty Jana van Goyena w Hadze. Imał się różnych zajęć, stale miał kłopoty finansowe, które rozwiązywał spłacając długi obrazami. W latach 1654–1657 prowadził dzierżawiony w Delfcie browar, następnie mieszkał w Warmond (do 1660) i w Haarlemie (1661–1670), a po 1670 w Lejdzie, gdzie prowadził oberżę i przewodniczył gildii św. Łukasza. Był dwukrotnie żonaty, z pierwszą żoną Margriet van Goyen miał ośmioro dzieci.

Twórczość

Jan Steen malował głównie sceny rodzajowe, alegorie i portrety, poruszał także tematy historyczne, religijne i mitologiczne. Największą popularność zdobył jako twórca pełnych humoru i satyry, przedstawień ilustrujących życie codzienne w XVII w. Jego obrazy cechuje swoisty nieporządek. Powiedzenie domostwo Jana Steena jest w Holandii synonimem bałaganu^[2]. Pomimo lekkiej tematyki dzieła Steena cechuje nienaganny warsztat i kompozycja. Doskonale opanował technikę posługiwania się światłem i kolorem, przywiązywał drobiazgową uwagę do szczegółów, przede wszystkim w tekstyliach. Steen był płodnym artystą, namalował blisko 800 obrazów, z których około 350 przetrwało.

Wybrane dzieła

• Kiermasz wiejski – 1650-55, 47 × 66 cm, Mauritshuis, Haga
• Wieśniacy grający w kręgle – ok. 1655, 67 × 85,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Wypędzenie Hagar – 1655-57, 136 × 109 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Młoda kobieta grająca na klawikordzie – 1659, 42 × 33 cm, National Gallery w Londynie
• Modlitwa przed posiłkiem – 1660, 51 × 44,5 cm, Sudeley Castle, Gloucestershire
• Posiłek – 1650-60, 41 × 50 cm, Uffizi, Florencja
• Jedząca ostrygi – 1658-60, 20,5 × 14,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Piknik – 1660, 68 × 58 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Podwórko – 1660, 107,5 × 81,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Chora z miłości – ok. 1660, 62,5 × 52 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Ogród tawerny – ok. 1660, 68 × 58 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Pijacy (Próżniacy) – ok. 1660, 39 × 30 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Wizyta doktora – ok. 1660, 63 × 51 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Zwariowane gospodarstwo – ok. 1660, 80,5 × 89 cm, Apsley House Trustees of the Victoria and Albert Museum, Londyn
• Erysichton sprzedaje swoją córkę Mestrę – 1660, 66 × 64 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Szarlatan – 1660, 37,5 × 52 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Tobiasz i Sara z Archaniołem Rafaelem – 1660, 146,5 × 125 Museum Bredius, Haga
• Łatwo przyszło, łatwo poszło – 1661, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
• Mojżesz uderza w skałę – 1660-61, 95 × 98,5 cm, Museum of Art, Filadelfia
• Wieczór Trzech Króli – 1662, 131 × 164,5 cm, Museum of Fine Arts, Boston
• Chora z miłości – ok. 1662, 61 × 52 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Poranna toaleta – 1663, 65 × 53 cm, Royal Collection, London
• Skutki pijaństwa – 1663, 76 × 106,5 cm, National Gallery w Londynie
• Świat stanął na głowie (W czasach pomyślności, miejcie się na baczności) – 1663, 105 × 145 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Tańcząca para – 1663, 102,5 × 142,5 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
• Gra w kręgle przed gospodą – 1660-63, 34 × 27 cm, National Gallery w Londynie
• Wybór pomiędzy bogactwem a młodością – ok. 1661-63, 63,5 × 51,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Scena w gospodzie – 1661-65, 44 × 37 cm, Muzeum Thyssen-Bornemisza, Madryt
• Grająca na cytrze – 1662-65, 31 × 27,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Chora dziewczyna – 1663-65, 58 × 46,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają – 1663-65, 134 × 163 cm, Mauritshuis, Haga
• Jak starzy śpiewają, tak młodzi zagrają – 1663-65, 94,5 × 81 cm, Musée Fabre, Montpellier
• Lekcja rysunku – 1663-65, 49 × 41 cm, J. Paul Getty Museum, Malibu
• Rodzina artysty – ok. 1665, 134 × 163 cm, Mauritshuis, Haga
• Kobieta przy toalecie – ok. 1659–1660 cm, 37 × 28 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wiejska szkoła – ok. 1665, 110,5 × 80 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
• Wizyta doktora – po 1665, 30 × 24,5 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Retorzy w oknie – 1661-66, 76 × 59 cm, Museum of Art, Filadelfia
• Dzieci uczą kota tańczyć lub Lekcja tańca – ok. 1666, 68,5 × 59 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Życie człowieka – 1665-67, 68,2 × 82 cm, Mauritshuis, Haga
• Grający w tryktraka (Partia tryktraka) – 1667, 45,5 × 39 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Dzień św. Mikołaja – 1665-68, 82 × 70,5 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wesoła rodzina – 1668, 110,5 × 141 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Wieczerza w Emaus – 1668, 134 × 104 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Chora – 1660-70, 76 × 63 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Estera przed Aswerusem – 1660-70, 106 × 83,5 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• W gospodzie – 1660-70, 50 × 51 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Amnon i Tamar – 1661-70, 67 × 83 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Batszeba po kąpieli – 1665-70, J. Paul Getty Museum, Malibu
• Gody w Kanie Galilejskiej – 1665-70, 63,5 × 82,5 cm, Narodowa Galeria Irlandii, Dublin
• Samson i Dalila – 1667-70, 134 × 199 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Klatka z papugą – 1670, 50 × 40 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Szkoła dla chłopców i dziewcząt – 1670, 82 × 108 cm, National Gallery of Scotland, Edynburg
• Autoportret – ok. 1670, 73 × 62 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Mojżesz depcze koronę faraona – ok. 1670, 78 × 79 cm, Kolekcja prywatna, Amsterdam
• Chłopskie święto w oberży – 1674, 118 × 161 cm, Luwr, Paryż
• Nocna serenada – 40 × 31 cm, 1675, Narodowa Galeria, Praga
• Chrzciny – 83 × 99 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Gody w Kanie Galilejskiej – 59 × 48 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Kłótnia karciarzy – 90 × 119 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Kłótnia wieśniaków w gospodzie 33 × 44 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Matka z dzieckiem – 29 × 24,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
• Miłosna propozycja – 79 × 64 cm, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela
• Opuszczanie gospody – 84 × 109 cm, Staatsgalerie, Stuttgart
• Pijąca para – 1679, 24,5 × 21 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Pokłon pasterzy – 1679, 53 × 64 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Rodzinny posiłek – 82 × 68,5 cm, Luwr, Paryż
• Święto fasolowe – 80 × 105 cm, Staatliche Museen, Kassel
• Wesołe towarzystwo przy posiłku – 41,5 × 59 cm, Museum der Bildenden Kuenste, Lipsk
• Złe towarzystwo – 41,5 × 35,5 cm, Luwr, Paryż

Zobacz też

• (10586) Jansteen

Przypisy

Bibliografia

• Barok, AlbertA. Rovira (red.), MariaM. Mach (tłum.), Łódź: Galaktyka, 1999, ISBN 83-87914-03-7, OCLC 830299699 .
• WendyW. Beckett WendyW., 1000 arcydzieł, EwaE. Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3, OCLC 749354342 .
• Oksfordzki leksykon sztuki, IanI. Chilvers (oprac.) i inni, Warszawa: Arkady, 2002, ISBN 83-213-4157-8, OCLC 749307549 .
• Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wyd. Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
• Wouter Kloek, Jan Steen (1626-1679), Amsterdam: Rijksmuseum, 2005, ISBN 90-400-8992-2.
• Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.
• Maria Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1688, ISBN 978-83-04-03894-3.
• Sztuka świata, t. 13, Leksykon L-Z, Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-4135-7.
• 1000 arcydzieł malarstwa, Warszawa: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk, 2006, ISBN 978-83-7423-665-2.
• Zuffi Stefano, Vermeer, Warszawa: HPS, 2006 (rozdz. Jan Steen: humor i morał), ISBN 83-60529-19-1.
• Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 4, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 83-60688-18-4.

Linki zewnętrzne

• Answers.com – biografia (ang.)
• Art Renewal Center – galeria (ang.)
• Galeria