Janina Broniewska (rzeźbiarka)

Janina Broniewska

Data i miejsce urodzenia	28 sierpnia 1886 Krasiniec
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1947 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	rzeźba, malarstwo

Janina Broniewska, pseud. „Bronisław Janowski” (ur. 28 sierpnia 1886 w Krasińcu, zm. 22 sierpnia 1947 w Warszawie) – polska rzeźbiarka i malarka.

Życiorys

Broniewska w swojej pracowni, Paryż

Urodziła się 28 sierpnia 1886 roku w Krasińcu^[1]. Uczyła się w gimnazjum Leoni Rudzkiej, jednocześnie uczęszczając na lekcje sztuki do Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, po czym kontynuowała naukę w szkole gospodarczej w Chyliczkach^[1]. W 1905 roku przeniosła się do Krakowa, gdzie przez trzy lata studiowała rzeźbę u Xawerego Dunikowskiego i Wacława Szymanowskiego^[1] oraz uczęszczała na lekcje malarstwa prowadzone przez Józefa Siedleckiego i Jacka Malczewskiego w ramach Wyższych Kursów dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego^[2]. Powróciwszy do Warszawy rozpoczęła pracę w zakładzie fotochemigraficznym i w „Gazecie Cukrowniczej”^[1].

W 1909 roku wyjechała do Paryża, gdzie rozpoczęła naukę u Jeana Antoine’a Injalberta, po czym przez pięć lat studiowała w Académie de la Grande Chaumière w pracowni Antoine’a Bourdelle’a^[1]. W tym samym okresie u profesora rozwijali się także inni studenci z Polski: Jadwiga Bohdanowicz, Urszula Bucholz, Luna Drexler, Helena Głogowska, Wacława Kiślańska, Maryla Lednicka-Szczytt, Kazimiera Pajzderska, Piotr Hermanowicz i Władysław Skoczylas^[3]. Niektórzy uczniowie wspierali Bourdelle’a przy projektach rzeźbiarskich pod jego kierownictwem^[4]; Broniewska wykonywała takie prace, jak płaskorzeźby zdobiące Théâtre des Champs Élysées i pomnik Adama Mickiewicza w Paryżu, dla którego wykonała także głowę poety^[1]. Prace własne, które w okresie paryskim charakteryzowały się równowagą i rygorystyczną konstrukcją (widoczną m.in. w jej portrecie Bourdelle’a)^[5], wystawiała m.in. podczas wystawy Société Nationale des Beaux-Arts^[1][6] i Salonu Jesiennego^[1]. W 1914 roku zdobyła stypendium Edwarda Raczyńskiego, z którego jednak nie mogła skorzystać ze względu na wybuch I wojny światowej^[1]. Tworzyła portrety na zamówienie rodziny Radziwiłłów i Skibniewskich, po czym do końca wojny przebywała na terenie Rosji^[1].

Po wojnie osiadła w Warszawie^[1][2]. Tworzyła przede wszystkim rzeźby portretowe^[2]. Z biegiem czasu jej prace zaczęły nabierać dekoracyjności^[5], która w latach 30. przerodziła się w ostrość geometryzujących kształtów^[1]. Wystawiała w Zachęcie i w Instytucie Propagandy Sztuki, w 1929 roku wzięła udział w Powszechnej Wystawie Krajowej^[1]. W 1927 roku jej praca Immaculata Conceptio Masoviensis (1925) – drewniana rzeźba^[1] o manierystycznie wydłużonej pozie^[5] – została wyróżniona brązowym medalem na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych^[1]. W 1930 roku wykonała dla Banku Gospodarstwa Krajowego metopy Rolnictwo i Górnictwo o geometryzujących cięciach. W podobnej stylistyce utworzyła stacje Drogi Krzyżowej dla kościoła w Grodźcu^[1]. W 1936 roku w Zachęcie odbyła się monograficzna wystawa jubileuszowa artystki świętująca 30-lecie pracy twórczej Broniewskiej, na którą składały się 82 przeważnie gipsowe rzeźby, płaskorzeźby, tablice, medaliony, plakiety i maszkarony^[7]. Rok później Broniewska zdobyła złoty medal podczas Wystawy światowej w Paryżu za rzeźbę Słowianka^[5]. Do prac artystki należą także rzeźby nagrobne na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[1] i ceramika^[2]. Oprócz tworzenia rzeźb zajmowała się również malarstwem, malując głównie portrety, w tym Portret Prezesa PKO Emila Schmidta^[1]. Obrazy podpisywała pseudonimem „Bronisław Janowski”^[1].

Miała nieślubną córkę, którą wychowała samodzielnie^[8]. Zmarła 22 sierpnia 1947 roku w Warszawie^[1].

Jej prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie^[1].

Galeria

• 

  Popiersie Antoine'a Bourdelle'a, 1913 (1910?), Muzeum Narodowe w Warszawie

• 

  Portret kobiety, 1922, Muzeum Narodowe w Warszawie

• 

  Immaculata Conceptio Masoviensis, 1924–1925, Muzeum Narodowe w Warszawie

• 

  Miss Polonia z cyklu Satyry Warszawskie, 1930, Muzeum Narodowe w Warszawie

• 

  Kurier Czerwony z cyklu Satyry Warszawskie, 1930, Muzeum Narodowe w Warszawie

Przypisy