Janowiec barwierski

Janowiec barwierski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządbobowce
Rodzinabobowate
Podrodzinabobowate właściwe
Rodzajjanowiec
Gatunekjanowiec barwierski
Nazwa systematyczna
Genista tinctoria L. 1753
Sp. pl. 2:710. 1753
Genista tinctoria.jpg

Janowiec barwierski (Genista tinctoria L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.). Występuje na znacznej część Europy i Azji. W Polsce średnio pospolity.

Morfologia

Pokrój
Krzew, który dorasta do 30-60 cm wysokości. Pędy ma wzniesione, sztywne.
Liście
Podługowate bądź równowąskolancetowate z zaostrzonymi końcami i szydlastymi przylistkami. Brzegi blaszki oraz nerwy na spodniej stronie owłosione.
Kwiaty
Motylkowe, zebrane na szczytach pędów. Mają barwę żółtą i nagi kielich. Łódeczka korony ma taką samą długość, jak żagielek i również są nagie.
Owoc
Strąk z drobnymi, kulistymi nasionami w środku.

Biologia i ekologia

Niewielki krzew, chamefit, nanofanerofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia, kwiaty równoczesne, zapylane przez błonkówki[3]. Siedlisko: suche zarośla i świetliste lasy, słoneczne wzgórza. W górach występuje po regiel dolny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Scabioso-Genistetum[4]. Roślina trująca.

Interakcje międzygatunkowe

Jest rośliną żywicielską motyli zieleńczyka ostrężyńca i modraszka aleksisa[5].

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza:
    • Surowiec zielarski : ziele. Zawiera m.in. alkaloidy chinolizydynowe – cytyzyna lupaninametylocytyzyna, anagiryna, flawonoidy – luteolina, genistyna, olejek eteryczny i garbniki.
    • Działanie: Odwar z ziela (1 łyżkę stołową suszu zalać 1 szklanką wrzątku, gotować pod przykryciem 5-7 minut, przecedzić i w razie potrzeby pić 2-3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej) zalecany jest w leczeniu zaburzeń ciśnienia tętniczego, jako środek moczopędny i lekko przeczyszczający, nasercowy, poprawiający przemianę materii. Odwar stosuje się w schorzeniach nerek, kamicy moczowej i stanach zapalnych nerek. Można go także stosować jako środek napotny, jak również do leczenia podagry, reumatyzmu i puchliny wodnej.
    • Działania niepożądane: Ziele janowca wyróżnia się silnym działaniem i w wyższych dawkach niż leczniczych powoduje nudności i wymioty oraz kurcze toniczno-kloniczne, zbliżone do strychninowych[6].
  • Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Oprócz typowej formy gatunku uprawiane są odmiany karłowe, np. `Flore Pleno` o pełnych kwiatach i wysokości do 30 cm, `Royal Gold` o kwiatach zebranych w stożkowe kwiatostany długości do 8 cm[7].

Uprawa

Wymaga pełnego słońca i małożyznego, przepuszczalnego podłoża (piaszczystego). Rozmnaża się z nasion lub sadzonek pędowych, które sporządza się latem[7]. Źle znosi przesadzanie. Aby się lepiej rozkrzewił można go przycinać.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  4. ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010, ss. 139 – 160.
  6. ↑ Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s. 178, ISBN 83-202-0472-0.
  7. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Bibliografia

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Media użyte na tej stronie

Genista tinctoria.jpg
Genista tinctoria
Genista tinctoria 002.JPG
Autor: H. Zell, Licencja: CC BY-SA 3.0
Genista tinctoria, Fabaceae, Dyer’s Greenweed, inflorescence. The plant is used in homeopathy as remedy: Genista tinctoria (Genist.)