Janusz Anderman

Janusz Anderman

Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1949 Włoszczowa
Zawód, zajęcie	pisarz, prozaik, tłumacz
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia

Janusz Anderman (ur. 7 kwietnia 1949 we Włoszczowie) – polski pisarz, prozaik, tłumacz literatury czeskiej, reżyser, autor scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych.

Życiorys

Jest absolwentem filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1980–1988 był redaktorem niezależnego kwartalnika „Puls”, pracował ponadto w redakcji „Studenta” w Krakowie, współpracował z Radiem Wolna Europa. W latach 1980–1981 wchodził w skład Komisji ds. Współpracy z „Solidarnością” Związku Literatów Polskich, w grudniu 1981 uczestniczył w powołaniu Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. 5 stycznia 1982 sam został internowany i do 24 lipca tegoż roku przebywał w więzieniu na warszawskiej Białołęce^[1].

Jako prozaik debiutował w 1970 na łamach prasy. Uznanie zyskały jego powieści środowiskowe: debiutancka Zabawa w głuchy telefon (1976), a także Gra na zwłokę (1979), zbiory opowiadań: Brak tchu (kilka wydań bezdebitowych 1983–1988, wydanie poszerzone 1990), Kraj świata (Paryż 1988), Tymczasem (1998). Jego prozę tłumaczono na jedenaście języków, edycje książkowe ukazywały się m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii i Niemczech. Za powieść Cały czas uzyskał w 2007 nominację do Nagrody Literackiej Nike^[2], w 2009 na jej motywach powstał film Mniejsze zło w reżyserii Janusza Morgensterna. Został ponadto felietonistą „Gazety Wyborczej”. Członek Polskiej Akademii Filmowej i PEN Clubu^[3]. Do sierpnia 2020 był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich^[4].

Był jurorem m.in. na 33. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni^[5], a także ekspertem Agencji Scenariuszowej oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej^[6].

Był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010 i 2015^[7][8].

Życie prywatne

Jego żoną była aktorka Joanna Trzepiecińska. Mają dwóch synów – Wiktora i Karola. Małżeństwo zakończyło się rozwodem^[9].

Odznaczenia i wyróżnienia

• 2011 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[10]
• 2010 – Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Dyplom Honorowy za film Co ja tu robię? Tadeusz Konwicki
• 2010 – Nominacja do Złotego Lajkonika za film Co ja tu robię? Tadeusz Konwicki^[11]
• 2009 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[12]
• 2009 – Nominacja do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” za To wszystko
• 2008 – Nominacja do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” za Nowe fotografie
• 2007 – Nominacja do Nagrody Literackiej Nike za Cały czas
• 1999 – Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• 1988 – Nagroda Fundacji Singlerów w Australii
• 1981 – Nagroda Fundacji im. Kościelskich za Grę na zwłokę
• 1980 – Nagroda niezależnego kwartalnika literackiego „Zapis”, ufundowana przez Tadeusza Konwickiego, za Grę na zwłokę
• 1976 – Nagroda im. Wilhelma Macha za najlepszy debiut powieściowy roku za Zabawę w głuchy telefon

Twórczość

Literatura

• Zabawa w głuchy telefon (1976)
• Autostop (1978 pod pseudonimem Marcin Czech)
• Gra na zwłokę (1979)
• Brak tchu (1983)
• Kraj świata (1988)
• Choroba więzienna (ze wstępem Tadeusza Konwickiego, 1992)
• Tymczasem (1998)
• Fotografie (2002)
• Największy słoń na świecie (2003)
• Cały czas (2006)
• Nowe fotografie (2007)
• To wszystko (2008)
• Fotografie ostatnie (2010)
• Łańcuch czystych serc (2012)
• Grzybki halucynogenne (ze wstępem Adama Michnika, 2013)
• Czarne serce (2015)
• Golenie frajerów (2021)

Scenariusze filmowe

• Śnić we śnie, scenariusz, dialogi (1979)
• Białe tango, scenariusz (1981)
• Kraj świata, scenariusz (1993)
• Mniejsze zło, scenariusz (2008)
• Co ja tu robię? Tadeusz Konwicki, scenariusz, reżyseria (2009)^[3]

Teatr TV

• Piknik, przekład (1977)
• Palacz zwłok, przekład (1981)
• Dziwne popołudnie doktora Burkego, przekład (1982)
• Oświadczenie (współautor Sławomir Mrożek, 2002)
• Dzień przed zachodem, autor (2003)^[3]

Teatr

• Labirynt, autor (1987)
• Amerykańska papieżyca, reżyseria (2000)
• Gra na zwłokę, autor (2006)
• Fotografie, autor (2009)
• Pociągi pod specjalnym nadzorem, autor adaptacji (2017)

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Majchrzak: Janusz Anderman. W: Jan Skórzyński (red.): Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89. T. 2. Warszawa: Ośrodek Karta, 2002, s. 18–19.

Linki zewnętrzne

• Janusz Anderman. Polona. [dostęp 2021-12-15].