Jaszczurka zielona
| Lacerta viridis | |
| (Laurenti, 1768) | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | jaszczurka zielona |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Występowanie gatunków: Lacerta viridis Lacerta bilineata strefa współwystępowania | |
Jaszczurka zielona (Lacerta viridis) – gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurek właściwych (Lacertidae). Jest to największa jaszczurka obdarzona kończynami żyjąca w Europie Środkowej.
- Opis
- Typowo ubarwione samce są trawiastozielone, bezplamiste lub bogato nakrapiane czarnymi plamkami. Typowe samice są szarozielone pokryte nieregularnymi ciemnymi plamkami z jasnymi liniami wzdłuż grzbietu. Brzuch jednolicie żółty lub żółtozielony.
- Rozmiary
- Długość ciała do 40 cm
Masa ciała do 34 g[2].
- Biotop
- Tereny trawiaste, kamieniste lub krzewiaste, suche i słoneczne.
- Pokarm
- Stawonogi, głównie owady. Duże osobniki pożerają mniejsze jaszczurki i węże.
- Zachowanie
- Gatunek ciepłolubny, aktywny za dnia. Wygrzebuje nory w ziemi, w których się chroni i zimuje.
- Rozmnażanie
- Okres godowy pod koniec kwietnia i w maju. Samica składa pod koniec maja lub w czerwcu do wygrzebanych przez siebie jam w ziemi od 5 do 13 rzadziej do 21 jaj o wymiarach 18x18 mm w pergaminowatych osłonkach. Młode wylęgają się w sierpniu i mierzą od 8 do 9 cm.
- Występowanie
Gatunek nizinny, w górach dochodzi do 2000 m n.p.m. Południowa Europa od Hiszpanii po Dniepr oraz na południowych obszarach środkowej Europy. Północna granica jej zasięgu to równoleżnik 49°N. Jedyne jej stanowisko w okresie powojennym stwierdzono w Ustroniu (Śląsk Cieszyński) w latach 1968-1970 (R. Bielawski, T. Ramik, 1972). Nieudokumentowane dane pochodzą z Bieszczadów oraz Wyżyny Lubelskiej, okolic Sokołowa Małopolskiego, a ostatnio także z Roztocza. Powyższe dane wymagają naukowego potwierdzenia.
- Ochrona
- Podlega ścisłej ochronie gatunkowej w Polsce[3]. Według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (z 2001 r.) gatunek ma status zanikłego na terenie Polski.
Jaszczurka zielona w ikonografii
17 kwietnia 2009 roku Narodowy Bank Polski wyemitował monetę powszechnego obiegu o nominale 2 zł ze stopu Nordic Gold. 21 kwietnia 2009 wyemitowano srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 20 zł. Na ich rewersach umieszczono wizerunki jaszczurek zielonych. Projektantem obu monet jest Robert Kotowicz[4][5][6][7][8].
Przypisy
- ↑ Lacerta viridis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Patricia A. Cragg. Oxygen consumption in the lizard genus Lacerta in relation to diel variation, maximum activity and body weight. „Journal of Experimental Biology”. 77 (1), s. 33–56, 1978. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
- ↑ Folder emisyjny NBP
- ↑ Wizerunek monety 2zł. nbp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-17)]., wizerunek monety 20 zł.
- ↑ Sławomir Kabza OO NBP w Łodzi, Eryk Kazanowski: Jaszczurki zielone – żywe i na monetach. nbp.pl, 15 kwietnia 2009. [dostęp 2009-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-19)]. (pol.).
- ↑ Monika Skarbek, Eryk Kazanowski: Czas na jaszczurkę zieloną. nbp.pl, 16 kwietnia 2009. [dostęp 2009-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-19)]. (pol.).
- ↑ Kolekcjonerzy o jaszczurce. nbpnews.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-06)]..
Galeria zdjęć
Zobacz też
- fauna Polski
- lista gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną w Polsce
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
(c) Photo by Mykola Vasylechko. Світлина Миколи Василечка.
, CC BY-SA 3.0
This is a photo of a natural heritage site in Ukraine, id: 61-208-5090
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 2.5
Eine männliche Östliche Smaragdeidechse (Lacerta viridis), aufgenommen in der Burg Devín, Slowakei .
Autor: Christian Fischer / User:Jrockley, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Distribution of the Western and the Eastern Green Lizard, Lacerta bilineata (green areas) and Lacerta viridis (blue areas), in Europe. The yellow area marks a zone of hybridism between both species in NE Italy. Note: The real distribution is much less continuous than the map tells!
References: Arnold & Burton (1979), Günther (1996) and newer literature.