Jeż

Jeż
	Erinaceus
	Linnaeus, 1758
	; Przedstawiciel rodzaju – jeż amurski (E. amurensis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	owadożery
Rodzina	jeżowate
Podrodzina	jeże
Rodzaj	jeż
	Typ nomenklatoryczny
	Erinaceus europaeus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Setiger É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803; Herinaceus Mina-Palumbo, 1868;
	Setiger É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803; Herinaceus Mina-Palumbo, 1868;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Spacerujący jeż

Jeż^[5] (Erinaceus) – rodzaj ssaka z podrodziny jeży (Erinaceinae) w rodzinie jeżowatych (Erinaceidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie i Azji (Rosja, wschodnie Chiny i Korea)^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 158–306 mm, długość ogona 17–42 mm, długość ucha 16–30 mm, długość tylnej stopy 34–54 mm; masa ciała 526–1400 g^[7].

Systematyka

Etymologia

Erinaceus (Herinaceus): łac. erinaceus „jeż”^[9].
Setiger: łac. setiger „szczeciniasty, noszący szczecinę”^[10]. Gatunek typowy: É. Geoffroy Saint-Hilaire podał trzy gatunki: Setiger inauris É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 (nomen dubium); Setiger variegatus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 (= Erinaceus semispinosus G. Cuvier, 1798); Erinaceus setosus Schreber, 1777. Młodszy homonim Setiger G. Cuvier, 1800 (Tenrecidae).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie gatunki^[6]^[5]:

Erinaceus europaeus Linnaeus, 1758 – jeż zachodni
Erinaceus roumanicus Barrett-Hamilton, 1900 – jeż wschodni
Erinaceus concolor W. Martin, 1838 – jeż anatolijski
Erinaceus amurensis Schrenk, 1859 – jeż amurski

oraz gatunki wymarłe^[11]:

Erinaceus davidi Jammot, 1974
Erinaceus koloshanensis Yang & Liu, 1951
Erinaceus lechei Kormos, 1934
Erinaceus mongolicus Schlosser, 1924
Erinaceus olgai Yang, 1935
Erinaceus osztramosi Jánossy, 1972
Erinaceus samsonowiczi Sulimski, 1959

Jeż w kulturze

W kulturze od czasów starożytności rozpowszechnił się obraz jeża niosącego jabłko nabite na kolce. Nie ma on nic wspólnego z rzeczywistością, gdyż jeże są zwierzętami owadożernymi. Pierwszy taki obraz przedstawił Pliniusz Starszy w dziele „Historia naturalna”, twierdząc, jakoby jeże miały w ten sposób zbierać zapasy na zimę^[12]. W anonimowym tekście „Fizjolog” z II wieku jabłka zastąpiono winogronami i dodano chrześcijański morał – jeż kradnący owoce z winnicy jest alegorią diabła, pragnącego ukraść „owoce duszy”. Wersję z winogronami powtórzył Izydor z Sewilli w VII wieku w swoim dziele „Etymologie”^[13].

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Erinaceus Linnaeus, 1758.

Przypisy

↑ Erinaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 52. (łac.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 70. (fr.).
↑ F. Mina Palumbo. Catalogo dei Mammiferi della Sicilia. „Ann. Agr. Sic.”. 12, s. 37, 1868. (wł.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 61. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 20. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b T. Best: Family Erinaceidae (Hedgehogs and Gymnures). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 319–320. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Erinaceus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 269.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 629.
↑ J.S. Zijlstra: Erinaceus. Hesperomys project. [dostęp 2022-05-05]. (ang.).
↑ Naturalis Historia/Liber VIII – Wikisource, la.wikisource.org [dostęp 2021-12-21] (łac.).
↑ Łukasz Kozak: Jeż – średniowieczna alegoria diabła. Newsweek, 2014-12-10. [dostęp 2018-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-24)]. (pol.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[a-4] Niepoprawna późniejsza pisownia Erinaceus Linnaeus, 1758.

[itis-1] Erinaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 52. (łac.).

[Geoffroy-3] É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 70. (fr.).

[Mina-Palumbo-5] F. Mina Palumbo. Catalogo dei Mammiferi della Sicilia. „Ann. Agr. Sic.”. 12, s. 37, 1868. (wł.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 61. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 20. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Best-8] T. Best: Family Erinaceidae (Hedgehogs and Gymnures). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 319–320. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Erinaceus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655425_269]-10] Palmer 1904 ↓, s. 269.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655785_629]-11] Palmer 1904 ↓, s. 629.

[Zijlstra-12] J.S. Zijlstra: Erinaceus. Hesperomys project. [dostęp 2022-05-05]. (ang.).

[Naturalis_Historia_Liber-13] Naturalis Historia/Liber VIII – Wikisource, la.wikisource.org [dostęp 2021-12-21] (łac.).

[alegoria-14] Łukasz Kozak: Jeż – średniowieczna alegoria diabła. Newsweek, 2014-12-10. [dostęp 2018-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-24)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Jeż

Spis treści