Jerzy Emir-Hassan

Jerzy Jan Emir-Hassan

Piotr Kiławiec
Jerzy Wrzosek
Jerzy Zakrzewski

Łepek 2, Turek 2, Żuk

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1906 Warszawa
Data i miejsce śmierci	27 maja 1998 Opacz
Przebieg służby
Lata służby	1929–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	32 Pułk Piechoty 114 Pułk Piechoty Okręg Łódź AK
Stanowiska	dowódca kompanii, instruktor, komendant kuru unitarnego, p.o. komendanta Ośrodka Chemicznego i dowódcy kompanii chemicznej, wykładowca, szef sztabu okręgu AK, zastępca komendanta okręgu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	współwłaściciel sklepu, referent, sekretarz, starszy technolog
Odznaczenia

Jerzy Jan Emir-Hassan (właśc. Jerzy Jan Emersajłów) vel Piotr Kiławiec vel Jerzy Wrzosek vel Jerzy Zakrzewski ps „Łepek 2”, „Turek 2”, „Żuk” (ur. 14 stycznia 1906 w Warszawie, zm. 27 maja 1998 w Opaczy) – podpułkownik Wojska Polskiego, cichociemny. Potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, w trzecim pokoleniu urodzonych w Polsce^[1].

Życiorys

Jerzy Jan Emir-Hassan urodził się 14 stycznia 1906 roku w Warszawie, w rodzinie Józefa Emersajłowa, handlowca, i Dominiki ze Stańczyków.

W latach 1915–1924 uczył się w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, gdzie w 1924 roku uzyskał maturę. Od jesieni 1924 roku do 1926 roku studiował na Wydziale Lekarskim UW i w 1926 roku jako medyk brał udział w przewrocie majowym w patrolu przy ul. Czerniakowskiej. W 1926 roku przerwał studia ze względów rodzinnych i wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty. 15 sierpnia 1929 roku został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 roku i 154. lokatą w korpusie oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 32 pułku piechoty w Modlinie^[2]. W tym oddziale służył do 1938 roku^[3]. 17 grudnia 1931 roku został awansowany na porucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 174. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[4]. Następnie został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty na stanowisko wykładowcy broni chemicznej.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku walczył jako dowódca 4 kompanii strzeleckiej 114 pułku piechoty. Został ranny w czasie bitwy pod Wyszkowem. Następnie walczył w obronie Wołynia (Grupa „Kowel”). 16 listopada 1939 roku został aresztowany w czasie próby przekroczenia granicy polsko-węgierskiej. 24 grudnia 1939 roku został wywieziony do ZSRR. Przebywał w więzieniu w Mikołajowie nad Morzem Czarnym do jesieni 1940 roku, następnie został zesłany do miasta Iwdiel, a stamtąd za rzekę Sowę, gdzie jako zesłaniec pracował w lesie.

Po podpisaniu układu Sikorski-Majski, w listopadzie 1941 roku wstąpił do Armii Andersa. Początkowo był komendantem kursu unitarnego SPP, a następnie został instruktorem i wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Armii. Od października 1943 roku przez rok przebywał we Włoszech, gdzie po przeszkoleniu konspiracyjnym ze specjalnością w dywersji został zaprzysiężony 29 lutego 1944 roku i następnie przeniesiony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, gdzie pracował jako instruktor taktyki działań dywersyjnych.

Został zrzucony w Polsce w nocy z 16 na 17 października 1944 roku. Z dniem zrzutu został mianowany majorem. Został przydzielony do Okręgu Łódź AK. W listopadzie został szefem sztabu tego okręgu. Równocześnie pełnił funkcję zastępcy komendanta Okręgu Michała Stempkowskiego.

W marcu 1945 roku został aresztowany przez NKWD, w maju 1945 roku został przekazany w ręce Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. 24 sierpnia 1945 roku został skazany przez WSO w Łodzi na 10 lat więzienia. We wrześniu 1945 roku przewieziony do więzienia we Wronkach, skąd został zwolniony 30 października 1945 roku w wyniku m.in. amnestii i starań żony. Zamieszkał w Warszawie. Był prześladowany przez UB, wzywany na przesłuchania do siedziby UB na Pradze, inwigilowany.

Od stycznia 1946 roku do czerwca 1949 roku był współwłaścicielem sklepu bławatnego „Józef Pawłowski i S-ka” przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie. Dyskryminowany przez UB nie mógł znaleźć pracy do 1954 roku, kiedy został zatrudniony w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Opaczy, jako referent i sekretarz. Pracował tam do 1959 roku. Później był zatrudniony w Spółdzielni Papierniczo-Poligraficznej „Zjednoczenie” w Warszawie na stanowisku technologa. W sierpniu 1975 roku przeszedł na emeryturę.

Aktywnie działał społecznie. Został wybrany do Rady Spółdzielni, w której pracował w latach 1959–1975, przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza Rady i członka Prezydium oraz prezesa Kasy Wzajemnej Pomocy, a przez ostatnie dwa lata przed przejściem na emeryturę był przewodniczącym komisji Rewizyjnej Związku Poligrafów w Spółdzielni.

Grób Jerzego Emir-Hassana na cmentarzu Bródnowskim

W latach 1978–1982 był przewodniczącym Zespołu Historycznego Cichociemnych w Polsce. Uczestniczył w pracach środowiskowych żołnierzy AK Okręgu Łódzkiego. Należał do grona założycieli Stowarzyszenia żołnierzy AK w 1989 roku. W 1993 roku został mianowany podpułkownikiem. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kw. 11A-3-3).

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Polonia Mater Nostra Est (1996)
• Złota Oznaka Działacza Spółdzielczości.

Życie rodzinne

Ożenił się z Zofią Owsianko (ur. w 1903 roku), nauczycielką, łączniczką AK, również aresztowaną przez NKWD w marcu 1945 roku, więzioną w obozie NKWD w Rembertowie, potem CWK Rawicz, skąd została zwolniona w październiku 1945 roku.

Mieli wychowanka Grzegorza (ur. w 1959).

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 36–39. ISBN 83-902499-5-2.
• Tadeusz Łaszczewski: Żołnierze i działacze konspiracji niepodległościowej – oraz skazani z powodów politycznych – więzieni w Centralnym Więzieniu Karnym we Wronkach i Rawiczu i ZK Poznań 1945–1956, nazwiska A – F.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 308. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 256.

Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie elitadywersji.org