Jerzy Stankiewicz

Jerzy Stankiewicz

Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1923 Wilno
Data i miejsce śmierci	20 czerwca 1994 Gdańsk
Przyczyna śmierci	obustronne zapalenie płuc
Miejsce spoczynku	Cmentarz Oliwski w Gdańsku
Zawód, zajęcie	architekt, konserwator zabytków, historyk architektury
Miejsce zamieszkania	Gdańsk-Oliwa
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor nadzwyczajny
Alma Mater	Politechnika Gdańska
Uczelnia	Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej (1950–1994) Politechnika Łódzka (1975–1982)
Rodzice	Jerzy Emanuel Wiktor Stankiewicz Irena z Zaleskich
Odznaczenia

Grób profesora Jerzego Stankiewicza na Cmentarzu Oliwskim

Jerzy Józef Stankiewicz (ur. 11 listopada 1923 w Wilnie, zm. 20 czerwca 1994 w Gdańsku) – polski architekt, konserwator zabytków, historyk architektury, profesor Politechniki Gdańskiej

Życiorys

Był synem Jerzego Emanuela Wiktora, inżyniera mechanika oraz Ireny z Zaleskich, nauczycielki historii i pedagogiki. W 1938 musiał przerwać naukę w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie z powodu choroby Heinego-Medina (trwały niedowład nogi i ręki). Zdał maturę na tajnych kompletach wileńskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza i ponownie w 1945 w liceum ogólnokształcącym w Bydgoszczy. W czasie niemieckiej okupacji Wilna pomagał matce w akcji tajnego nauczania.

Od września 1945 mieszkał w Gdańsku-Oliwie i studiował na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. We wrześniu 1950 został kierownikiem zespołu w Pracowni Rekonstrukcji Architektury Zabytkowej Centralnego Biura Projektów i Studiów Budownictwa Osiedlowego w Gdańsku. Na tym stanowisku kierował pracami nad projektem rekonstrukcji wnętrz Domu Uphagena. W grudniu 1950 obronił pracę magisterską pt. Wczesnośredniowieczne koncepcje kościoła cysterskiego w Oliwie. Od września 1951 pracował jako asystent w Katedrze Historii Architektury (w 1953 awansował na adiunkta, w 1957 – na starszego adiunkta). Nie mógł podjąć pracy w Katedrze Architektury z powodu negatywnej oceny politycznej zarysu dziejów Gdańska opublikowanego w 1949 r. w piśmie Politechniki "Jednodniówka". W latach 1953–1958 pracował z zespołem nad tworzeniem dokumentacji kamienic, murów obronnych Głównego Miasta, zabudowy Wyspy Spichrzów w Gdańsku oraz Starego Miasta w Elblągu. Dokonywał także inwentaryzacji zabytków Pomorza od Elbląga (1956) po Lębork i powiat człuchowski (1967) na potrzeby Katalogu zabytków sztuki w Polsce. Współpracował w tym zakresie z Franciszkiem Mamuszką, Januszem Ciemnołońskim i Ryszardem Massalskim.

W roku akademickim 1956/1957 prowadził wykłady z historii architektury polskiej na kursie magisterskim Politechniki Szczecińskiej. 20 maja 1961 obronił pracę doktorską pt. Średniowieczne fortyfikacje Głównego Miasta w Gdańsku, której promotorem był Marian Osiński. 12 listopada 1963 r. habilitował się na podstawie pracy Kartuzja Gdańska. Dzieje rozwoju układu przestrzennego Kartuz oraz kartuskiego zespołu klasztornego. W 1964 otrzymał stopień docenta, a 3 lutego 1977 – profesora nadzwyczajnego. Prowadził ćwiczenia i wykłady z przedmiotów: historia architektury, ochrona i konserwacja zabytków, rysunek architektoniczny. W latach 1965–1969 był prodziekanem Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej ds. naukowych, od 1 października 1968 kierownikiem Katedry Historii Architektury Polskiej (nazwy po przekształceniach: Zakład Historii Architektury, Katedra Historii i Teorii Architektury). a od 1971 do 1975 – zastępcą dyrektora ds. naukowo-badawczych Instytutu Architektury i Urbanistyki. W latach 1965–1975 redagował "Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej – Seria Architektura". W latach 1975–1982 wykładał także na Politechnice Łódzkiej^[1].

Należał do Komitetu Urbanistyki i Architektury Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenia Architektów Polskich (1954–1956 sekretarz oddziału, 1956–1958 wiceprezes), Związku Nauczycielstwa Polskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, Towarzystwa Przyjaciół Sopotu^[2]. Od 1972 był przewodniczącym Rady Muzealnej Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach Kiszewskich. Zasiadał w Radzie Naukowej Muzeum Historii Miasta Gdańska oraz Państwowego Przedsiębiorstwa Pracownie Konserwacji Zabytków (PP PKZ) w Warszawie. W 1973 został członkiem Polskiego Komitetu Narodowego International Council of Monuments and Sites (ICOMOS) oraz Rady Dóbr Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1984–1987 był wiceprezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków (w 1993 został jego członkiem honorowym, a w 2000 – patronem oddziału gdańskiego^[3]). W 1984 doprowadził do podpisania umowy o współpracy między Politechniką Gdańską a uniwersytetem technicznym w Kaiserslautern. Współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym.

Nie udało mu się ukończyć opracowywanej z Bohdanem Szermerem monografii Gdańsk. Jego dzieje i architektura. Zmarł na obustronne zapalenie płuc w szpitalu w Gdańsku-Zaspie. Został pochowany na Cmentarzu Oliwskim w Gdańsku (kwatera 13-7-6)^[4].

Upamiętnienie

Jest patronem Zespołu Szkół Budowlano – Architektonicznych w Gdańsku oraz tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1021^[5]. Od 2000 funkcjonuje nagroda imienia prof. Jerzego Stankiewicza przyznawana przez kapitułę reprezentującą gdańskie oddziały Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Sekcji Konserwatorów Dzieł Sztuki przy Związku Polskich Artystów Plastyków^[6] za osiągnięcia w dziedzinach historii architektury, urbanistyki, sztuki lub konserwacji na Pomorzu Wschodnim.

Nagrody i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
• Złoty Krzyż Zasługi (1970)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978)
• Medal "Za zasługi dla Gdańska" (1965)
• Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
• Złota Odznaka SARP (1988)
• Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego (1964)
• nagroda Wydziału IV Nauk Technicznych PAN (1970)
• Nagroda Miasta Gdańska (1973)
• nagroda Wojewody Gdańskiego (1974)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1985)
• nagroda Prezydenta Miasta Gdańska (1986).

Wybrane publikacje

• Strakowscy – fortyfikatorzy, architekci i budowniczowie gdańscy (Gdańsk 1955)
• Oliwa. Dzieje i zabytki (Gdańsk 1959, współpraca – Franciszek Mamuszka)
• Gdańsk. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk-Sopot-Gdynia z Bohdanem Szermerem (Warszawa 1958)
• Hasło Gdańsk w Słowniku starożytności słowiańskich (Wrocław 1964)
• Ze studiów nad fortyfikacjami pruskimi na ziemiach polskich (Studia i Materiały do Historii Wojskowości T. 12: 1966 cz. 1)
• Rozwój urbanistyczny i architektoniczny Gdańska z Ryszardem Massalskim w: Gdańsk. Jego dzieje i architektura (Warszawa 1969)

Przypisy