Jeziora Islandii

Islandia, ze względu na klimat (wysokie opady atmosferyczne) i urozmaiconą rzeźbę terenu, charakteryzuje się dużą jeziornością. W większości są to niewielkie jeziora. Spośród nich około 200 ma powierzchnię większą niż 1 km², a 27 - większą niż 5 km²^[1]. Łącznie jeziora zajmują powierzchnię 2757 km²^[2]. Najczęstszym typem jezior spotykanych na wyspie to jeziora polodowcowe, lodowcowe i wulkaniczne, znaleźć także można jeziora przybrzeżne i zaporowe^[1]. Górzysty krajobraz sprzyja także budowie sztucznych zbiorników wodnych.

Hydronimami najczęściej używanymi w nazwach islandzkich jest vatn (isl. "woda, jezioro") i lón (isl. "laguna").

Typologia jezior islandzkich

Jeziora lodowcowe i polodowcowe

Jezioro polodowcowe rynnowe - Lagarfljót

(c) Kenneth Muir, CC BY 2.0

Jezioro lodowcowe proglacjalne - Jökulsárlón

Wśród jezior o genezie polodowcowej można wymienić jeziora^[1]:

• rynnowe – najczęstszy typ jezior polodowcowych na wyspie, o kształcie owalnym lub wydłużonym; powstały one w rynnach polodowcowych wydrążonych przez wody podlodowcowe podczas ruchów lodowców; przykładem takiego jeziora jest Lagarfljót we wschodniej części wyspy oraz szereg jezior na płaskowyżu Arnarvatnsheiði w zachodniej Islandii położonych na zachód od lodowca Langjökull,
• wytopiskowe – jeziora polodowcowe powstałe w zagłębieniu utworzonym po wytopieniu się brył martwego lodu; są zwykle małe i okrągłe,
• cyrkowe – jeziora polodowcowe powstałe w obszarach górskich w obrębie cyrku lodowcowego po ustąpieniu lodowca,
• proglacjalne – jeziora lodowcowe położone na przedpolu lodowca, zasilane głównie przez wody z topniejącego lodowca, często zatamowna przez morenę czołową; przykładami takich jezior są: Jökulsárlón, Hvítavatn, Gígjökulslón i Fjallsárlón,
• zastoiskowe - jeziora lodowcowe, które powstają przez zatamowanie wolnej od lodu doliny przez czoło lodowca; jeziora takie są częstym źródeł powodzi typu jökulhlaup, kiedy wody jeziora przerwą lodową tamę; przykładem takiego jeziora wywołującego regularnie tego rodzaju powodzie jest Grænalón,

Jeziora wulkaniczne

Jezioro wulkaniczne kraterowe - Víti w kraterze wulkanu Krafla

Do islandzkich jezior o genezie wulkanicznej należy zaliczyć jeziora^[1]:

• zaporowe - powstałe, gdy potok lawy zatamował dolinę rzeczną lub obniżenie terenu; najbardziej znanym jeziorem tego rodzaju na wyspie jest Mývatn; innym typem są jeziora powstałe w okresie lodowcowym w trakcie szczelinowych erupcji subglacjalnych tworzących góry tufowe tamujące później odpływ wody; do tego rodzaju należą Kleifarvatn i Langisjór,
• kraterowe (maar) – powstają, gdy krater wulkanu jest na tyle głęboki, by gromadziły się w nim wody podziemne; przykładami tego rodzaju jezior są Víti w kraterze wulkanu Krafla, Víti w kraterze wulkanu Askja, Ljótipollur, Grænavatn, Kerið oraz zespół jezior Veiðivötn,
• kalderowe – powstałe w kalderze wulkanicznej; przykładem takiego jeziora jest jezioro subglacjalne Grímsvötn, położone pod lodowcem Vatnajökull – aktywność geotermalna nad dnie jeziora powoduje zwiększanie się jeziora, które co jakiś czas wylewa się w postaci dużych powodzi jökulhlaup,

Jeziora przybrzeżne

(c) Reykholt, CC-BY-SA-3.0

Jezioro przybrzeżne lagunowe - Hóp

• lagunowe – powstają, gdy zatoka morska stopniowo odcinana jest od pełych wód przez mierzeję; wody słone napływają niewielkimi cieśninami, ale mieszają się ze spływającymi z lądu wodami słodkimi; do tego rodzaju jezior należą: Hlíðarvatn, Hóp, Hraunsvatn, Lónsvík i Hornafjörður,
• duże eustaria rzek tamowana przez piaski i żwiry niesione przez rzekę; przykładem jest ujście rzeki Ölfusá.

Największe jeziora Islandii^[2][3]

Wybrane jeziora naturalne pod względem powierzchni

Jeziora naturalne według głębokości

Wybrane sztuczne zbiorniki wodne według powierzchni

Zobacz też

• Geografia Islandii
• Rzeki w Islandii
• Wodospady Islandii

Przypisy