Jezioro Góreckie

Jezioro Góreckie
	Położenie
Państwo	Polska
Miejscowości nadbrzeżne	Jeziory
Region	Pojezierze Poznańskie
Wysokość lustra	64,9-66,3 m n.p.m.
	Morfometria
Powierzchnia	92,0-104,1 ha
Wymiary; • max długość; • max szerokość	; 2,55 km; 0,505 km
Głębokość; • średnia; • maksymalna	; 9,0 m ; 17,2 m
Objętość	9340,0 tys. m³
	Hydrologia
Klasa jakości wody	słaby stan ekologiczny (2013)
Rodzaj jeziora	rynnowe
	Położenie na mapie gminy Stęszew Jezioro Góreckie
	Położenie na mapie Polski Jezioro Góreckie
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Jezioro Góreckie
	Położenie na mapie powiatu poznańskiego Jezioro Góreckie
	52°15′46″N 16°47′53″E/52,262778 16,798056

Dawna plaża na południowo-wschodnim brzegu (zamknięta w 1995)

Jezioro Góreckie – jezioro w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Stęszew, leżące na terenie Pojezierza Poznańskiego. Stanowi jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Wielkopolskiego Parku Narodowego oraz najpopularniejszy cel wycieczek turystycznych w Parku^[3].

Opis ogólny

Jest to jezioro rynnowe (jedno z trzech w rynnie górecko-budzyńskiej), położone w centralnej części Wielkopolskiego Parku Narodowego. Powstało w czasie recesji ostatniego lądolodu skandynawskiego, jak pokrył obszar Wielkopolski^[4].

W systemie gospodarki wodnej jest jednolitą częścią wód powierzchniowych o kodzie PLLW10141 i typie 2a (jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni, stratyfikowane) i leży na obszarze dorzecza Odry^[5].

Linia brzegowa jest słabo rozwinięta, stoki strome, w około 60% porośnięte lasami, a zlewnia asymetryczna względem misy - rozciąga się przede wszystkim na północ i wschód od akwenu^[4]. Kształt jeziora przypomina literę "L" (w północnej części przebieg równoleżnikowy, w południowej południkowy). Na jeziorze znajdują się dwie wyspy: mniejsza Kopczysko i większa Wyspa Zamkowa^[6], z ruinami romantycznego zamku Klaudyny Potockiej z Działyńskich.

Z jeziora wypływa okresowy strumień łączący Jezioro Góreckie z Jeziorem Dymaczewskim.

Akwen zasilany jest wodami opadowymi, wodami podziemnymi poziomu wodonośnego międzyglinowego górnego i poziomu wodonośnego wielkopolskiej doliny kopalnej (dominuje to trzecie źródło)^[4].

Dane morfometryczne

Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 92,0 ha^[7] do 104,1 ha^[1]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 64,9 m n.p.m.^[7] lub 66,3 m n.p.m.^[1] Średnia głębokość jeziora wynosi 9,0 m^[1], natomiast głębokość maksymalna 17,2 m^[1]. Długość linii brzegowej to 8300 m^[8].

Naturalna płycizna, która przebiega w poprzek misy jeziornej na wysokości Wyspy Zamkowej, dzieli akwen na dwa baseny - południowy i północno-zachodni^[9]. Południowy charakteryzuje się brzegami o stromych spadach i większą głębokością, która na prawie ⅓ obszaru waha się w granicach od 10 do 15 m (istnieją tu dwa siedemnastometrowe głęboczki). Basen północno-zachodni jest natomiast znacznie bardziej płytki (średnia głębokość waha między 5, a 10 m przy maksymalnej 12 m)^[3].

Przyroda

Akwen jest przedmiotem licznych badań naukowych od 1928. W latach 1935-1938 badał go z użyciem krążka Secchiego prof. Gabriel Brzęk. Badania czystości wód w latach 1974-1975, przeprowadził zespół kierowany przez Izabelę Dąmbską, a w latach 1992-1993 zespół Jerzego Zerbego^[3]. W 1995, w związku z pogarszającym się stanem wód, wprowadzono całkowity zakaz kąpieli w jeziorze^[4]. Część Jeziora Góreckiego stanowi obszar ochrony ścisłej. W oparciu o badania przeprowadzone w 2005 wody jeziora zaliczono do III klasy czystości^[7]. Na podstawie badań z roku 2013 stan ekologiczny wód jeziora sklasyfikowano jako słaby, o czym zadecydowała IV klasa fitoplanktonu. Stan makrofitów był wówczas umiarkowany, a normy dobrego stanu przekraczała m.in. zawartość azotu całkowitego. W tym samym roku żadna z badanych substancji priorytetowych nie przekroczyła norm dobrego stanu chemicznego^[2]. Od grudnia 2009 na jeziorze pracuje aerator pulweryzacyjny z napędem wietrznym^[10].

W obrębie roślin wodnych i szuwaru wyróżniono jedenaście zbiorowisk roślinnych w randze zespołu, reprezentujących dwie klasy fitosocjologiczne: Potametea i Phragmitetea australis^[4]. Na łąkach zachodniego brzegu odkryto w latach 50. XX wieku stanowisko ślimaka – Truncatellina costulata (poczwarówka żeberkowana). Było to jego jedyne stanowisko w okolicach Poznania. Wyginęła doszczętnie (przed 1955) kaldezja dziewięciornikowata, występująca w strefie brzegowej akwenu. W wodach jeziora wykryto natomiast rzadkie rdestnice – włosowatą i nitkowatą, jak również makroglon – Lychnothamnus barbatus^[11].

W 2007 stwierdzono w akwenie wysokie wartości koncentracji chlorofilu-a (11,30-72,22 µg dm-3) oraz biomasy fitoplanktonu (1,90-36,50 mg dm-3). Zbiorowisko fitoplanktonu było wówczas zdominowane przez sinice, a w szczególności przez Aphanizomenon flos-aquae, Planktothrix agardhii, Pseudanabaena limnetica i Limnothrix redekei. Inne wykryte w jeziorze gatunki sinic to Anabaena flos-aquae i Limnothrix redekei. Żyją tu też m.in. zielenice: Elakatothrix spirochroma , Chlamydomonas globosa, Oocystis lacustris, Treubaria triappendiculata, Oocystis rhomboides, Monoraphidium contortum, złotowiciowce Erkenia subaequiciliata, kryptofity: Cryptomonas marssonii, Cryptomonas reflexa, Rhodomonas minuta, Cryptomonas rostrata, Chroomonas acuta i bruzdnice: Peridiniopsis berolinense i Peridiniopsis polonicum^[4]. W wodach jeziora odkryto bakteriofaga ΦAGATE infekującego bakterie Bacillus pumilus, który okazał się być przedstawicielem nowego, nie znanego wcześniej gatunku^[12].

Badania roślinności wodnej i szuwarowej wykazały wysoki poziom trofii wód jeziora^[4].

Na brzegach akwenu rośnie kilka drzew pomnikowych, zwłaszcza od strony Jezior. Na brzegu południowo-zachodnim (tzw. Ogrodowiec) rośnie dąb szypułkowy o dwóch zrośniętych gałęziami pniach (obwody 530 i 360 cm)^[9].

W okresie jesiennych przelotów ptactwa, akwen gromadzi tysiące osobników gęgawy, nurogęsi^[9], gęsi zbożowej i białoczelnej^[4].

Otoczenie i turystyka

Nad jeziorem lub w bezpośrednim jego otoczeniu znajdują się: Muzeum Przyrodnicze Wielkopolskiego Parku Narodowego, Głaz Izabeli Dąmbskiej, Stacja Ekologiczna UAM, Głaz Franciszka Jaśkowiaka i obszar ochrony ścisłej Grabina. Wzdłuż południowego i północno-wschodniego brzegu prowadzi czerwony szlak pieszy nr 186 z Osowej Góry do Puszczykówka^[13].

Galeria

Jezioro Góreckie
Zamek Klaudyny Potockiej na Jeziorze Góreckim
Zamek Klaudyny Potockiej na Jeziorze Góreckim zimą
Aerator pulweryzacyjny na akwenie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
↑ ^a ^b Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska .
↑ ^a ^b ^c Tadeusz Sobczyński, Tomasz Joniak, Co zagraża ekosystemowi Jeziora Góreckiego?, w: Wielkopolski Park Narodowy w badaniach przyrodniczych, Poznań–Jeziory, 2009
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Aleksandra Pełechata, Barbara Walna, Mariusz Pełechaty, Lech Kaczmarek, Przemysław Ossowski, Michał Lorenc, Sezonowa dynamika zbiorowiska glonów i sinic planktonowych Jeziora Góreckiego na tle cech fizyczno-chemicznych wód powierzchniowych i stopnia rozwoju makrofitów, w: Wielkopolski Park Narodowy w badaniach przyrodniczych, Poznań–Jeziory, 2009
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry Dz.U. z 2016 r. poz. 1967
↑ Geoportal.gov.pl, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-04-10] .
↑ ^a ^b ^c Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
↑ Jerzy Siepak, Lubomira Burchardt, Mariusz Pełechaty, Artur Osowski, Badania hydrochemiczne na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego, UAM, Poznań, 1999, s.9 ISBN 83-908178-4-5
↑ ^a ^b ^c Paweł Anders, Krzysztof Kasprzak, Beata Raszka, Wielkopolski Park Narodowy, Wydawnictwo WBP, Poznań, 1999, s. 32, ISBN 83-85811-71-0
↑ Aerator .
↑ Jarosław Urbański, Wielkopolski Park Narodowy, PWN, Poznań, 1955, s.35,87,109
↑ Jakub Barylski, Charakterystyka nowo odkrytego bakteriofaga ΦAGATE wyizolowanego z wody i osadów Jeziora Góreckiego, UAM, Poznań, 2012, s. 105
↑ Wielkopolski Park Narodowy, mapa turystyczna, Cartomedia, Poznań, 2012, ISBN 978-83-7445-150-5

Linki zewnętrzne

Opis ruin na Wyspie Zamkowej

[IRS-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.

[gios16-2] Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska .

[zagr-3] Tadeusz Sobczyński, Tomasz Joniak, Co zagraża ekosystemowi Jeziora Góreckiego?, w: Wielkopolski Park Narodowy w badaniach przyrodniczych, Poznań–Jeziory, 2009

[glon-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Aleksandra Pełechata, Barbara Walna, Mariusz Pełechaty, Lech Kaczmarek, Przemysław Ossowski, Michał Lorenc, Sezonowa dynamika zbiorowiska glonów i sinic planktonowych Jeziora Góreckiego na tle cech fizyczno-chemicznych wód powierzchniowych i stopnia rozwoju makrofitów, w: Wielkopolski Park Narodowy w badaniach przyrodniczych, Poznań–Jeziory, 2009

[5] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry Dz.U. z 2016 r. poz. 1967

[6] Geoportal.gov.pl, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-04-10] .

[Choinski2006-7] Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.

[8] Jerzy Siepak, Lubomira Burchardt, Mariusz Pełechaty, Artur Osowski, Badania hydrochemiczne na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego, UAM, Poznań, 1999, s.9 ISBN 83-908178-4-5

[wpnn-9] Paweł Anders, Krzysztof Kasprzak, Beata Raszka, Wielkopolski Park Narodowy, Wydawnictwo WBP, Poznań, 1999, s. 32, ISBN 83-85811-71-0

[10] Aerator .

[Urba-11] Jarosław Urbański, Wielkopolski Park Narodowy, PWN, Poznań, 1955, s.35,87,109

[12] Jakub Barylski, Charakterystyka nowo odkrytego bakteriofaga ΦAGATE wyizolowanego z wody i osadów Jeziora Góreckiego, UAM, Poznań, 2012, s. 105

[13] Wielkopolski Park Narodowy, mapa turystyczna, Cartomedia, Poznań, 2012, ISBN 978-83-7445-150-5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Obszary ochrony ścisłej	Bagno Dębienko Bór Mieszany Czapliniec Grabina im. prof. Adama Wodziczki Jezioro Budzyńskie Jezioro Góreckie Jezioro Kociołek Jezioro Skrzynka Las Mieszany na Morenie Nadwarciański Bór Sosnowy Pod Dziadem Pojniki Puszczykowskie Góry Sarnie Doły Suche Zbocza Świetlista Dąbrowa na Wysoczyźnie Trzcielińskie Bagno Zalewy Nadwarciańskie
Jeziora	Dymaczewskie Góreckie Jarosławieckie Rosnowskie Duże Rosnowskie Małe Trzcielińskie Wielkowiejskie Witobelskie Żabiak
Inne obiekty na terenie parku	Głaz Leśników Greiserówka Groby w Wypalankach Kopczysko Mauzoleum Bierbaumów w Szreniawie Muzeum Przyrodnicze Wielkopolskiego Parku Narodowego Stacja kolejowa Osowa Góra Pomnik lotników Studnia Napoleona Szwedzkie Góry Wyspa Zamkowa
Szlaki turystyczne	Iłowiec – Otusz Osowa Góra – Sulęcinek Stęszew – Szreniawa Szlak im. Bernarda Chrzanowskiego Trzebaw Rosnówko – Dymaczewo Stare

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne