Jezioro Sareskie

Jezioro Sareskie
Ilustracja
(c) Hausibek, CC BY-SA 3.0

Widok na jezioro Sareskie w miejscu obsuwu
Położenie
Państwo

 Tadżykistan

Wysokość lustra

3263 m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

79,7 km²

Wymiary
• max długość
• max szerokość


55,8 km
3,3 km

Głębokość
• średnia
• maksymalna


201,8 m
505 m

Objętość

16,074 km³

Hydrologia
Rzeki zasilające

Bartang

Rzeki wypływające

Bartang

Rodzaj jeziora

osuwiskowe

Położenie na mapie Tadżykistanu
Ziemia38°12′06″N 72°45′27″E/38,201667 72,757500

Jezioro Sareskie – jezioro w Tadżykistanie, położone w Pamirze na wysokości 3263 m n.p.m. pomiędzy górami ze szczytami powyżej 5000 m n.p.m. Jest jednym z największych jezior Pamiru – zajmuje powierzchnię 79,6 km². Należy do najgłębszych jezior świata, osiągając 505 m głębokości.

Jezioro zalicza się do kategorii osuwiskowych. Początek formowania się nowego jeziora miał miejsce o godzinie 23:15 w nocy z 18 na 19 lutego 1911, kiedy to na skutek wstrząsu sejsmicznego ze zboczy gór osunęły się skały, które zablokowały i spiętrzyły wody płynącej w dolinie rzeki Bartang. Obryw zasypał wioskę Usoj, zabijając wszystkich znajdujących się w niej w tym czasie mieszkańców. Ilość materiału skalnego, który zniszczył wioskę jest szacowana na 2,2 mld m³, a łączna ilość materiału skalnego, który przegrodził koryto rzeki to 6 mld ton. Osuwisko, które w celu upamiętnienia wioski nazwano Usoj, miało około 700–800 m wysokości i blisko 8 km szerokości. Inne okoliczne wioski, w tym wioska Sarez, legły w gruzach wskutek wstrząsów. W październiku 1911 jezioro miało już długość 20 km. Pierwsze pomiary topograficzne przeprowadził kapitan G. Szpilko, komendant Strażnicy Pamirskiej w 1913. Jezioro miało wtedy długość 28 km, średnią szerokość 1,5 km, i głębokość maksymalną 279 m. Poziom wody podnosił się o 36 cm na dobę. Przez dwa lata jezioro pochłonęło wioski Sarez, Nisor-Daszt i Ircht. Szpilko zaangażował mieszkańca okolicy Tadżyka Nijasza Kabułowa, jako obserwatora przyrostu jeziora. Pierwsze publikacje prasowe dotyczące powstającego jeziora pochodziły z listopada 1913, zaś do międzynarodowej opinii publicznej informacja o Jeziorze Sareskim dotarła w 1914. W kwietniu tego roku woda z jeziora zaczęła przesączać się przez naturalną zaporę. W 1915 kolejne pomiary wykonał I. Prieobrażeński. Po I wojnie światowej i Rewolucji październikowej kolejne ekspedycje badawcze miały miejsce w 1923 i 1925 i były prowadzone kolejno przez N. Korżeniewskiego wraz z I. Rajkową oraz W. Kolesnikowa. W tym czasie powierzchnia jeziora znajdowała się na wysokości 3400 m n.p.m. Odpływ wody z jeziora wynosił 78 m³ na sekundę. W 1926 Lange i Tejchman dokonali pomiarów jeziora. Lange kontynuował badania w 1928. Latem 1929 kolejnych pomiarów dokonał W. A. Judin, który w 1932 jako pierwszy odbył rejs żaglowym kajakiem po jeziorze[1]. Badania jeziora były prowadzone także w następnych latach.

Ze względu na fakt, że ten rejon Pamiru jest aktywny sejsmicznie, a skalne rumowisko jak na kryteria geologiczne bardzo młode, to stabilność tego jeziora jest niska, co oznacza, że położone poniżej tereny Tadżykistanu znajdują się pod stałą groźbą katastrofalnej powodzi.

Przypisy

  1. Zob. Paweł Łuknicki: Wędrówki po Pamirze, s. 219–223.

Bibliografia

  • Paweł Łuknicki: Wędrówki po Pamirze. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1966.

Media użyte na tej stronie

Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Usoi.jpg
(c) Hausibek, CC BY-SA 3.0
Usoi dam with Sarez (right) and Shadau (left) lakes