Jodła kaukaska

Jodła kaukaska
Ilustracja
Sylwetka jodły kaukaskiej
Systematyka[1][2][3]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasanagonasienne
Klasaiglaste
Rządsosnowce
Rodzinasosnowate
Rodzajjodła
Gatunekjodła kaukaska
Nazwa systematyczna
Abies nordmanniana (Steven) Spach
Hist. nat. vég. 11:418. 1841[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Jodła kaukaska, jodła Nordmanna[6] (Abies nordmanniana (Steven) Spach) – gatunek drzew należący do rodziny sosnowatych. Występuje w Zachodniej Azji, w górach Kaukazu – w Turcji, Gruzji, Rosji i Azerbejdżanu[4][5].

Morfologia

Pokrój
Drzewo wysokości 25-30 m, początkowo z koroną wąską, stożkowatą, z wiekiem coraz bardziej kolumnową, ze spiczastym wierzchołkiem. Gałęzie w środkowej części korony rosną poziomo i są dość gęsto osadzone, górne gałęzie mniej wyraźnie skierowane ku górze, niż u jodły pospolitej.
Pień
Kora początkowo gładka, matowoszara, dopiero u starych drzew prostokątnie popękana lub podzielona na płytki.
Liście
Szpilki o długości 2-3 cm są z przodu lekko wycięte, równowąskie, wyraźnie bruzdkowane, z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, pod spodem – z dwoma białymi paskami szparek. Osadzone dwurzędowo na gałązkach bardzo gęsto, skierowane nieco ku przodowi. Roztarte – wydzielają owocowy zapach[6].
Kwiaty
Kwitnie od kwietnia do maja.
Szyszki
Szyszki żeńskie są umieszczone tylko w strefie wierzchołka starszych drzew. W stanie dojrzałym mają długość około 15 cm, są cylindryczne, początkowo bladozielone, w końcu brunatnawe[6].

Zmienność

Wybrane odmiany uprawne:

  • 'Golden Spreader' - bardzo wolno rosnąca karłowa odmiana o zwartym pokroju z charakterystycznym zagłębieniem w środku krzewu. W wieku 10 lаt osiąga około 1 m wysokości i średnicy. Igły krótkie, długości ok. 2 cm, z wierzchu błyszczące i złocisto-żółte, a od spodu matowe, żółtobiałe[7].
  • 'Pendula'

Biologia i ekologia

Coraz powszechniej uprawiana w lasach lub sadzona jako drzewo parkowe także w innych rejonach Europy[6]. Drewno żółtawobiaławe, mocne, długowłókniste.

Jodła kaukaska jest cenionym w Europie zachodniej drzewem na choinki. W samych Niemczech kupuje się rocznie do 26 milionów drzewek. Ważnym producentem jest Dania, gdzie uprawia się ok. 100 milionów jodeł kaukaskich i rocznie eksportuje 5 milionów drzewek. Producenci choinek importują nasiona z krajów wschodniej części basenu Morza Czarnego, przede wszystkim z Gruzji[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-26].
  4. ↑ a b Abies nordmanniana (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-09].
  5. ↑ a b S. Knees, M. Gardner, Abies nordmanniana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2016-01-30] (ang.).
  6. ↑ a b c d Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 250. ISBN 83-7129-141-8.
  7. ↑ Abies nordmanniana (pol.). Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2013-03-19].
  8. ↑ Jürgen Matschke. Nordmannstanne – Saatgutplantagen für sichere Versorgung. „LWF aktuell”. 79, s. 42-44, 2010 (niem.). [dostęp 2014-06-16]. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.