Johann Gerhard Oncken

Johann Gerhard Oncken (ur. 26 stycznia 1800 w Varel, zm. 1 stycznia 1884 w Zurychu) – niemiecki duchowny baptystyczny, pionier baptyzmu w Niemczech i w kontynentalnej części Europy.

Młodość i przełom duchowy

Wychowywał się w rodzinie luterańskiej i w 14. roku życia został konfirmowany[1]. Podczas emigracji do Wielkiej Brytanii zetknął się z prezbiterianami i metodystami. Pod ich wpływem doznał w 1820 przełomu duchowego. Stał się członkiem jednego ze zborów reformowanych w Anglii[1]. W efekcie podjął działalność kolportera Pisma Świętego Edinburgh Bible Society (Edynburskiego Towarzystwa Biblijnego) oraz misjonarza British Continental Society[2].

Początki związków z baptyzmem

Rozważając kwestie teologiczne doszedł do przekonania, iż chrzest dzieci nie ma uzasadnienia w Nowym Testamencie[1]. 22 kwietnia 1834 w rzece Łabie przyjął chrzest na wyznanie wiary przez pełne zanurzenie z rąk przebywającego w Niemczech amerykańskiego duchownego i teologa baptystycznego Barnasa Searsa (1802–1880). Ponieważ wraz z nim chrzest przyjęła jego żona oraz 5 innych osób utworzono wówczas w Hamburgu pierwszy zbór baptystyczny na terenie Niemiec[3]. W konsekwencji oddał się pracy misyjnej mającej na celu szerzenie baptyzmu[2].

Promotor baptyzmu w skali krajowej i kontynentalnej

Nawiązał współpracę z Baptist Board of Foreign Missions (Baptystyczny Zarząd Misji Zagranicznych) i przy wsparciu tej organizacji prowadził działalność misyjną na terenie Królestwa Prus, Austro-Węgier, Bałkanów, Imperium Rosyjskiego i Skandynawii. W 1849 był czołowym inicjatorem powstania Związku Zjednoczonych Zborów Ochrzczonych Chrześcijan w Niemczech i Danii (Bund der vereinigten Gemeinden getaufter Christen in Deutschland und Dänemark) zwanego później Związkiem Niemieckich Zborów Baptystów (Bund deutscher Baptistengemeinden)[2]. W chwili śmierci Onckena Związek ten składał się z 165 zborów i ponad 30 tysięcy członków[1].

Najbliższymi współpracownikami Onckena byli Gotfried Wilhelm Lehmann (1799–1882) i Julius Köbner (1806–1884)[1]. On sam zajmował jednak pierwszorzędną pozycję wśród baptystów niemieckich jako „der Begründer der deutschen Baptismus” („założyciel baptyzmu niemieckiego”) i przywódca ruchu baptystycznego wśród Niemców w różnych ośrodkach całej Europy kontynentalnej[1].

Związki z ruchem baptystycznym na ziemiach polskich

Pierwsze niemieckie zbory baptystyczne powstałe na obecnym terytorium państwa polskiego miały bieżące kontakty z Onckenem, czego wyrazem były jego wizyty w Elblągu, Wrocławiu i Szczecinie[4]. Współpracował z nim także Gotfryd Fryderyk Alf, pionier baptyzmu w Królestwie Kongresowym.

Publikacja pism

Poglądy teologiczne Onckena znalazły sumaryczny wyraz w konfesji z 1847 pt. Glaubensbekenntnis und Verfassung der Gemeinden gläubig getaufter Christen (gewöhnlich "Baptisten" genannt) mit Belegen aus der Heiligen Schrift (Wyznanie wiary i ustrój zborów ochrzczonych wierzących chrześcijan potocznie nazywanych "baptystami" z dowodami z Pisma Świętego)[1]. Jego kazania i przemowy zostały opublikowane m.in. w dziele pt. Licht und Recht. Eine Sammlung von Predigten und Reden (Kassel 1901)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Günter Balders, Oncken, Johann Gerhard (1800-84), [w:] A Dictionary of European Baptist Life and Thought, red. John H.Y. Briggs, Milton Keynes – Colorado Springs 2009 ​ISBN 978-1-84227-535-1​ s. 364.
  2. ↑ a b c Oncken, Johann Gerhard (1800–1884), [w:] William H. Brackney, Historical Dictionary of Baptists, Lanham – London 1999, s. 312.
  3. ↑ Daniel Trusiewicz. Pamiętajmy naszych poprzedników. „Słowo Prawdy”, s. 28, 29, listopad 2008. ISSN 0239-4413. 
  4. ↑ Krzysztof Bednarczyk, Historia zborów baptystów w Polsce do 1939 roku, Warszawa: „Słowo Prawdy”, 1997, s. 26, 30, 39, ISBN 83-86586-02-8, OCLC 830212391.
  5. ↑ Oncken, Johann Gerhard (1800–1884), [w:] William H. Brackney, Historical Dictionary of Baptists, Lanham – London 1999, s. 313.

Bibliografia

  • Günter Balders, Oncken, Johann Gerhard (1800-1884), [w:] A Dictionary of European Baptist Life and Thought, red. John H.Y. Briggs, Milton Keynes – Colorado Springs 2009 ​ISBN 978-1-84227-535-1​ s. 364-365.
  • Oncken, Johann Gerhard (1800–1884), [w:] William H. Brackney, Historical Dictionary of Baptists, Lanham – London 1999, s. 312-313.

Linki zewnętrzne