Johann Klier

Johann Klier
SS-Unterscharführer SS-Unterscharführer
Data i miejsce urodzenia

15 lipca 1901
Stadtsteinach

Data i miejsce śmierci

18 lutego 1955
Frankfurt nad Menem

Przebieg służby
Lata służby

1942–1945

Formacja

Flag of the Schutzstaffel.svg Schutzstaffel

Johann Klier (ur. 15 lipca 1901 w Stadtsteinach, zm. 18 lutego 1955 we Frankfurcie nad Menem) – niemiecki piekarz, SS-Unterscharführer, uczestnik akcji T4, członek załogi obozu zagłady w Sobiborze, sądzony a następnie uniewinniony w jednym z pierwszych procesów załogi Sobiboru (1950).

Życiorys

Po ukończeniu szkoły podstawowej terminował na piekarza[1]. Tytuł mistrza piekarskiego zdobył w 1931 roku[2]. W latach 1934–1940 pracował w zakładach metalurgicznych we Frankfurcie nad Menem[1]. Od 1933 roku był członkiem NSDAP i SA[2].

W 1940 roku został zwerbowany do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych umysłowo. Skierowano go do „ośrodka eutanazji” w Hadamarze, gdzie pracował jako technik i odpowiadał m.in. za funkcjonowanie systemu grzewczego[1].

Podobnie jak wielu innych uczestników akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. W sierpniu 1942 roku rozpoczął służbę w obozie zagłady w Sobiborze. Powierzono mu kierownictwo nad obozową piekarnią. Ponadto nadzorował żydowskich więźniów, którzy sortowali i pakowali buty zrabowane zagazowanym ofiarom[1]. Został zapamiętany jako jeden z nielicznych esesmanów, którzy łagodnie traktowali więźniów[1]. Jako kierownik piekarni miał potajemnie wydawać im dodatkowe racje chleba[3]. Był też jedynym członkiem obozowej załogi, który nie nosił ze sobą pejcza[4]. Latem 1943 roku miał jakoby ostrzegać więźniów, że obóz wkrótce ulegnie likwidacji[5][6].

14 października 1943 roku, gdy w Sobiborze wybuchło powstanie więźniów, przebywał na urlopie. Niedługo później obóz uległ likwidacji[1]. Robert Jührs, jeden z członków załogi Sobiboru, twierdził, że Klier uczestniczył w egzekucji ostatniej grupy więźniów, którzy pracowali przy rozbiórce obozowych budynków i zacieraniu śladów ludobójstwa[7][8]. Później podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt” został przeniesiony do Włoch[1]. Prawdopodobnie pełnił służbę w obozie koncentracyjnym Risiera di San Sabba w Trieście. W ostatnim okresie wojny trafił do alianckiej niewoli. Od maja do czerwca 1945 roku przebywał w obozie jenieckim we Włoszech. W grudniu tegoż roku, już po powrocie do Niemiec, został internowany. Na wolność wyszedł dopiero w lutym 1949 roku[2].

W 1946 roku niemiecka prokuratura we Frankfurcie nad Menem wszczęła śledztwo przeciwko Josefowi Hirtreiterowi, który był podejrzewany o uczestnictwo w zbrodniach popełnionych w ośrodku w Hadamarze. W czasie śledztwa Hirtreiter podał nazwiska kilku kolegów z Hadamaru, którzy podobnie jak on zostali skierowani do służby w obozach zagłady w okupowanej Polsce. Jednym z nich był Klier[9]. Postępowanie przygotowawcze przeciwko niemu i Hubertowi Gomerskiemu zostało wszczęte w 1949 roku[10]. Był sądzony wraz z Gomerskim we Frankfurcie nad Menem[11]. W czasie procesu utrzymywał, iż działał w stanie przymusu, wykonując zbrodnicze rozkazy przełożonych w obawie o własne życie. Żaden z byłych więźniów Sobiboru, którzy występowali na procesie w charakterze świadków, nie podważył jego linii obrony. Co więcej, zeznawali oni na jego korzyść, opisując go jako esesmana, który nie tylko nie nadużywał władzy, lecz wręcz udzielał więźniom pomocy[12]. W konsekwencji wyrokiem z 25 sierpnia 1950 roku został uniewinniony. Sądzony wraz z nim Gomerski usłyszał wyrok dożywotniego więzienia[11][13].

Klier zmarł w lutym 1955 roku[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Webb 2017 ↓, s. 335.
  2. ↑ a b c d The Sobibor Perpetrators An overview of the German and Austrian SS and Police Staff. deathcamps.org. [dostęp 2017-12-31].
  3. ↑ Arad 1999 ↓, s. 196.
  4. ↑ Bem 2014 ↓, s. 200.
  5. ↑ Bem 2014 ↓, s. 267.
  6. ↑ Webb 2017 ↓, s. 124.
  7. ↑ Bem 2014 ↓, s. 294.
  8. ↑ Webb 2017 ↓, s. 153.
  9. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 36.
  10. ↑ „Die historische Wahrheit kund und zu wissen tun“. Die justizielle Aufarbeitung von NS-Verbrechen in Hessen. fritz-bauer-institut.de. [dostęp 2019-01-19].
  11. ↑ a b Bem 2014 ↓, s. 309.
  12. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 36–37.
  13. ↑ Webb 2017 ↓, s. 371–372.

Bibliografia

  • Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington i Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.)
  • Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
  • Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.)
  • Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.)

Media użyte na tej stronie

SS-Unterscharführer.svg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the NCO-rank/ Officer Aspirant rank “SS-Unterscharfuehrer/ SS-Junker” until 1945.