John P. Meier

John Paul Meier (ur. 8 sierpnia 1942, zm. 18 października 2022^[1]) – amerykański duchowny katolicki, naukowiec zajmujący się badaniami nad Nowym Testamentem oraz judaizmem i chrześcijaństwem w starożytności, jeden z czołowych przedstawicieli tzw. trzeciej fali współczesnych badań nad Jezusem historycznym (ang. third quest). Znany zwłaszcza jako autor pięciotomowej monografii Żyd z marginesu: nowe spojrzenie na historycznego Jezusa (ang. A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus). Aktualnie pracuje jako profesor na Wydziale Teologii na University of Notre Dame^[2].

Monografia o Jezusie historycznym

W swojej monografii A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus Meier używa współczesnych metod historycznych, by dotrzeć do wiedzy o historycznym Jezusie (w odróżnieniu od odkrywania Jezusa biblijnego, do analizy włączane są źródła niekanoniczne i wiedza o epoce).

Tom 1

Meier w pierwszej części tomu szczegółowo analizuje i ocenia wartość materiału w dostępnych źródłach na temat Jezus historycznego. Dochodzi do wniosku, że oprócz Ewangelii kanonicznych, mamy dostęp do bardzo skąpych informacji.

Następnie Meier formułuje następujące kryteria metodologiczne do odróżnienia słów i czynów Jezusa od teologii wczesnych naśladowców:

• kryterium zakłopotania (ang. criterion of embarrassment) – przekazy, które były według współczesnej wiedzy niewygodne dla wczesnych wyznawców, są lepiej umocowane niż pozostałe.
• kryterium nieciągłości (ang. criterion of discontinuity) – jeśli przekaz o słowach lub czynach Jezusa nie może zostać wywiedziony z judaizmu lub wczesnego Kościoła, może być autentyczny.
• kryterium wielu źródeł (ang. criterion of multiple attestation) – im więcej niezależnych tradycji i form mówi o czynach lub słowach Jezusa, tym większe prawdopodobieństwo, że są autentyczne.
• kryterium spójności (ang. criterion of coherence) – nawet jeśli pierwsze cztery kryteria są spełnione, pożądana jest niesprzeczność między różnymi czynami i słowami Jezusa.
• kryterium odrzucenia i egzekucji (ang. criterion of rejection and execution) – jako że znany jest tragiczny koniec publicznej działalności Jezusa, można tę wiedzę wykorzystać w ocenie, które słowa i czyny Jezusa mogły wywołać wrogość, szczególnie u ówczesnych możnych.

Kryteria należy stosować łącznie, a nawet to pozwala jedynie na ocenę prawdopodobieństwa autentyczności danej tradycji. Meier podaje także słabości każdego z tych kryteriów, postrzeganego wyłącznie pojedynczo.

Do powyższych (pierwszorzędnych) Meier dodaje kryteria drugorzędne: kryterium śladów aramejskiego, kryterium palestyńskiego środowiska, kryterium barwności narracji, kryterium tendencji rozwoju tradycji synoptycznej oraz kryterium historycznego założenia. Podczas gdy 2 ostatnie uważa on za praktycznie bezużyteczne, pierwsze 3 z nich według niego same w sobie nie są wystarczającymi dowodami (czy pozytywnie czy negatywnie traktowane), ale mogą służyć do dodatkowej weryfikacji przypadków już potwierdzonych przez kryteria pierwszorzędne.

W dalszej części tomu Meier analizuje pochodzenie Jezusa, jego kontekst kulturowy i edukację oraz relacje rodzinne. Na końcu proponuje zarys chronologii życia Jezusa.

Tom 2

Meier analizuje powiązania Jezusa z Janem Chrzcicielem (którego uznaje za jego mentora), przesłanie Jezusa (proklamacja Królestwa Bożego) i świadectwa cudów Jezusa.

Tom 3

Meier próbuje umiejscowić Jezusa w kontekście jego naśladowców, uczniów i stronnictw w ówczesnej Palestynie (faryzeuszy, saduceuszy, esseńczyków, samarytan, skryb i zelotów).

Tom 4

Meier analizuje stosunek Jezusa do prawa Mojżeszowego w kwestiach takich jak rozwód, przysięgi, przestrzeganie szabatu, czystość rytualna oraz podejmuje temat przykazań miłości w Ewangeliach.

Tom 5

Meier analizuje autentyczność przypowieści Jezusa. Tom ukazał się w 2016 roku.

Opinie i nawiązania

Benedykt XVI w Jezusie z Nazaretu pisze o monografii Meiera: To wielotomowe dzieło amerykańskiego egzegety stanowi pod wieloma względami model metody historyczno-krytycznej, w którym widać zarówno jej znaczenie, jak i granice^[3].

Bibliografia

• John Paul Meier, A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, Anchor Bible Reference Library:
  • volume 1, The Roots of the Problem and the Person, 1991, ISBN 0-385-26425-9
  • volume 2, Mentor, Message, and Miracles, 1994, ISBN 0-385-46992-6
  • volume 3, Companions and Competitors, 2001, ISBN 0-385-46993-4
  • volume 4, Law and Love, 2009, ISBN 0-300-14096-7
  • volume 5, Probing the Authenticity of the Parables, 2016, ISBN 978-0-3002-1190-0

Przypisy