Jolanta Wadowska-Król

Jolanta Wadowska-Król (2021)

Jolanta Wadowska-Król (ur. 27 czerwca 1939 roku w Katowicach) – polska lekarka pediatra, Honorowa Obywatelka Miasta Katowice^[1].

Życiorys

Studiowała na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu. W 1968 roku uzyskała specjalizację z zakresu pediatrii i podjęła pracę w Poradni Rejonowej w Szopienicach, a później w Dąbrówce Małej.

W pracy zawodowej kontynuowała dzieło doktora Edmunda Gryglewicza, zajmującego się przed nią problematyka występowania ołowicy w Szopienicach. U swoich małych pacjentów zauważyła szereg objawów i dolegliwości mogących sugerować zatrucie metalami ciężkimi, co zgłosiła Wojewódzkiemu Konsultantowi Medycznemu – profesor Bożenie Hager-Małeckiej. Przy częściowym wsparciu dyrekcji Huty Metali Nieżelaznych rozpoczęła badania narażenia na ołów u dzieci z Szopienic, Burowca oraz Dąbrówki Małej. Przebadano ponad 4,5 tysiąca dzieci. Już po otrzymaniu wstępnych wyników okazało się, że skala problemu zatrucia ołowiem u dzieci na tym obszarze jest ogromna, a wyniki badań są wręcz przerażające.

Publikacja wyników w 1974 roku w rozprawie doktorskiej wywołała reakcję rządzącej wówczas w Polsce PZPR. Nastąpiły naciski, presja, rozmowy ostrzegawcze, a nawet groźby, by wycofała się z tych działań. Władze uczelni, mimo wysokiej oceny promotora, nie dopuszczały do obrony doktoratu ani publikacji otrzymanych wyników. Wszystkie egzemplarze rozprawy w tajemniczy sposób zaginęły^[2].

Batalia na rzecz poprawy stanu zdrowia dzieci, rozpoczęta przez doktor Wadowską-Król, przyniosła jednak znaczące efekty. Zorganizowano leczenie tysięcy dzieci dotkniętych zagrożeniem ołowicy w sanatoriach w Istebnej i Rabce. W 1975 r. Miejska Rada Narodowa w Katowicach zdecydowała o rozbiórce domów stojących najbliżej komina huty. W utajnionym uzasadnieniu napisano, że „budynki są w strefie stwarzającej bezpośrednie zagrożenie życiu i zdrowiu mieszkańców”. Wysiedleni otrzymali nowe mieszkania^[3]. Władze dostrzegły problem skażenia środowiska Szopienic i zaczęto finansować dzieciom w tej dzielnicy mleko. Te działania spowodowały poprawę zdrowia małych pacjentów oraz wpłynęły korzystnie na stan środowiska Szopienic. Wzrosła również świadomość mieszkańców w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom powstałym w rezultacie koncentracji szkodliwych pierwiastków w ich otoczeniu.

Mural poświęcony Jolancie Wadowskiej-Król w Katowicach, przy ulicy Gliwickiej 58

Przeszła na emeryturę w roku 2011. Jej sylwetkę przywołała w 2013 roku „Gazeta Wyborcza” reportażem „Ołowiane dzieci człapią jak bociany”^[4]. W konsekwencji powstało wiele inicjatyw mających na celu uhonorowanie lekarki. W wyniku starań podejmowanych przez Fundację na Rzecz Dzieci „Miasteczko Śląskie” otrzymała w 2013 roku nagrodę Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach „Zielony Czek” dla osób wyróżniających się w działalności proekologicznej^[5]. We wrześniu 2013 roku podczas uroczystości wręczenia Śląskiej Nagrody Obywatelskiej w Katowicach otrzymała z rąk posła do Parlamentu Europejskiego Marka Migalskiego Nagrodę Specjalną^[6]. W marcu 2015 roku została wyróżniona przez Rzecznika Praw Obywatelskich Odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka^[7]. W październiku 2015 roku podczas inauguracji nowego roku akademickiego rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego wręczył jej medal za działalność społeczną oraz promowanie uczelni^[8]. We wrześniu 2017 roku otrzymała tytułu „Honorowego Obywatela Miasta Katowice”^[9]. W 2018 roku została laureatką Nagrody im. Wojciecha Korfantego^[10]. W listopadzie tego samego roku odsłonięto w Katowicach przy ulicy Gliwickiej mural Andrzeja Wieteszki poświęcony lekarce^[11].

Młodzież jednej z katowickich szkół zrobiła o niej film pt. „Matka Boska Szopienicka”^[12].

We wrześniu 2020 roku Uniwersytet Śląski w Katowicach rozpoczął procedurę nadania Jolancie Wadowskiej-Król tytułu doktora honoris causa^[13]. Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego został nadany Jolancie Wadowskiej-Król w czerwcu 2021 roku^[14].

Przypisy