Julius Dinder

Julius Dinder

Prymas Polski
Kraj działania	Królestwo Prus
Data i miejsce urodzenia	9 marca 1830 Reszel
Data i miejsce śmierci	30 maja 1890 Poznań
Arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański
Okres sprawowania	1886–1890
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	8 czerwca 1859
Sakra biskupia	30 maja 1886

Julius Dinder (ur. 9 marca 1830 w Reszlu, zm. 30 maja 1890 w Poznaniu) – niemiecki duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański oraz prymas Polski w latach 1886–1890.

Życiorys

Teologii uczył się w Lyceum Hosianum w Braniewie. 8 czerwca 1856 otrzymał święcenia kapłańskie i został wikariuszem w Biskupcu, a następnie proboszczem w Gryźlinach. Pracując wśród warmińskich katolików, z których większość była Polakami, w pewnym stopniu opanował język polski. W 1868 został proboszczem w jednej z królewieckich parafii^[1]. Następnie został powołany na dziekana dekanatu sambijskiego oraz honorowego kanonika warmińskiego.

27 lutego 1886 został niespodziewanie, jako pierwszy od średniowiecza nie-Polak, powołany na urzędy arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego i poznańskiego. Nominację tę zawdzięczał kanclerzowi Ottonowi von Bismarckowi, który sprzeciwiał się obsadzeniu tych archidiecezji Polakami, oraz uległości papieża Leona XIII, który postanowił nie zaostrzać konfliktu z Cesarstwem Niemieckim.

W planach Bismarcka Dinder miał stać się jego współpracownikiem w dziele germanizacji^[2]. W rzeczywistości postawa arcybiskupa była pełna sprzeczności. Musiał godzić oczekiwania wrogo nastawionego do katolików kanclerza ze zdecydowaną postawą wiernych i duchowieństwa obu diecezji. Z jednej strony wprowadził do obu kapituł kilku niemieckich duchownych, a w 1887 nie sprzeciwił się usunięciu z religii języka polskiego, z drugiej zaś na swojego biskupa pomocniczego w Gnieźnie powołał Józefa Cybichowskiego, a na wikariuszy generalnych Edwarda Likowskiego w Poznaniu i Jana Korytkowskiego w Gnieźnie. Starał się także o cofnięcie represji z okresu kulturkampfu, odtwarzając oba konsystorze i odzyskując majątki oraz archiwa obu archidiecezji.

„Kurier Poznański” napisał we wspomnieniu pośmiertnym: „wszystko, co zrobił, tchnęło w pierwszej linii poczuciem sprawiedliwości i pewnej życzliwości, która jednała mu serca i umysły”^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Kozłowski J.: Wielkopolska pod zaborem pruskim w latach 1815–1918. Poznań: 2004. ISBN 83-7177-228-9.

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Juliusa Dindera na stronie archidiecezji gnieźnieńskiej (arch.). [dostęp 2021-06-17].
• Julius Dinder w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2012-01-15]
• Na arcybiskupstwo gnieźnieńsko-poznańskie, „Wielkopolanin” (1886-01-30), s. 1 [dostęp 2012-01-15]