KS Toruń

KS Toruń

Pełna nazwa	Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna
Przydomek	Toruńskie Anioły, Krzyżacy
Barwy	żółto-niebiesko-białe[1]
Data założenia	21 lutego 1962[2]
Debiut w najwyższej lidze	4 kwietnia 1976
Liga	Ekstraliga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Siedziba	Toruń
Adres	ul. Pera Jonssona 7 87-100 Toruń
Stadion	Motoarena Toruń im. Mariana Rosego
Właściciel	Przemysław Termiński[3]
Prezes	Ilona Termińska[4]
Trener	Robert Sawina[5]
Strona internetowa

Klub Sportowy Toruń – polski klub żużlowy z siedzibą w Toruniu, 4-krotny drużynowy mistrz Polski. Klub powstał w 1962 roku, niemniej jego początki sięgają lat wcześniejszych, a samych tradycji żużlowych w Toruniu, których jest kontynuatorem, lat przedwojennych. Występuje w PGE Ekstralidze. Swoje mecze domowe rozgrywa na Motoarenie Toruń. Od sezonu 2022 sponsorem tytularnym drużyny jest firma For Nature Solutions Sp. z o.o., w związku z czym zespół występuje w lidze pod nazwą For Nature Solutions Apator Toruń^[6].

W przeszłości klub funkcjonował jako wielosekcyjny, a na przestrzeni lat obok sekcji żużlowej, istniejącej od chwili jego założenia, istniały także sekcje: brydża sportowego, hokeja na lodzie, jazdy szybkiej na lodzie, pływania i szachów.

W 2019 roku „Toruńskie Anioły”, tj. środowisko toruńskich żużlowców, zostały uhonorowane poprzez odsłonięcie „katarzynki” w Piernikowej Alei Gwiazd na toruńskim Rynku Staromiejskim^[7].

Nazwa

Klub powstał w 1962 roku przy Pomorskich Zakładach Wytwórczych Aparatury Niskiego Napięcia „Apator”, które pojawiły się w toruńskim żużlu już rok wcześniej. W pierwszych latach formalnie działał w strukturach Federacji Sportowej „Stal”. Do 2005 roku nazywał się Klub Sportowy „Apator”, przy czym wcześniej – z uwagi na formalne działanie w strukturach federacji – funkcjonował zarazem jako Klub Sportowy „Stal” oraz Klub Sportowy „Stal-Apator”. Z końcem 2005 roku, po wycofaniu się z klubu firmy „Apator” SA, stowarzyszenie – bo w takiej formie ówcześnie funkcjonował klub – zmieniło nazwę na Klub Sportowy Toruń, natomiast z końcem 2006 roku zostało udziałowcem nowo powstałej spółki, która – w związku z profesjonalizacją najwyższej klasy rozgrywkowej – przejęła prawa do drużyny. Zbiegło się to w czasie z przejęciem klubu przez Romana Karkosika i spółka przyjęła wówczas nazwę Klub Sportowy Toruń Unibax Spółka Akcyjna. Z końcem 2014 roku nastąpiły kolejne przekształcenia właścicielskie – udziały przejął Przemysław Termiński – i od tamtej pory nazwa klubu to Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna.

Historia

Protoplaści

Pierwsze zawody żużlowe rozegrano w Toruniu w 1930 roku. Ścigano się w kategoriach według pojemności silnika. Czarny sport rozwijał się w grodzie Kopernika aż do wybuchu II wojny światowej. Zaraz po wojnie – w 1946 roku, tradycja toruńskiego żużla odrodziła się w postaci Toruńskiego Klubu Motocyklowego. W tamtym okresie pierwsze kroki na żużlu stawiał między innymi Zbigniew Raniszewski, którego karierę przerwała tragiczna śmierć w trakcie zawodów rozgrywanych w Wiedniu 21 kwietnia 1956 roku. Od 1957 roku toruński klub działał w ramach Ligi Przyjaciół Żołnierza, a dwa lata później zadebiutował w rozgrywkach III ligi, zajmując 7. miejsce. Do II ligi LPŻ Toruń awansował wskutek reorganizacji rozgrywek w 1960 roku, jednak w swoim debiutanckim drugoligowym sezonie zajął ostatnie miejsce w grupie „zachód”.

Patronat PZWANN

W 1962 roku powstał Klub Sportowy „Apator”, który swoją nazwę wziął od Pomorskich Zakładów Wytwórczych Aparatury Niskiego Napięcia (według części źródeł Klub Sportowy „Stal” – od nazwy federacji sportowej). W latach 60. pierwsze medale dla toruńskiego żużla zdobył między innymi Marian Rose. Popularny Maryś osiągnął sukcesy zarówno na krajowym podwórku, jak i na arenie międzynarodowej. Jego największym sukcesem był złoty medal drużynowych mistrzostw świata z 1966 roku. W tym samym sezonie Rose zdobył srebrny medal indywidualnych mistrzostw Polski. Jego karierę przerwał wypadek 19 kwietnia 1970 roku na torze w Rzeszowie, w którym torunianin poniósł śmierć.

W 1973 roku Stal Toruń zajęła 2. miejsce w rozgrywkach II ligi, jednak w spotkaniach barażowych o awans do I ligi lepsza okazała się Polonia Bydgoszcz. Dwa lata później torunianie ponownie zajęli 2. miejsce w II-ligowych rozgrywkach i ponownie przegrali spotkania barażowe z bydgoszczanami, jednak powiększenie liczebności I ligi do 10 zespołów pozwoliło torunianom awansować do najwyższej klasy rozgrywek.

W pierwszym sezonie w I lidze torunianie obronili miejsce w elicie, zajmując 8. miejsce na koniec sezonu. W tym samym 1976 roku w historii klubu miało miejsce kolejne tragiczne wydarzenie – 25 lipca w czasie zawodów w Częstochowie w jednym z wyścigów upadł Kazimierz Araszewicz i kilka minut po dotarciu do szpitala zmarł w wyniku obrażeń odniesionych na torze. W 1979 roku torunianie zajęli w ligowej tabeli 4. miejsce, mając szanse na medal do ostatniego meczu. Liderami drużyny byli Jan Ząbik oraz Wojciech Żabiałowicz.

Pierwsze sukcesy

To, co nie udało się cztery lata wcześniej, udało się w 1983 roku. Liderem drużyny był Żabiałowicz, wspierany przez Jana Woźnickiego i Eugeniusza Miastkowskiego. Zespół prowadzony przez trenera Andrzeja Pogorzelskiego nie przegrał ani jednego meczu na własnym torze, ponadto trzykrotnie triumfował na wyjazdach. 24 punkty zdobyte do ligowej tabeli wystarczyły do zajęcia 3. miejsca w lidze i zdobycia pierwszego, brązowego medalu w rozgrywkach o drużynowe mistrzostwo Polski.

Trzy lata później – w 1986 roku, Apator Toruń świętował jeszcze większy sukces, jakim był złoty medal w rozgrywkach ligowych. Przez niemal cały sezon o prymat najlepszej drużyny w kraju torunianie rywalizowali z rywalem zza miedzy – bydgoską Polonią. Drogę do toruńskiego złota otworzyła porażka bydgoszczan na własnym torze ze Stalą Gorzów Wielkopolski w końcówce sezonu. Po wygranej w ostatnim meczu z Kolejarzem Opole 64:26 – torunianie po raz pierwszy mogli świętować tytuł najlepszej drużyny w kraju. W latach 80. oprócz sukcesów ligowych żużlowcy Apatora odnosili coraz więcej sukcesów w innych rozgrywkach – zdobywali złote medale w indywidualnych mistrzostwach Polski, młodzieżowych drużynowych mistrzostwach Polski, a także mistrzostwach Polski par klubowych.

6 czerwca 1987 roku na torze w Toruniu odbył się półfinał mistrzostw świata par. W zawodach, w czasie których w każdym wyścigu startowało po 6 zawodników, triumfowali Duńczycy – Hans Nielsen i Erik Gundersen, przed parą Nowej Zelandii – Mitchem Shirrą i Davidem Barghem, oraz Polakami – Wojciechem Żabiałowiczem i Romanem Jankowskim.

Złote lata 90.

Podobizna Pera Jonssona

W pierwszej połowie lat 90. torunianie nie schodzili z podium, zdobywając seryjnie medale w lidze, a także w innych rozgrywkach krajowych. Drugi złoty medal ligowy torunianie zdobyli w 1990 roku, już w nieco zmienionym składzie. W klubie pojawił się m.in. Szwed Christer Karlsson, który jako pierwszy zawodnik zagraniczny założył plastron z Aniołem na piersi, oraz trójka młodych muszkieterów: Robert Sawina, Jacek Krzyżaniak, Mirosław Kowalik, która przebojem wdzierała się do krajowej czołówki. Liderem ciągle był jednak Wojciech Żabiałowicz. Tym razem torunianie zapewnili sobie tytuł już kilka ligowych kolejek przed końcem, deklasując w tabeli pozostałych rywali.

W 1991 roku kariery zakończyli Wojciech Żabiałowicz i Eugeniusz Miastkowski, jednak w zespole byli już ich następcy. W polskiej lidze pojawiało się również wielu zawodników zza granicy, wśród których był Szwed Per Jonsson. Indywidualny mistrz świata z 1990 roku trafił rok później do Torunia, zostając jego liderem. Karierę Długiego Pera przerwał jednak upadek w czasie derbów Pomorza w Bydgoszczy w 1994 roku, po którym Jonsson zmuszony został do poruszania się przy pomocy wózka inwalidzkiego. Także na początku lat 90. rozbłysła gwiazda Tomasza Bajerskiego, który mimo młodego wieku zaczął odgrywać coraz poważniejszą role w toruńskim zespole. W sezonie 1996 torunianie byli bardzo blisko kolejnego złota, jednak musieli zadowolić się srebrnym medalem, po porażce w dwumeczu o złoty medal z Włókniarzem Częstochowa.

Po tym sezonie skład Aniołów uległ pewnym zmianom, a zespół osiągał gorszy rezultat przez kilka kolejnych sezonów. W 1999 roku torunianie zmuszeni byli nawet do rozgrywania spotkań barażowych o utrzymanie w najwyższej klasie rozgrywkowej, jednak poradzili sobie wówczas z Polmosem Zielona Góra.

XXI wiek

Wiesław Jaguś

Powrót na ligowe podium miał miejsce w roku 2001, kiedy to w składzie torunian pojawili się Szwedzi: Tony Rickardsson i Andreas Jonsson, a także wrócił po czterech latach spędzonych w Pergo Gorzów Wielkopolski Tomasz Bajerski. Taki zespół, wsparty ponadto Wiesławem Jagusiem, Robertem Kościechą oraz Tomaszem Chrzanowskim do ostatniego meczu, a nawet ostatniego biegu w sezonie, rywalizował o złoto z Atlasem Wrocław. Ostatecznie torunianie wygrali ostatni mecz z ekipą wrocławską 48:42 i zapewnili sobie trzeci tytuł drużynowych mistrzostw Polski. Kolejnego mistrzostwa nie udało się torunianon zdobyć w 2003 roku, kiedy to zmontowali drużynę, w której startowali m.in. mistrz świata Tony Rickardsson, wicemistrz Jason Crump, ponadto dwaj uczestnicy cyklu Grand Prix: Piotr Protasiewicz i Tomasz Bajerski, a na dokładkę jeszcze Wiesław Jaguś i Robert Sawina. Zespół ten jednak zdołał wywalczyć tylko srebrny medal, po przegraniu finałowego meczu z Włókniarzem w Częstochowie. Po sezonie zespół opuściło kilku czołowych jeźdźców, jednak w latach 2004 i 2005 torunianie plasowali się w górnej części ligowej tabeli.

Przed 2006 rokiem ze sponsoringu toruńskiego klubu wycofała się firma Apator, a dodatkowo drużynę opuścił Jason Crump. W jego miejsce w drużynie pojawili się Duńczycy: Bjarne Pedersen oraz Niels Kristian Iversen. Pomimo kilku zwycięstw na początku sezonu, torunianie w drugiej jego części mieli problemy finansowe, które odbiły się na wynikach. Ostatecznie KS Toruń zajął 7. miejsce w ekstralidze i musiał spotkać się w barażach o utrzymanie z KM Ostrów. Oba spotkania barażowe torunianie wygrali i zapewnili sobie dalszy ekstraligowy byt.

Era Unibaksu

Ryan Sullivan

Jesienią 2006 roku toruński klub przejął Roman Karkosik, a nazwa klubu zmieniła się na Klub Sportowy Toruń Unibax Spółka Akcyjna. W składzie torunian znaleźli się ponownie Ryan Sullivan i Robert Kościecha, a także Matej Žagar. Żużlowcy Unibaksu wygrali rundę zasadniczą Speedway Ekstraligi, a następnie po wyeliminowaniu Unii Tarnów i Atlasu Wrocław w rundzie play-off dotarli do finału rozgrywek, gdzie spotkali się z Unią Leszno. Tu jednak lepsi okazali się leszczynianie, a torunianom pozostało cieszyć się ze srebrnych medali.

Przed sezonem 2008 torunianie dokonali kolejnych zmian w zespole. Drużynę opuścili Matej Žagar i Aleš Dryml, a ich miejsce zajęli Hans N. Andersen i Chris Holder. W pierwszych ośmiu spotkaniach Unibax był niepokonany i pewnie zmierzał po czwarty tytuł mistrzowski. Następnie przyszły jednak dwie porażki na własnym torze z Unią Leszno i Włókniarzem Częstochowa, i to właśnie na rzecz częstochowian torunianie stracili pozycje lidera w Speedway Ekstralidze. W rundzie play-off Unibax najpierw wyeliminował gorzowską Stal, a następnie w półfinale okazał się lepszy od ZKŻ Zielona Góra. W finale ponownie spotkały się drużyny Unii Leszno i Unibaksu Toruń. W pierwszym spotkaniu – w Lesznie, lepszy okazał się Unibax, wygrywając 49:41. Także w rewanżu, który był ostatnim w historii pojedynkiem na stadionie przy ul. Broniewskiego 98, Anioły były lepsze, wygrywając tym razem 47:43. To oznaczało, że Unibax Toruń zdobył złoty medal, zostając po raz czwarty w historii drużynowym mistrzem Polski. W całym sezonie torunianie wygrali 17 spotkań (w tym aż dziewięć z dziesięciu spotkań wyjazdowych), przegrywając tylko trzykrotnie. Liderami drużny byli Wiesław Jaguś, Ryan Sullivan i Chris Holder.

Rozgrywki ligowe

Poszczególne sezony

Sezon	Rozgrywki ligowe				Uwagi
	Liga		Miejsce
1959	III	III liga	7/8		Awans w wyniku reorganizacji rozgrywek – podjęto decyzję o likwidacji III ligi
1960	II	II liga	11/11
1961		II liga	7/11
1962		II liga	3/12
1963		II liga	6/12	7/12
1964		II liga	7/11
1965		II liga	4/9	5/9
1966		II liga	5/9
1967		II liga	6/10	7/10
1968		II liga	7/9
1969		II liga	8/9
1970		II liga	8/8
1971		II liga	4/8
1972		II liga	3/8
1973		II liga	2/8		Przegrane baraże o awans
1974		II liga	5/8
1975		II liga	2/8		Przegrane baraże o awans
					Awans w wyniku reorganizacji rozgrywek – podjęto decyzję o powiększeniu I ligi[a]
1976	I	I liga	8/10
1977 1		I liga	8/10
1978 1		I liga	8/10
1979		I liga	4/10
1980		I liga	6/10
1981		I liga	7/10
1982		I liga	6/10
1983		I liga	3/10
1984		I liga	5/10
1985		I liga	5/10
1986		I liga	1/10
1987		I liga	4/10
1988		I liga	7/10
1989		I liga	4/10
1990		I liga	1/8
1991		I liga	3/8
1992		I liga	3/10
1993		I liga	3/10
1994		I liga	3/10
1995		I liga	2/10
1996		I liga	2/10
1997		I liga	4/10
1998		I liga	5/10
1999		I liga	7/10		Wygrane baraże o utrzymanie
2000		Ekstraliga	4/8
2001		Ekstraliga	1/8
2002		Ekstraliga	5/8
2003		Ekstraliga	2/8
2004		Ekstraliga	4/8
2005		Ekstraliga	4/8
2006		Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
2007		Ekstraliga	2/8
2008		Ekstraliga	1/8
2009		Ekstraliga	2/8
2010		Ekstraliga	3/8
2011		Ekstraliga	4/8
2012		Ekstraliga	3/10
2013		Ekstraliga	2/10
2014 2		Ekstraliga	5/8
2015		Ekstraliga	4/8
2016		Ekstraliga	2/8
2017		Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
2018		Ekstraliga	5/8
2019		Ekstraliga	8/8
2020	II	I liga	1/8
2021	I	Ekstraliga	6/8
2022		Ekstraliga	4/8

¹ W latach 1977–1978 w rozgrywkach ligowych występowała również Grudziądzka Sekcja Żużlowa, która była filią ówczesnej Stali Toruń^[b].
² Zgodnie z decyzją Trybunału PZM klub rozpoczął rozgrywki z 8 punktami ujemnymi^[c].

Bilans spotkań

Stan na 24 września 2022

¹ Do statystyki nie wliczono przegranego przez torunian meczu z 1964 roku, ponieważ zespół Sparty Śrem wycofał się w trakcie rozgrywek a mecze z jego udziałem anulowano.

Derby Pomorza

Derby Pomorza to spotkania drużyn żużlowych z Torunia i Bydgoszczy. Dotychczas rozegrano 86 ligowych pojedynków derbowych, podczas których drużyna toruńska odniosła 50 zwycięstw nad bydgoszczanami, zespół z Bydgoszczy 34 razy pokonał drużynę z Torunia, a 2 spotkania zakończyły się remisem. Poza ligowymi potyczkami rozegrano także 4 spotkania w barażach o wejście do I ligi. Spotkania te odbyły się w 1973 i 1975. Bilans tych meczów to 2 zwycięstwa ówczesnej Stali Toruń i 2 Polonii Bydgoszcz.

Derbami Pomorza nazywana jest także rywalizacja z GKM-em Grudziądz. Jak dotąd odbyło się 20 pojedynków toruńsko-grudziądzkich. Bilans tych meczów to 11 zwycięstw torunian, 8 grudziądzan i 1 remis.

Stadiony

Stadion KS Apator

Stadion KS Apator

Toruński klub żużlowy nie posiada własnego stadionu, od zawsze korzysta z obiektów miejskich. Pierwszym miejscem gdzie w Toruniu odbywały się wyścigi motocyklowe był Stadion Miejski przy ul. Sportowej. Następnie żużlowcy przenieśli się na dawny wojskowy stadion przy ulicy Broniewskiego. Wówczas tor liczył około 500 metrów. W roku 1950 na nowym torze odbyły się pierwsze zawody motocyklowe. W kolejnych latach tor dostosowywano do wymogów żużlowych, czego efektem było oficjalne otwarcie zmodernizowanego toru, które przy asyście 10 tysięcy kibiców miało miejsce 20 października 1957 roku o godz. 14^[8]. Tor otrzymał imię Zbigniewa Raniszewskiego. Kiedy w 1962 roku powstał profesjonalny klub żużlowy, to on stał się naturalnym gospodarzem obiektu. W kolejnych latach dodawano ogrodzenie toru, częściowe zadaszenie trybuny głównej, oświetlenie. Na mocy uchwały rady Klubu Sportowego Apator Toruń w 1994 roku tor przy ulicy Broniewskiego otrzymał nazwę Stadion KS Apator im. Mariana Rose. W sezonie 2006 dodano wymagane dla uzyskania licencji sztuczne oświetlenie o mocy 900 luksów. Ostatnimi zawodami toruńskiego klubu na starym stadionie był drugi mecz finałowy drużynowych mistrzostw Polski w sezonie 2008 rozegrany 19 października 2008. Mecz ten zakończył się zwycięstwem gospodarzy nad leszczyńską Unią 47:43 i przypieczętowaniem mistrzowskiego tytułu dla toruńskiej drużyny. Kilka dni później, bo 25 października, stadion przy ulicy Broniewskiego po raz ostatni oficjalnie gościł żużlowców – był gospodarzem finału Pomorskiej Ligi Młodzieżowej. W związku z budową nowego obiektu, stary miasto sprzedało za 60 270 000 zł. Po wyburzeniu, na jego miejscu powstało centrum handlowe Toruń Plaza^[9].

29 czerwca 2017 roku w centrum handlowym Toruń Plaza otwarto Muzeum Sportu Żużlowego, jako pierwszy taki obiekt w Polsce i trzeci w Europie^[10]. Muzem funkcjonowało do 2019 roku.

Motoarena Toruń

Motoarena Toruń

1 grudnia 2006 roku prezydent Torunia ogłosił przetarg na budowę nowego obiektu. Wygrało go konsorcjum Alstal. Obiekt nosi nazwę Motoarena Toruń, a patronem stadionu pozostał Marian Rose. Z powodu nieznacznego opóźnienia stadion oddano do użytku pod koniec kwietnia, a więc już po rozpoczęciu sezonu 2009. Inauguracyjny mecz odbył się natomiast 3 maja 2009 roku. Tego dnia broniący tytułu toruński Unibax podejmował ówczesnego wicemistrza kraju – Unię Leszno. Mecz zakończył się nieznacznym zwycięstwem drużyny gospodarzy, a pierwszym rekordzistą toru został zawodnik Unii – Leigh Adams. Przed sezonem 2011 zostało przebudowane zadaszenie stadionu – obecnie zasłania nie tylko trybuny, ale także cały tor.

W pobliżu Motoareny istnieją dwa tory na miejscowym lotnisku – większy, 265-metrowy oraz w środku mniejszy – 125-metrowy^[11].

Toruńska Aleja Sportu Żużlowego

W 2019 roku przy Motoarenie powstała Toruńska Aleja Sportu Żużlowego^[12]. Ma ona na celu upamiętnienie zasłużonych dla toruńskiego żużla osób, poprzez umieszczenie pamiątkowej tablicy. Pierwszą z nich odsłonięto 5 maja 2019 roku, a uhonorowany został patron Motoareny – Marian Rose^[12]. Drugim wyróżnionym został Jan Ząbik, który odsłonił swoją tablicę 28 czerwca 2019 roku^[13]. Trzecią tablicę, z nazwiskiem Pera Jonssona, odsłonięto 27 lipca 2019 roku^[14].

Osiągnięcia

Stan na 17 września 2022

Krajowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników w rozgrywkach pod egidą PZM, GKSŻ oraz Ekstraligi.

Mistrzostwa Polski

Drużynowe mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (4): 1986, 1990, 2001, 2008
• 2. miejsce (7): 1995, 1996, 2003, 2007, 2009, 2013, 2016
• 3. miejsce (7): 1983, 1991, 1992, 1993, 1994, 2010, 2012

Drużynowe mistrzostwa Polski juniorów

• 1. miejsce (6): 1985, 1990, 1992, 2004, 2005, 2009
• 2. miejsce (3): 1979, 1989, 1993
• 3. miejsce (4): 1988, 1994, 1999, 2017

Mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (4): 1986, 2004, 2008, 2010
• 2. miejsce (4): 1981, 1997, 2002, 2014
• 3. miejsce (7): 1991, 1992, 1993, 1995, 1996, 2003, 2016^[g]

Młodzieżowe mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (5): 1990, 1991, 1992, 1993, 2007
• 2. miejsce (3): 1980, 2010, 2013
• 3. miejsce (6): 1994, 1995, 2000, 2004, 2014, 2017

Indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (2):
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1997 – Jacek Krzyżaniak
• 2. miejsce (5):
  • 1966 – Marian Rose
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1993 – Tomasz Świątkiewicz
  • 1994 – Jacek Krzyżaniak
  • 2006 – Wiesław Jaguś
• 3. miejsce (2):
  • 1992 – Robert Sawina
  • 1998 – Wiesław Jaguś

Młodzieżowe indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (5):
  • 1993 – Tomasz Bajerski
  • 1996 – Tomasz Bajerski
  • 2005 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Karol Ząbik
  • 2018 – Daniel Kaczmarek
• 2. miejsce (8):
  • 1969 – Jan Ząbik
  • 1992 – Robert Sawina
  • 2000 – Tomasz Chrzanowski
  • 2003 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Adrian Miedziński
  • 2007 – Karol Ząbik
  • 2013 – Paweł Przedpełski
  • 2016 – Paweł Przedpełski
• 3. miejsce (7):
  • 1967 – Bogdan Szuluk
  • 1971 – Janusz Plewiński
  • 1980 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1991 – Robert Sawina
  • 1993 – Tomasz Świątkiewicz
  • 1999 – Tomasz Chrzanowski
  • 2005 – Karol Ząbik

Pozostałe

Puchar Polskiego Związku Motorowego

• 3. miejsce (1): 1974

Drużynowy Puchar Polski

• 1. miejsce (4): 1993, 1996, 1997, 1998
• 2. miejsce (1): 1999

Indywidualny Puchar Polski

• 1. miejsce (2):
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz

Złoty Kask

• 1. miejsce (3):
  • 1985 – Wojciech Żabiałowicz
  • 2004 – Wiesław Jaguś
  • 2011 – Adrian Miedziński
• 2. miejsce (5):
  • 1982 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz
  • 2010 – Adrian Miedziński
  • 2013 – Adrian Miedziński
• 3. miejsce (7):
  • 1981 – Jan Ząbik
  • 1992 – Krzysztof Kuczwalski
  • 1994 – Jacek Krzyżaniak
  • 1995 – Tomasz Bajerski
  • 2008 – Adrian Miedziński
  • 2021 – Paweł Przedpełski
  • 2022 – Patryk Dudek

Srebrny Kask

• 1. miejsce (3):
  • 1996 – Wiesław Jaguś
  • 2004 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Karol Ząbik
• 2. miejsce (1):
  • 1992 – Tomasz Bajerski
• 3. miejsce (6):
  • 1967 – Bogdan Szuluk
  • 1980 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1991 – Robert Sawina
  • 1992 – Robert Sawina
  • 1994 – Tomasz Świątkiewicz
  • 2000 – Tomasz Chrzanowski

Brązowy Kask

• 1. miejsce (2):
  • 1994 – Waldemar Walczak
  • 2004 – Adrian Miedziński
• 2. miejsce (2):
  • 1993 – Tomasz Bajerski
  • 1999 – Tomasz Chrzanowski
• 3. miejsce (2):
  • 1977 – Krzysztof Kwiatkowski
  • 1988 – Krzysztof Kuczwalski

Liga Juniorów

• 1. miejsce (1): 2013
• 2. miejsce (1): 2011

Indywidualne mistrzostwa Ligi Juniorów

• 1. miejsce (1):
  • 2013 – Paweł Przedpełski
• 2. miejsce (3):
  • 2011 – Emil Pulczyński
  • 2014 – Paweł Przedpełski
  • 2015 – Oskar Fajfer

Indywidualne międzynarodowe mistrzostwa Ekstraligi

• 1. miejsce (2):
  • 2014 – Emil Sajfutdinow
  • 2015 – Grigorij Łaguta
• 2. miejsce (1):
  • 2014 – Darcy Ward

Międzynarodowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników krajowych (w zawodach drużynowych, par i indywidualnych) i zagranicznych (w zawodach indywidualnych) w rozgrywkach pod egidą FIM oraz FIM Europe.

Mistrzostwa świata

Drużynowe mistrzostwa świata

• 1. miejsce (3):
  • 1966 – Marian Rose
  • 2009 – Adrian Miedziński
  • 2010 – Adrian Miedziński
• 2. miejsce (2):
  • 1997 – Jacek Krzyżaniak
  • 2008 – Wiesław Jaguś

Drużynowe mistrzostwa świata juniorów

• 1. miejsce (7):
  • 2005 – Karol Ząbik
  • 2006 – Adrian Miedziński i Karol Ząbik
  • 2007 – Karol Ząbik
  • 2014 – Paweł Przedpełski
  • 2015 – Paweł Przedpełski
  • 2016 – Paweł Przedpełski
  • 2018 – Daniel Kaczmarek
• 2. miejsce (1):
  • 2013 – Paweł Przedpełski

Indywidualne mistrzostwa świata

• zawodnicy zagraniczni
  • 1. miejsce (5):
    • 2001 – Tony Rickardsson
    • 2002 – Tony Rickardsson
    • 2004 – Jason Crump
    • 2012 – Chris Holder
    • 2016 – Greg Hancock
  • 2. miejsce (3):
    • 1992 – Per Jonsson
    • 2003 – Jason Crump
    • 2005 – Jason Crump
  • 3. miejsce (1):
    • 2003 – Tony Rickardsson

Indywidualne mistrzostwa świata juniorów

• zawodnicy krajowi
  • 1. miejsce (1):
    • 2006 – Karol Ząbik
• zawodnicy zagraniczni
  • 1. miejsce (2):
    • 2009 – Darcy Ward
    • 2010 – Darcy Ward
  • 2. miejsce (2):
    • 1996 – Ryan Sullivan
    • 2008 – Chris Holder

Mistrzostwa Europy

Drużynowe mistrzostwa Europy

• 1. miejsce (1):
  • 2022 – Patryk Dudek

Drużynowe mistrzostwa Europy juniorów

• 1. miejsce (2):
  • 2013 – Paweł Przedpełski
  • 2014 – Paweł Przedpełski
• 2. miejsce (1):
  • 2018 – Daniel Kaczmarek i Igor Kopeć-Sobczyński

Mistrzostwa Europy par

• 1. miejsce (2):
  • 2006 – Wiesław Jaguś
  • 2008 – Karol Ząbik
• 2. miejsce (1):
  • 2014 – Adrian Miedziński

Indywidualne mistrzostwa Europy

• zawodnicy zagraniczni
  • 1. miejsce (1):
    • 2014 – Emil Sajfutdinow

Indywidualne mistrzostwa Europy juniorów

• zawodnicy krajowi
  • 1. miejsce (1):
    • 2005 – Karol Ząbik
  • 2. miejsce (1):
    • 2004 – Karol Ząbik
• zawodnicy zagraniczni
  • 2. miejsce (1):
    • 2011 – Michael Jepsen Jensen
  • 3. miejsce (1):
    • 2022 – Casper Henriksson

Pozostałe

Klubowy Puchar Europy

• 2. miejsce (1): 2009
• 3. miejsce (1): 2002

Zawodnicy

Obecny skład

Stan na 25 listopada 2022

Stat.	Kat.	Żużlowiec
S		Patryk Dudek
S		Robert Lambert
S		Paweł Przedpełski
S		Emil Sajfutdinow
S		Matej Žagar
S	U23	Wiktor Lampart
S 1	U19	Nicolai Heiselberg
J	U19	Mateusz Affelt
J	U19	Krzysztof Lewandowski

¹ Zawodnicy zagraniczni nie mogą startować na pozycjach juniorskich w Ekstralidze.

Obcokrajowcy

Na przestrzeni lat z toruńskim klubem związało się 67 zawodników zagranicznych z 12 krajów:

• Australia – 11 (Zach Cook, Jason Crump, Ryan Douglas, Jason Doyle, Max Fricke, Chris Holder, Jack Holder, Steve Johnston, Brady Kurtz, Ryan Sullivan, Darcy Ward),
• Czechy – 4 (Petr Chlupáč, Aleš Dryml, Matěj Kůs, Tomáš Topinka),
• Dania – 13 (Hans N. Andersen, Kasper Andersen, René Bach, Gert Handberg, Nicolai Heiselberg, Niels K. Iversen, Michael Jepsen Jensen, Brian Karger, Matias Nielsen, Bastian Pedersen, Bjarne Pedersen, Emil Pørtner, Tim Sørensen),
• Finlandia – 1 (Vesa Ylinen),
• Łotwa – 1 (Vladimirs Voronkovs),
• Niemcy – 2 (Mathias Schultz, Martin Smolinski),
• Rosja – 10 (Grigorij Charczenko, Gleb Czugunow, Wiktor Kułakow, Kiriłł Lejman, Grigorij Łaguta, Pawieł Łaguta, Siergiej Łogaczow, Lenar Nigmatzianow, Jewgienij Sajdułlin, Emil Sajfutdinow),
• Słowacja – 1 (Martin Vaculík),
• Słowenia – 1 (Matej Žagar),
• Stany Zjednoczone – 2 (John Cook, Greg Hancock),
• Szwecja – 14 (Stefan Andersson, Mikael Blixt, Stefan Dannö, Henrik Gustafsson, Simon Gustafsson, Casper Henriksson, Andreas Jonsson, Per Jonsson, Christer Karlsson/Rohlén, Peter Karlsson, Peter Nahlin, Kenneth Nyström, Tony Rickardsson, Robin Törnqvist),
• Wielka Brytania – 7 (Kyle Bickley, Edward Kennett, Robert Lambert, Mark Loram, David Norris, Jordan Palin, Simon Stead).

Ponadto 5 innych zawodników rozpoczynało kariery pod flagą innego państwa, a w toruńskim klubie występowali wyłącznie jako zawodnicy krajowi:

• Australia – 1 (Robert Ksiezak),
• Kanada – 1 (Krzysztof Słaboń),
• Norwegia – 1 (Rune Holta),
• Szwecja – 1 (Maksymilian Bogdanowicz),
• Wielka Brytania – 1 (Andy Smith).

Kibice

Oprawa toruńskich kibiców podczas meczu finałowego w 2009 roku

Początek tzw. ruchu kibicowskiego na polskich stadionach żużlowych datuje się na drugą połowę lat 70. XX wieku i mecze torunian^[15]. W kolejnych latach ruch ten rozwijał się. Na przestrzeni lat wśród tzw. szalikowców powstało kilka zorganizowanych grup – Skazani na Apator (2001), Ultra Familiares’08 (2008) oraz Młody Apator (2016). Ponadto 29 września 2009 w sądzie zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Sympatyków Sportu Żużlowego „Krzyżacy”. Oprócz tego, wśród pozostałych kibiców, powstały również inne grupy – Fan Club Speedway Apator (1992) i Net F@ns Speedway Toruń (2004). Członkowie tej drugiej 20 marca 2009 zarejestrowali w sądzie Stowarzyszenie Kibiców Sportu Żużlowego „Net Fans Speedway Toruń”, jednak zostało ono wykreślone na początku 2014.

W przeszłości kibiców Apatora dobre relacje łączyły m.in. z kibicami Falubazu Zielona Góra (w drugiej połowie lat 80.). Ponadto w latach 1988–2011 istniała tzw. zgoda z kibicami piłkarskiego Ruchu Chorzów. Na początku XXI wieku „Krzyżacy” mieli również zgodę z kibicami piłkarskiego Igloopolu Dębica.

Lokalnymi rywalami toruńskiego Apatora są Polonia Bydgoszcz oraz GKM Grudziądz. Ponadto napięte relacje kibice Apatora mają z kibicami piłkarskiej Elany Toruń oraz innych klubów żużlowych, m.in. Falubazu Zielona Góra, Unii Leszno, Włókniarza Częstochowa i Stali Gorzów Wielkopolski.

Zobacz też

• Sport w Toruniu
• Muzeum Sportu Żużlowego w Toruniu
• GSŻ Grudziądz
• SSSM Stal Toruń
• TSŻ Toruń

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Przemysław Łuczak: Od Stali do Apatora. Dzieje Klubu Sportowego (1961–1995). Toruń: Toruńskie Zakłady Graficzne „Zapolex”, 1996.
• Krzysztof Błażejewski: Anioły na torze. Historia toruńskiego żużla 1930–2001. Bydgoszcz: Baard, 2001.
• Zbigniew Grochowski: Historia speedwaya w Toruniu i... 1959 zadań i rozwiązań. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018. ISBN 978-83-8019-749-7.
• Daniel Ludwiński: Od dirt-tracku do Motoareny. Opowieść o toruńskim żużlu. Toruń: Klanad, 2020. ISBN 978-83-960103-0-8.
• Historia toruńskich rozgrywek żużlowych. speedway.hg.pl. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Serwis kibiców Apatora Toruń. krzyzacy.net. (pol.).