Kabul
 Kabul, panorama miasta (2007) | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Wilajet | |||
| Burmistrz | Mohammad Daud Sultanzoy | ||
| Powierzchnia | 1028,24 km² | ||
| Wysokość | 1807 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Podział miasta | 22 dzielnice | ||
Położenie na mapie Afganistanu  | |||
 34°32′N 69°10′E/34,533333 69,166667 | |||
Kabul (dari, paszto کابل) – stolica i największe miasto Afganistanu, liczące ponad 4,6 mln mieszkańców (2021), położone w prowincji (wilajecie) Kabul; główny ośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny kraju; w starożytności znane jako Ortospana, Kabura (Κάβουρα), Kophes lub Kophene.
Położenie
Kabul leży na wysokości 1807 m n.p.m., w wąskiej kotlinie górskiej, ograniczonej górami Hindukusz na północy i Spin Ghar na południu, nad rzeką Kabul. Miasto jest połączone okrężną autostradą tzw. Ring Road z Ghazni, Kandaharem, Heratem oraz Mazar-e Szarifem.
Historia
Kabul ma ponad 3000 lat, wiele imperiów walczyło o to miasto z powodu jego strategicznego położenia wzdłuż szlaków handlowych południowej i centralnej Azji. Stanowił jeden z najbardziej wysuniętych na wschód rejonów Imperium Achemenidów. W 331 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał Achemenidów i obszar Kabulu stał się częścią Imperium Seleucydów, a następnie państwa Maurjów. Pod koniec I wieku n.e. stał się stolicą Królestwa Kuszanów. W 1504 r. Timurydzki książę Babur zdobył Kabul. W 1776 r. stał się stolicą Afganistanu za Timura Szaha Durrani[2]. W XIX wieku było kilkakrotnie najeżdżane przez sąsiadujące Brytyjsko-Indyjskie wojska podczas wojen brytyjsko-afgańskich. W 1919 roku, podczas III wojny brytyjsko-afgańskiej, miasto było bombardowane przez lotnictwo RAF Indii Brytyjskich[3].
Od rewolucji kwietniowej (1978), poprzez radziecką interwencję w Afganistanie w latach 80., rządy talibów oraz interwencję amerykańską w XXI wieku miasto często było niszczone przez rebeliantów. Aktualnie jest ono w fazie rekonstrukcji[4].
W czasie wojny w Afganistanie Kabul został zajęty przez talibów 15 sierpnia 2021[5]; tego samego dnia prezydent Afganistanu Aszraf Ghani opuścił miasto[6]; pod kontrolą wojska amerykańskiego pozostawał przez kolejne dwa tygodnie jedynie międzynarodowy port lotniczy Kabul, z którego do 30 sierpnia prowadzono pospieszną i chaotyczną ewakuację[7][8][9].
Gospodarka
W mieście produkuje się głównie amunicję, tkaniny, meble i uprawia buraki cukrowe, ale od 1978 r. rozwój ekonomiczny miasta był ograniczony, co było spowodowane prawie nieustającą wojną. Stan gospodarczy miasta uległ poprawie od czasu interwencji NATO w Afganistanie w 2001 roku[10].
Przypisy
- ↑ Estimated Population of Afghanistan 2021
- ↑ Encyclopedia Britannica
- ↑ The Road to Kabul: British armies in Afghanistan, 1839-1919, National Army Museum, UK. [dostęp 2014-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)].
- ↑ Archnet, archnet.org [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-04].
- ↑ Jerzy Haszczyński: Talibowie w Kabulu. W stolicy Afganistanu przerażenie i panika. rp.pl, 15 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (kgr): Prezydent Aszraf Ghani: opuściłem kraj, by uniknąć rozlewu krwi. 15 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (mmi): Loty pasażerskie z Kabulu odwołane. Przestrzeń powietrzna została udostępniona wojsku. pap.pl, 16 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (liv): Chaos w Kabulu. Samoloty nie startują. Talibowie uniemożliwiają opuszczenie lotniska. pap.pl, 16 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ Simon Scarr, Marco Hernandez, Wen Foo, Manas Sharma, Anand Katakam: Chaos in Kabul. reuters.com, 18 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-21].
- ↑ Kabul: Encyclopedia II – Kabul – Reconstruction. experiencefestival.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)].
Media użyte na tej stronie
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Afghanistan
Autor: ВАДИМ ЧУПРИНА, Licencja: CC BY-SA 4.0
Кабул . Афганистан , Вадим Чуприна 1982
Autor: RAWA, Licencja: CC BY 3.0
A view of Kabul as documented by Revolutionary Association of the Women of Afghanistan (RAWA) during civil war, which shows destruction caused by in-fighting of fundamentalist groups following the fall of the pro-Russian government of Dr. Najibullah in 1992.
Upper Bala Hissar from west [Kabul].
Photograph taken by John Burke in 1879, in the period of the Second Afghan War (1878-80), showing the upper ramparts of the Bala Hissar fortress at Kabul in Afghanistan, with a cemetery in the foreground. The views in this album concentrate on the topography of Kabul and military scenes during the British occupation of 1879-80. In 1878 John Burke accompanied the Peshawar Valley Field Force, one of three British Anglo-Indian army columns deployed in the war, despite being rejected for the role of official photographer. He financed his trip by advance sales of his photographs 'illustrating the advance from Attock to Jellalabad'. Burke's Afghanistan photographs produced an important visual document of the region where strategies of the Great Game (concerning the territorial rivalry between Britain and Russia) were played out.
The Bala Hissar or High Fortress was the ancient seat of power at Kabul dating back to the 5th century AD. It was located south of the city overlooking the houses and bazaars from a commanding height. In 1879, when General Roberts and his troops occupied the city in the second campaign of the war, precipitated by the killing of the British Resident Sir Louis Cavagnari and his mission and the sacking of the Residency by the Afghans, the British first stayed in the fortress and later partially destroyed it in punitive action against the Afghans.Autor: Joe Burger from Siegburg, Germany, Licencja: CC BY-SA 2.0
Snow Mountains of Kabul (Photo made by: Joe Burger)
Flag of Kabul