Kamienica Pod Śpiewającą Żabą w Krakowie

Kamienica Pod Śpiewającą Żabą

nr rej. A-256 z dnia 29 maja 1968
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Józefa Piłsudskiego 26 ul. Retoryka 1[1]
Styl architektoniczny	nawiązujący do neorenesansu flamandzkiego
Architekt	Teodor Talowski, Aleksander Biborski (3. piętro)
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1889
Ukończenie budowy	1890
Ważniejsze przebudowy	około 1909 (dobudowanie 3. piętra)
Pierwszy właściciel	Sylwester Richter
Położenie na mapie Krakowa Kamienica Pod Śpiewającą Żabą
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica Pod Śpiewającą Żabą
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kamienica Pod Śpiewającą Żabą
50°03′34,0″N 19°55′38,8″E/50,059444 19,927444

Kamienica Pod Śpiewającą Żabą – kamienica z lat 1889–1890 w Krakowie, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

Historia

Kamienica została wzniesiona według projektu Teodora Talowskiego w latach 1889–1890 dla Sylwestra Richtera^[2], który był jej pierwszym właścicielem^[3]. Pierwotnie był to prawdopodobnie budynek mieszkalny^[4]. Adaptacja jednego lokalu na parterze na szkołę muzyczną im. Władysława Żeleńskiego miała miejsce zapewne w dwudziestoleciu międzywojennym, projekt adaptacji sporządzili Stanisław Filipkiewicz i Juliusz Kolarzowski^[4].

29 maja 1968 kamienica została wpisana do rejestru zabytków województwa małopolskiego^[5]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków^[6].

W budynku znajduje się m.in. siedziba oddziału banku Pekao^[7].

Architektura

Figurka żaby w lukarnie, pod nią kartusz herbowy w 2009 roku

Lew-maszkaron pod wykuszem w 2017 roku

Tabliczka z informacją o twórcy w 2013 roku, widoczne zamalowane cegły

Kamienica zalicza się do pierwszej fazy twórczości Teodora Talowskiego^[8]. Stylistycznie projekt nawiązuje do neorenesansu flamandzkiego^[9]. Pierwotnie była to kamienica dwupiętrowa^[2]. W 1909 nadbudowano trzecie piętro według projektu Aleksandra Biborskiego^[2]. W wyniku tego budynek zatracił swoje pierwotne proporcje^[4]. Znajdującą się dotychczas na szczycie elewacji figurkę żaby umieszczono wówczas w muszlowatej wnęce^[10]. Budynek ma nieregularny plan oraz nieco skomplikowany układ przestrzenny^[11].

Elewacja od strony ulicy Józefa Piłsudskiego

Elewacja od strony ulicy Piłsudskiego jest czteroosiowa^[11]. Okna na parterze zwieńczone półkoliście, zaś identyczne okna na pierwszym i drugim piętrze zwieńczone łukowo^[11]. Okno pierwszej osi na pierwszym piętrze zostało przerobione na balkon^[11].

Elewacja od strony ulicy Retoryka

Najbardziej urozmaicona jest elewacja od strony ulicy Retoryka, z fragmentem cofniętej w głąb działki fasady, dzięki czemu strefa wejściowa z narożnym podcieniem (pierwotnie zadaszonym) jest poszerzona^[11]. Nad tymże wejściowym podcieniem w 1906 zbudowano balkon dostępny z poziomu pierwszego piętra^[11]. Okna w wysuniętym ryzalicie, na parterze i pierwszym piętrze są położone wzdłuż dwóch osi, okna drugiego piętra są przesunięte względem tychże osi, a trzecie okno znajduje się na osi środkowej, nad nim została umieszczona półokrągła lukarna ozdobiona kwiatonem i rzeźbą grającej na mandolinie^[12] żaby na szczycie, w którym zbiegają się dwie pary esownic^[11]. Pod figurką żaby znajduje się tarcza herbowa ze skosem, być może przeróbka herbu pierwszego właściciela, Sylwestra Richtera^[3]. Motyw żaby został wybrany prawdopodobnie przez bliskość rzeki Rudawy, wokół której rozbrzmiewał rechot żab^[13]. Szczyt pierwotnie wybiegał on ponad zamykające całą elewację belkowanie muszlowatym zwieńczeniem^[10]. Na poziomie parteru pod stalową kotwą architekt umieścił kamienną prostokątną tabliczkę z napisem: FECIT T.TALOWSKI 1890^[3]. Na parterze jedno z okien ryzalitu przerobiono na drzwi wejściowe^[4].

W cofniętym ryzalicie okna rozmieszczono wzdłuż jednej osi, doświetlają one klatkę schodową i są na innych poziomach niż pozostałe okna. Okna na parterze i środkowe okno drugiego piętra mają półokrągłe nadproża^[11]. Pozostałe okna tejże fasady mają nadproża o spłaszczonym łuku^[11]. Belkowanie ponad trzecią kondygnacją ozdobiono zapisem nutowym^[10] melodii pieśni Jana Galla pt. Dziewczę z buzią jak malina^[14]. Narożnik z wykuszem, który symbolicznie podtrzymuje lew-maszkaron^[3] został zaakcentowany szczytem zakończonym wieżyczką^[10]. Nad wykuszem utworzono balkon^[4].

Elewacje wykonano z cegły zróżnicowanej fakturowo i kolorystycznie, w którą wpleciono przepalone „guzy”, gładki jasny kamień posłużył do wykonania elementów dekoracyjnych^[11]. Takie rozwiązania miały sugerować „starożytność” obiektu^[15]. Talowski użył także form protosecesyjnych w postaci żelaznych okuć i esownic^[10]. Pierwotną ozdobą elewacji były niezachowane pnącza winobluszczu^[10], na które projektant przewidział rowki w murze^[16]. Podczas remontu elewacji cegły pomalowano na jednolity kolor, przez co pierwotne niuanse barwne uległy zatraceniu^[4].

Dom ten wchodzi w skład największego zespołu budynków autorstwa Teodora Talowskiego, do którego należą także: kamienica nr 3, kamienica nr 5, kamienica Festina Lente oraz kamienica Pod Osłem, wszystkie położone przy ulicy Retoryka^[17][18].

Przypisy

Bibliografia

• Anna Sołtysik: Język form Teodora Talowskiego a współczesna kompozycja architektoniczna. Praca doktorska. Kraków: 2012.

Linki zewnętrzne

• Wykonanie pieśni, której melodia znajduje się na belkowaniu