Kamienica Pod Gruszką w Krakowie

Kamienica Pod Gruszką

nr rej. A-70 z dnia 6.08.1936
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Szczepańska 1 ul. Sławkowska 2
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Kamienica Pod Gruszką
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamienica Pod Gruszką
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kamienica Pod Gruszką
Położenie na mapie Krakowa Kamienica Pod Gruszką
50°03′46,84″N 19°56′12,56″E/50,063011 19,936822

Kamienica Pod Gruszką – zabytkowa kamienica, zlokalizowana na rogu ulic: Szczepańskiej i Sławkowskiej na krakowskim Starym Mieście.

Historia kamienicy

Kamienica została wzniesiona około 1300 na kwadratowej działce o boku 15 m. Jej pierwszym notowanym właścicielem był wójt Ludwik. U schyłku XIV wieku należała do Gniewosza z Dalewic, dworzanina króla Władysława Jagiełły. Zgodnie z legendą w tym czasie w budynku miał ukrywać się arcyksiążę Wilhelm Habsburg i po kryjomu spotykać z królową Jadwigą, gdy ich zaręczyny zostały zerwane a Jadwiga zmuszona do poślubienia Jagiełły^[1].

Pod koniec XIV wieku budynek został nadbudowany o trzecią kondygnację, a sala na piętrze otrzymała gotyckie sklepienie sieciowe z kamiennymi żebrami i polichromią. W XVI wieku kamienica stanowiła własność patrycjuszowskich rodzin Turzonów i Krupków. Z tego okresu pochodzi renesansowy portal, który obecnie jest obramieniem jednego z okien. Na początku XVII wieku Stanisław Rapp, kanonik wiślicki, gruntownie przebudował kamienicę. Do 1668 pozostawała ona rezydencją rodzinną Rappów^[1].

U schyłku XVII wieku właścicielem kamienicy został chorąży i sędzia grodzki Andrzej Żydowski. Zlecił on Baltazarowi Fontanie, wystrój sal na piętrze. Stworzona przez artystę Sala Fontanowska jest uznawana za jedno z najpiękniejszych wnętrz mieszczańskich w Polsce. W jeden części pomieszczenia umieścił on medaliony i girlandy przypominające zdobienia w kościele św. Tomasza w Castel Gandolfo. Przedstawione zostały alegorie: Malarstwa, Rzeźby, Architektury i Muzyki. W drugiej części sali znajdują się ornamenty w typie panopliów, dwa biusty kobiece, a na ścianach holenderskie płytki^[1].

Od połowy XVIII do początków XIX wieku kamienica stanowiła własność rodu Morsztynów. W 1833 została ona przebudowana według projektu majstra murarskiego Francesco von Pierreta dla Józefa Dąbkowskiego. Zaadaptowano wówczas część parteru na sklepy, zmieniono dach i fasady z obydwu stron. W II połowie XIX wieku w budynku mieściła się pensja dla panien, należąca do Julii Brossard. W 1893 kamienica została przebudowana i odrestaurowana według projektu architekta Władysława Ekielskiego. Z tego okresu pochodzi neogotycki portal od strony ul. Sławkowskiej^[1].

W 1936 budynek został zakupiony na potrzeby Izby Lekarskiej. Akt sprzedaży został podpisany 28 lutego 1936. W czasie II wojny światowej mieścił on stołówkę SS i kawiarnię "Literarisches Kafeehaus". Po wojnie kamienica wróciła do Izby Lekarskiej. W 1950 roku dekretem rządu rozwiązano samorząd lekarski, a jego majątek znacjonalizowano. W 1951 decyzją ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewicza gmach przejęło Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich^[1]. Obecnie znajduje się tu Klub Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Pod Gruszką (tzw. dom dziennikarza) z restauracją. W czerwcu 2017 roku, decyzją Prezydenta Miasta Krakowa, administracja Klubu Dziennikarzy „Pod Gruszką” została przekazana Bibliotece Kraków^[2].

6 sierpnia 1936 kamienica została wpisana do rejestru zabytków^[3]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków^[4].

• 

  Witraż w kamienicy

Przypisy