Kanał Piaseczyński

Kanał Piaseczyński
Obiekt zabytkowy nr rej. 168/4 z 1965-07-01
Ilustracja
Kanał Piaseczyński, widok z ul. Myśliwieckiej w kierunku Zamku Ujazdowskiego
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Lata budowy

1717–1726

Długość

820 m

Początek
Miejsce

Zamek Ujazdowski

współrzędne

52°13′10″N 21°02′01″E/52,219444 21,033611

Koniec
Miejsce

ul. Czerniakowska

współrzędne

52°13′09″N 21°02′41″E/52,219167 21,044722

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „początek”, po prawej znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „początek”, po prawej znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Kanał Piaseczyński, 1919
Kanał Piaseczyński widziany z tarasu Zamku Ujazdowskiego

Kanał Piaseczyński[1], także Kanał Królewski[2] – kanał (założenie wodne) położony w Warszawie, w pobliżu parku Agrykola, będący częścią Osi Stanisławowskiej.

Położenie i charakterystyka

Kanał biegnie w Warszawie, na terenie dzielnicy Śródmieście, od Zamku Ujazdowskiego w Łazienkach Królewskich do ulicy Czerniakowskiej nad Wisłą[1], prostopadle do skarpy warszawskiej[3]. Znajduje się w pobliżu stadionu Agrykola, a także kortów i stadionu Legii Warszawa[4]. Nad kanałem przebiega most w ciągu ul. Myśliwieckiej[5][4].

Jego długość wynosi 820 m, szerokość 25 m, a głębokość około 2 m[3]. Kanał posiada połączenie ze stawami w Łazienkach, a kończy się przepustem i kanałem prowadzącym wody do Portu Czerniakowskiego[5]. Jego długość łącznie z odcinkami zarurowanymi wynosi 925 m[6]. Położony jest na obszarze zlewni Kanału Głównego „A”[5]. Stanowi końcowy odcinek ciągu wodnego wiodącego ze Stawów pod Królikarnią, poprzez staw Arkadia, Rów Piaseczyński i stawy w Łazienkach do basenu Portu Czerniakowskiego i dalej do Wisły[5].

Historia

Kanał Piaseczyński został wykopany w latach 1717–1726 na polecenie Augusta II Mocnego, który w tym okresie dzierżawił od Lubomirskich teren Ujazdowa jako swoją podmiejską rezydencję[7]. Był wzorowany na kanale w Wersalu[2]. Pracami przy budowie kanału kierowali inżynierowie wojskowi gen. Burkhard Christoph Münnich i płk. Krzysztof d'Isebrandt.

W momencie ukończenia kanał był drugim co do wielkości założeniem wodnym w Europie, znajdującym się na osi ogrodowej rezydencji.

W okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego Kanał Piaseczyński pełnił funkcję reprezentacyjną, jednak utracił ją, gdy Zamek Ujazdowski przestał być rezydencją królewską. W 1781 drewniany mostek nad kanałem zbudowany na drodze łączącej Łazienki Stanisława Augusta z rezydencją jego starszego brata Kazimierza Poniatowskiego na Solcu, biegnącej dzisiejszymi ulicami: Myśliwiecką i Rozbrat, zastąpiono mostkiem kamiennym zaprojektowanym przez Dominika Merliniego[8].

W XIX w. kanał został obudowany drewnianymi pawilonami koszarowymi, sam zbiornik wykorzystywano jako basen ćwiczebny, w którym rosyjscy kawalerzyści uczyli się pływać i pokonywać przeszkody wodne.

W 1963 na kanale uruchomiono ośrodek sportów wodnych dla młodzieży[9]. W 1965 kanał wraz z parkiem Agrykola został wpisany do rejestru zabytków[10].

Na początku lat 70. XX wieku kanał został skrócony od wschodu ze względu na wybudowanie Wisłostrady. Jako duży zbiornik wodny przyciąga ptaki. Gniazdują tam m.in. nurogęsi, kaczki krzyżówki i łyski[11].

W 2011 ciągom pieszym biegnącym wzdłuż Kanału Piaseczyńskiego od ul. Myśliwieckiej do Zamku Ujazdowskiego nadano nazwy: aleja Radiowej Trójki (po stronie północnej)[12] i aleja George'a Harrisona (po stronie południowej)[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022, identyfikator PRNG: 99237
  2. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 317. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ a b Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 57–58. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2022-01-01].
  4. ↑ a b geoportal.gov.pl. [dostęp 2022-01-01].
  5. ↑ a b c d Łukasz Szkudlarek, Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych, 2015, s. 18–20, 26–29 [dostęp 2022-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22].
  6. ↑ Wykaz Kanałów zlokalizowanych na terenie m.st. Warszawy. Miasto stołeczne Warszawa. [dostęp 2022-01-01].
  7. ↑ Mariusz Karpowicz (red.): Sztuka Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 143. ISBN 83-01-04060-2.
  8. ↑ Marek Kwiatkowski: Wielka księga Łazienek. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 51. ISBN 83-7255-684-9.
  9. ↑ Tadeusz Kur. Kalendarz wydarzeń 1963. „Warszawski Kalendarz Ilustrowany 1965”, s. 166, 1964. 
  10. ↑ Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 marca 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl, 31 marca 2019. s. 22. [dostęp 2019-06-05].
  11. ↑ Jakub Chełmiński. Na ratunek kaczkom. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 13 kwietnia 2017. 
  12. ↑ Uchwała nr XV/290/2011 Rady Miasta Warszawa z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie nadania nazwy ciągowi pieszemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego (2011.82.2626) [on-line]. 20 maja 2011. [dostęp 2017-07-31].
  13. ↑ Uchwała nr XVI/318/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie nadania nazwy ciągowi pieszemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego (2011.82.2626) [on-line]. 4 czerwca 2011. [dostęp 2017-07-31].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kanał Piaseczyński widziany z tarasu Zamku Ujazdowskiego 2017.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kanał Piaseczyński widziany z tarasu Zamku Ujazdowskiego
Masovian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Kanał Piaseczyński, widok z ul. Myśliwieckiej w kierunku Zamku Ujazdowskiego.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kanał Piaseczyński, widok z ul. Myśliwieckiej w kierunku Zamku Ujazdowskiego
Zamek Ujazdowski 1919.jpg
Kanał Piaseczyński i Zamek Ujazdowski