Kaprysy

Kaprys nr 1. Francisco Goya y Lucientes, malarz. Jako wstęp do swoich kaprysów Goya wybrał swoją podobiznę. Przedstawił samego siebie w sposób satyryczny, jako ważną osobistość.

Kaprys nr 43. Gdy rozum śpi, budzą się demony, początkowo ta grafika miała otwierać serię.

Kaprysy – cykl 80 grafik wykonanych w technice miedziorytu przez hiszpańskiego artystę Francisca Goyę w latach 1797-1798. Grafiki są satyrą na społeczeństwo hiszpańskie z końca XVIII wieku, odnoszą się zwłaszcza do szlachty i kleru^[1].

Grafiki zostały wykonane techniką mieszaną, Goya stosował akwafortę z akwatintą, a poprawki nanosił suchą igłą. Była to nowa technika, z którą Goya eksperymentował. Jednocześnie wykonanie wielu odbitek pozwalało artyście dotrzeć do szerszej publiczności.

W pierwszej połowie serii Goya zaprezentował najbardziej realistyczne i satyryczne grafiki krytykujące zachowanie jego rodaków. W drugiej części porzucił racjonalizm i stworzył grafiki fantastyczne, w których ukazał deliryczne wizje dziwnych istot. Rażąco zniekształcone twarze i ciała tych, którzy reprezentują ludzkie występki i głupotę często nadają postaciom wygląd bestii.

Goya, w myśl idei oświeceniowych, podzielił się swoimi przemyśleniami na temat wad społeczeństwa, które bezlitośnie krytykował używając celnego humoru. Jego grafiki wyrażały sprzeciw wobec fanatyzmu religijnego, przesądów podsycanych przez Kościół takich jak wiara w demony i czarownice, działań Inkwizycji (przesłuchań, tortur i egzekucji) i niektórych zakonów. Jednocześnie opowiadały się za sprawiedliwym prawem i nowym systemem edukacji. Goya był świadomy ryzyka, które podejmował krytykując zwłaszcza arystokrację i duchowieństwo. Niektóre grafiki opatrzył nieprecyzyjnym opisem odwracającym uwagę od ich prawdziwego przesłania. Również nielogiczny układ kolejnych grafik miał na celu złagodzenie lub ukrycie przekazu. Współcześni Goi Hiszpanie doskonale zrozumieli satyrę na swoje społeczeństwo, nawet tę najbardziej dwuznaczną i zawoalowaną. Odnaleźli w grafikach znane postaci z epoki, jednak autor zawsze zaprzeczał wszelkim podobieństwom do konkretnych osób.

Goya wydał Kaprysy w 1799 roku, jednak już po dwóch tygodniach wycofał je ze sprzedaży. Był to burzliwy okres w historii Hiszpanii. Manuel Godoy i sympatycy idei oświeceniowych (ilustrados) utracili władzę, a Goya obawiał się interwencji Inkwizycji. W 1803 roku podarował niesprzedane egzemplarze (240 odbitek) i matryce królowi Karolowi IV z obawy przed zarekwirowaniem ich przez Inkwizycję. W zamian otrzymał dożywotnią pensję w wysokości 12 000 reali rocznie dla swojego syna Javiera^[2]. Przy użyciu matryc wykonano 20 serii odbitek, pierwsza edycja powstała pomiędzy 1821 a 1836 rokiem, a ostatnia w 1937 roku.

Kaprysy wpłynęły na wiele pokoleń artystów z różnych nurtów takich jak francuski romantyzm, impresjonizm, ekspresjonizm, czy surrealizm.

Galeria

Nr 1: Francisco Goya y Lucientes, malarz
Nr 2: Mówią tak i oddają rękę pierwszemu lepszemu
Nr 3: Oto idzie Baba Jaga
Nr 4: Stary dzieciak
Nr 5: Jedno warte drugiego
Nr 6: Nikt nit zna samego siebie
Nr 7: I tak jej nie pozna
Nr 8: I porwali ją!
Nr 9: Tantal (ze zwłokami ukochanej)
Nr 10: Miłość i śmierć
Nr 11: Chłopcy od mokrej roboty
Nr 12: Polowanie na zęby
Nr 13: Za gorące dania
Nr 14: Co za poświęcenie!
Nr 15: A to piękne rady
Nr 16: Na litość boską: to była jej matka
Nr 17: Już dobrze naciągnięta
Nr 18: Dom mu się pali
Nr 19: Wszyscy muszą upaść
Nr 20: Już są oskubani
Nr 21: Jakże ją skubią!
Nr 22: Biedule!
Nr 23: Te pyłki
Nr 24: Nie było rady
Nr 25: Po co zbił dzban
Nr 26: Nareszcie usiadły
Nr 27: Kto z nich jest bardziej oddany?
Nr 28: Cicho, cicho
Nr 29: I jak tu czytać?
Nr 30: I po co je chować?
Nr 31: Módl się o nią
Nr 32: I na cóż jej była czułość
Nr 33: U cyrulika-szarlatana
Nr 34: Zmorzył je sen
Nr 35: Łupi go ze skóry
Nr 36: Zła noc
Nr 37: Czy też uczeń dowie się czegoś więcej?
Nr 38: Brawo!
Nr 39: Osioł z dziada pradziada
Nr 40: Żebym wiedział, na co umrze?
Nr 41: Ni mniej ni więcej
Nr 42: Ty, który nie możesz
Nr 43: Gdy rozum śpi, budzą się demony
Nr 44: Cienko przędą
Nr 45: Teraz się uraczą
Nr 46: Pokuta
Nr 47: Ofiara mistrzowi
Nr 48: Chór szpiclów
Nr 49: Chochliki
Nr 50: Szynszyle
Nr 51: Muskają się
Nr 52: Co może zdziałać krawiec!
Nr 53: Złotousty!
Nr 54: Bezczelny
Nr 55: Aż do śmierci
Nr 56: Wzloty i upadki
Nr 57: Rodowód
Nr 58: Połknij to, psie
Nr 59: Dlaczego nie odchodzą!
Nr 60: Próby
Nr 61: Uleciały
Nr 62: Któż by w to uwierzył!
Nr 63: Niech wiedzą, jacyśmy dostojni!
Nr 64: Szczęśliwej drogi
Nr 65: Dokąd diabli mamę niosą?
Nr 66: Swój niesie swego
Nr 67: Zaczekaj, otrzymasz namaszczenie
Nr 68: Piękna mistrzyni
Nr 69: Tchnij
Nr 70: Zbożne rzemiosło
Nr 71: O świcie pójdziemy
Nr 72: Nie umkniesz nam
Nr 73: Lepiej próżnować
Nr 74: Nie krzycz, głupia
Nr 75: Czy nikt nas już nie rozłączy?
Nr 76: A więc jak Waszmość, jak mówię! Uważać, bo jak nie!...
Nr 77: Jedni jeżdżą na drugich
Nr 78: Uwaga, już się budzą
Nr 79: Nikt nas nie widział
Nr 80: Już najwyższy czas^[3]

Przypisy

↑ Stefano Peccatori, Stefano Zuffi: Klasycy sztuki: Goya. Warszawa: Arkady, 2006, s. 60-61. ISBN 83-60529-14-0.
↑ Rose Marie Hagen, Rainer Hagen: Francisco Goya. Warszawa: Taschen, 2003, s. 31-39. ISBN 83-89192-40-3.
↑ Katarzyna Sołtan (red.): Francisco Goya y Lucientes Grafiki. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2002, s. 21–73. ISBN 83-87312-87-8.

[Klasycy-1] Stefano Peccatori, Stefano Zuffi: Klasycy sztuki: Goya. Warszawa: Arkady, 2006, s. 60-61. ISBN 83-60529-14-0.

[Taschen-2] Rose Marie Hagen, Rainer Hagen: Francisco Goya. Warszawa: Taschen, 2003, s. 31-39. ISBN 83-89192-40-3.

[Soltan-3] Katarzyna Sołtan (red.): Francisco Goya y Lucientes Grafiki. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2002, s. 21–73. ISBN 83-87312-87-8.

[1]

[2]

[3]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Kaprysy

Galeria

Przypisy

Media użyte na tej stronie