Kara Mustafa
| ||
 Kara Mustafa jako wielki wezyr | ||
| Data i miejsce urodzenia | 1620 lub 1634/1635 Merzifon | |
| Data i miejsce śmierci | 25 grudnia 1683 Belgrad | |
| Wielki wezyr Imperium Osmańskiego | ||
| Okres | od 1676 do 1683 | |
| Poprzednik | Ahmed Köprülü | |
| Następca | Kara İbrahim Pasza | |
Kara Mustafa (tur. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, ur. 1620 lub 1634/1635 w Merzifon, zm. 25 grudnia 1683 w Belgradzie) – wielki wezyr Imperium Osmańskiego, protegowany sułtana Mehmeda IV, uczestniczył w kilku zwycięskich wyprawach wojsk tureckich, przyczynił się do ekspansji tureckiej w kierunku Europy Środkowo-Wschodniej[1].
Życiorys
Kara Mustafa był synem oficera spahisów. Jego wychowaniem i wykształceniem zajął się znajomy ojca, przyszły wielki wezyr Mehmed Köprülü, który z czasem zaczął powierzać mu stanowiska w swojej własnej administracji. W 1656 Köprülü został wielkim wezyrem, mianując Kara Mustafę na stanowisko posłańca pośredniczącego w korespondencji między sułtanem Mehmedem IV a wielkim wezyrem. W 1660 został wysłany jako bejlerbej do Sylistrii (obecnie w Bułgarii), z zadaniem uspokojenia niedawno spacyfikowanego regionu i utrzymania u władzy osób wyznaczonych przez Wysoką Portę. W 1661 zmarł wielki wezyr Mehmed Köprülü którego zastąpił na tym stanowisku jego syn Ahmed Köprülü, będący przyjacielem Kara Mustafy. W 1662 został kapudanem paszą (admirałem) floty tureckiej i zastępcą kajmakama (kajmakam zastępował wielkiego wezyra w czasie jego nieobecności w Konstantynopolu). Dzięki tym stanowiskom Kara Mustafa odpowiadał za prowadzenie bieżącej administracji i za zaopatrzenie osmańskich wojsk na Krecie, gdzie trwało oblężenie bronionej przez Wenecjan Kandii. Jednocześnie, zastępując Ahmeda Köprülü w stolicy, nawiązał kontakty z europejskimi dyplomatami przy Wysokiej Porcie, co miało wpływ na jego dalszą karierę[2].
Kara Mustafa służył sułtanowi jako generał wojsk w wojnie przeciwko Polsce w roku 1672, negocjował pokój w Buczaczu po zdobyciu Podola. W 1676 został wielkim wezyrem, zastępując na tym stanowisku zmarłego Ahmeda Köprülü. Po nieudanej wojnie z Rosją, Turcy przyjęli w 1681 pokój w Bakczysaraju. W roku 1683 Kara Mustafa rozpoczął kampanię austriacką, popierając antyhabsburskie powstanie Thökölyego[1]. Zebrał armię 140–300 tysięcy żołnierzy i oblegał Wiedeń broniony przez 18 tysięcy ludzi (13 tysięcy żołnierzy i 5 tysięcy członków straży miejskiej). Jednak 12 września 1683 wojska polsko-austriacko-niemieckie pod wodzą króla Jana III Sobieskiego odniosły zwycięstwo w bitwie pod Wiedniem, w której główną rolę odegrał potężny atak polskiej husarii na flankę sił tureckich.
Klęska wielkiego wezyra pod Wiedniem i pod Parkanami ostatecznie pogrzebała szanse Imperium Osmańskiego na podbój Europy Środkowo-Wschodniej i jego karierę. Kara Mustafa cofnął się do Belgradu w celu zorganizowania nowej armii i wyjaśnienia sułtanowi Mehmedowi IV okoliczności klęski. Sułtan opuścił Belgrad przed przybyciem Mustafy, co przypieczętowało los wielkiego wezyra. 25 grudnia 1683 z rozkazu Mehmeda IV Kara Mustafa został uduszony jedwabną cięciwą łuku[3].
Strzemię Mustafy na Wawelu
W Skarbcu Katedralnym na Wawelu w Krakowie znajduje się strzemię wielkiego wezyra Kara Mustafy, ofiarowane przez króla Jana III Sobieskiego na pamiątkę zwycięstwa pod Wiedniem (Encyklopedia staropolska/Strzemię).
Przypisy
- ↑ a b Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 270. ISBN 83-01-11966-7.
- ↑ Kara Mustafa pasza – w rocznicę śmierci (pol.). Histmag.org. [dostęp 2021-01-10].
- ↑ Simon Millar: Odsiecz wiedeńska 1683. Poznań: AmerCom, 2011, seria: Wielkie bitwy historii. ISBN 978-83-261-0512-8.
Media użyte na tej stronie
Kara Mustafa Pasha suffered death by strangulation with a silk cord which was the capital punishment inflicted on high-ranking persons in the Ottoman Empire. German Title "Wie die Arbeit, so der Lohn" means "You get paid as you performed", a reference to his disastrous loss at the battle of Vienna.