Kara dożywotniego pozbawienia wolności

Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić.

Kara dożywotniego pozbawienia wolności na świecie

     Państwa, w których kara ta jest stosowana

     Państwa, w których kara ta jest stosowana tylko wobec mężczyzn

     Państwa, w których kara ta została zniesiona

     Brak danych

Kara dożywotniego pozbawienia wolności (potocznie: dożywocie) – kara kryminalna polegająca na osadzeniu w zakładzie karnym od momentu uprawomocnienia się wyroku sądu do chwili śmierci skazanego. W krajach, w których jest stosowana kara śmierci, kara dożywotniego pozbawienia wolności funkcjonuje jako alternatywa dla niej. W krajach, w których kara śmierci nie istnieje, stanowi zazwyczaj najsurowszą sankcję przewidzianą w prawie karnym^[1].

Polska

Kara dożywotniego więzienia istniała w polskim prawie karnym do 1970 roku, kiedy to nowy Kodeks karny z 1969 roku zastąpił ją nową karą 25 lat pozbawienia wolności, będącą odrębnym rodzajem kary od tzw. terminowego pozbawienia wolności. Ponownie wprowadzono karę dożywotniego pozbawienia wolności w 1995 roku, nie rezygnując jednak z kary 25 lat pozbawienia wolności. Obie te kary, mające na celu głównie izolację i zabezpieczenie społeczeństwa przed najbardziej niebezpiecznymi przestępcami, utrzymał również obecnie obowiązujący Kodeks karny z 6 czerwca 1997 roku, znosząc jednocześnie karę śmierci. Od jego wejścia w życie 1 września 1998 roku, kara dożywotniego pozbawienia wolności jest najsurowszą możliwą karą w Polsce.

Kara dożywotniego pozbawienia wolności orzekana jest w przypadku najpoważniejszych przestępstw, gdy kara nawet 25 lat pozbawienia wolności byłaby zbyt łagodna. Jest ona bezterminowa, skazany na tę karę może na podstawie art. 78 § 3 k.k. ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po 25 latach odbywania kary (okres próby trwa 10 lat, ponadto obowiązkowe jest oddanie takiego skazanego pod dozór kuratora sądowego). W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd, który orzekł karę dożywotniego pozbawienia wolności, może w swym wyroku ustanowić surowsze ograniczenie do skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia, np. 30, 40 lub 50 lat. Nie wolno mu jednak orzec zakazu warunkowego przedterminowego zwolnienia ani ustanowić takiego ograniczenia, które w praktyce będzie oznaczało niemożliwość warunkowego zwolnienia^[2]. Kary dożywotniego pozbawienia wolności nie orzeka się wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat (art. 54 § 2 k.k.).

Zgodnie z obowiązującym kodeksem karnym karę dożywotniego pozbawienia wolności można orzec za następujące ciężkie przestępstwa^[3]:

• wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej (art. 117 § 1 k.k.),
• ludobójstwo (zabijanie lub powodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu osób należących do określonej grupy wyznaniowej, narodowościowej, etnicznej, narodowej w celu jej całkowitego lub częściowego wyniszczenia) (art. 118 § 1 k.k.),
• zamach skierowany przeciwko grupie ludności podjęty w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji (zabijanie lub powodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) (art. 118a § 1 k.k.),
• stosowanie środka masowej zagłady zakazanego prawem międzynarodowym (art. 120 k.k.),
• zabijanie jeńców wojennych, osób, które złożyły broń lub poddały się, rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego, osób duchownych, ludności cywilnej obszaru okupowanego (art. 123 § 1 k.k.),
• pozbawienie niepodległości państwa, oderwanie części jego terytorium (secesja), zmiana przemocą konstytucyjnego ustroju RP (art. 127 § 1 k.k.),
• dopuszczenie się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (art. 134 k.k.),
• zabójstwo (art. 148 § 1–3 k.k.)
• spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ze skutkiem śmiertelnym (art. 156 § 3 k.k.).

Według Józefa Koreckiego, wieloletniego dyrektora zakładów karnych i autora książki o wieloletnich wyrokach, który prześledził losy 190 byłych więźniów, jacy odbyli karę 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, tylko 14 wróciło potem do więzienia. Byli więźniowie są zazwyczaj zdyscyplinowani, dobrze pracują. Szybko po wyjściu z więzienia się żenią, chcą nadrobić stracony w więzieniu czas^[4].

Przypisy